مقاله کشت چقندر قند در word دارای 53 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله کشت چقندر قند در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله کشت چقندر قند در word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله کشت چقندر قند در word :
مقدمه
کشت چغندر با قدمت چهل ساله در استان اصفهان از زراعت های سابقه داری است که رواج کشت آن با احداث کارخانه قند اصفهان در سال 1340 هم زمان بوده است . شواهدی در دست است که نشان می دهد زارعین استان قبل از این تاریخ هم با کشت چغندر قند آشنایی داشته اند .
شرایط آب و هوایی مناسب و اراضی مستعد ، در مدت زمانی کوتاه موجب توسعه کشت چغندر قند در بیشترمناطق زراعی استان گردید .
در طی سالهایی که از کشت وتولید چغندر قند استان می گذرد ، فراز و نشیب هایی در مسیر تولید این محصول وجود داشته است ، که عمدتاً ریشه اقتصادی داشته ورقابت سایر محصولات زراعی نیز در بروز چنین حوادثی بی تأثیر نبوده است .
در سالهای مناسب ،مقدار تولید این محصول تا حدود 800 هزار تن نیز گزارش شده است . در مقابل سالهای ناموفقی نیز برای این کشت وجود داشته ، که تولید محصول تا 150 هزارتن نزول کرده است (به ظرفیت رساندن کارخانه های قند جلددومزراعت چغندر ) در طی سالهای موفق ،محصول تولید شده علاوه بر اشباع کارخانه های قند استان اصفهان به استان های همجوار نیز حمل گردیده است .سابقه طولانی وظرفیت های بالقوه درتولید این محصول امیدواری های فراوانی
را درخصوص امکان تأمین مواد اولیه کافی برای کارخانه قند استان نوید میدهد . بر اساس اطلاعات موجود ،تعداد پیمانکاران چغندر کار استان در سالهای موفق کشت به بیش از 20 هزار نفر بالغ گردیده است .در این صورت چنانچه متوسط تعداد خانوار روستایی را که به طور گروهی برای تولید این محصول اشتغال داشته اند شش نفر در نظر بگیریم ،میزان سهم اشتغال زایی تولید محصول چغندر قند در استان جایگاه خوبی خواهد داشت .
با احتساب نیروی انسانی شاغل در بخش خدمات تأمین نهادها ،حمل ونقل ،تهیه زمین و عملیات کاشت ،داشت و برداشت و حمل محصول به کارخانه قند مشخص میگردد که چنین مجموعه بزرگی از نیروی کار جامعه در رابطه با کشت وتولید وفراوری محصول بطورمستقیم وغیرمستقیم به کار و فعالیت اشتغال دارد وهمچنین در فرایند تبدیل شکر به سایر فراورده ها نیز چه میزان اشتغال ایجاد می گردد .
علاوه برخاصیت اشتغال زایی قابل توجه این محصول ، از مزیت های نسبی چغندر قند این است که به علت محدودیت هایی که در بخش عمده ای از اراضی زراعی استان از لحاظ شوری و قلیایی وجود دارد،کشت چغندر قند در تناوب با گندم و جو ،این اراضی را به صورت قابل استفاده در آورده است .
تناوب چغندر قند –گندم – علوفه ،یا پنبه –گندم – علوفه جزء رایج ترین تناوب های زراعی ،به ویژه در مناطق زراعی ،شرق اصفهان می باشد،که با تسهیل شرایط تولید این محصول ، امکان توسعه این کشت در مناطق یاد شده بطور قابل توجهی افزایش می یابد . گذشته از موارد فوق در طی سالهای متمادی ، استان اصفهان سومین تولید کننده محصول چغندر قند کشور است که حدوده ده درصد از کل تولید این محصول را به خود اختصاص داده و از لحاظ کیفی ، بخصوص در مناطق سردسیر از وضعیت مطلوب و رضایت بخش نیز برخوردار بوده است . در حال حاضر به علت افزایش هزینه های تولید این محصول و به دلیل سنتی بودن کشت و جایگزینی سایر محصولات ضرورت دارد که با انجام سرمایه گذاری های لازم از طریق ارایه خدمات ماشینی و نیز ارتقاء سطح دانش زراعی کشاورزان و آشنایی آن با روش های نوین زراعی و نتیجتاً کاهش هزینه های تولید ، رغبت و اشتیاق زارعین به انجام این کشت فراهم گردد .
در این زمینه می توان با اعمال مکانیزاسیون ، ارتقاء مهارت ها و دانش زراعی کشاورزان و کمک های مالی و فنی به کارخانه هایی شد که اهرم های مناسبی در جهت احیائ جدید این کشت و اقتصادی نمودن تولید آن می باشند . شرایط خوبی را فراهم نمود . شایان یادآوری است که نقش آموزش و ترویج و انتقال یافته های علمی و فنی به زارعین و استفاده از دستاوردهای تحقیقاتی می توان راه گشای مناسبی در جهت رفع بسیاری از معضلات تولید این محصول قرار گیرد .
فصل اول
( سازگاری ارقام و تهیه زمین و کاشت )
1- سازگاری ارقام چغندر قند
چغندر قند سازگاری وسیعی با شریاط محیطی متنوع دارد . به سرما و گرما نسبتاً مقاوم است . تحمل به خشکی دارد و به شوری خاک مقاوم می باشد . اما به دلیل پر هزینه بودن چغندر قند ، باید تولید آن را به خاک های حاصلخیز و شرایط محیطی بسیار مناسب محدود نمود . قبل از هر کار لازم است زمین هایی را که دذارای بافت مناسب می باشد برای کشت چغندر قند انتخاب نمود . اراضی مناسب برای کشت چغندر قند باید دارای بافت متوسط شنی رسی باشند و اراضی با بافت خیلی سبک ( شنی ) یا خیلی سنگین ( رسی ) برای کشت چغندر قند توصیه نمی گردد .
بر اساس آزمایش های مقایسه ارقام که در بخش تحقیقاتی چغندر قندر اصفهان انجام گرفته ، برای مناطق بدون محدودیت شوری و آب و خاک و طول دوره رشد ارقام مولتی ژرم IcI با محصول ریشه خوب و کیفیت بالا قابل توصیه است . ارقام PP.22 و 7233 با محصول ریشه بالا و قند م
توسط برای مناطق معتدل توصیه می گردد. در مورد توصیه ارقام دیرکاشت پس از قطع اخرین آب زراعت های جو و گندم که در سالهای اخیر در بسیاری از مناطق استان اصفهان رایج گردیده از سال 1368 به بعد مطالعات زیادی در بخش تحقیقات چغندر قند انجام شده است . بر اساس این نتایج ارقامی که برای کاشت معمول قابل توصیه می باشند ، برای کشت های دیر هنگام نیز توصیه می شوند .
همچنین در سالهای اخیر مطالعاتی به منظور پیدا کردن ارقام مناسب برای مناطق سردسیر اصفهان و استان چهار محال بختیاری ، در بخش تحقیقات چغندر قند انجام شده است . در این آزمایش ها نیز همان ارقام مناسب برای کاشت معمول و همچنین . رقم PP.23 با درصد قند بالا و محصول خوب که مناسب مناطق سردسیر می باشد نیز قابل توصیه هستند .
بر اساس مطالعه ای دیگر رقم 7233 و رقم 5505H که ارقام مولتی ژرم با محصول ریشه بالا و به ترتیب متحمل به شوری و مقاوم به بیماری کرلی تاپ هستند قابل توصیه برای مناطق رودشت می باشند .
همچنین بر اساس مطالعات انجام شده ( گزارش پژوهشی چغندر قند ) پروژنی ـ 107 رقم 7233 می توان برای اکثر مناطق استان مناسب باشد . به علت این که بین شوری و خشکی همبستگی نزدیکی وجود دارد ، پروژنی -3 رقم 7233 می تواند برای مناطقی از استان که دارای محدودیت شوری و کمبود آب است نیز مناسب باشد .
2- تناوب زراعی
زمینی که به کشت چغندر قند اختصاص می یابد نباید جا کار باشد . کشت پی در پی چغندر قند در یک زمین موجب گسترش آفات و بیماریهایی مانند شته ریشه و پوسیدگی ریشه خواهد شد . ضمناً در زمین هایی که به نماتد آلوده هستند ، برای کاهش جمعیت نماتد رعایت تناوب زراعی الزامی است . بنابراین تولید محصول خوب مستلزم رعایت یک تناوب حداقل سه ساله می باشد .
3- تهیه زمین
تهیه بستر بذر با شخم عمیق در پاییز و یا بهار آغاز می گردد . در زراعت چغندر قند شخم در پاییز ، ترجیح داده می شود . زیرا با توجه به یخبندان زمستانه کلوخه هایی که بر اثر شخم که در پاییز بوجود آمده اند ، در بهار به راحتی خرد می گردند .
در مزارع چغندر قند دارای خاک سنگین ، استفاده از زیرشکن قبل از شخم موجب نرم شدن لایه های زیرین خاک و تهویه مناسب آن می گردد و محصول ریشه را افزایش می دهد .
زمان شخم باید طوری تعیین گردد که رطوبت خاک در وضعیت گاورو باشد . چنانچه رطوبت خاک بالا باشد ضمن ایجاد کلوخه ، موجب فشرده شدن لایه های پایینی خاک نیز می گردد . بنابراین با شخم صحیح و به موقع امکان نفوذ ریشه چغندر قند به خوبی فراهم خواهد شد و از انشعاب و یا چند شاخه شدن آن جلوگیری می شود . در نیمه دوم اسفند ماه با فراهم شدن شرایط آب
و هوایی و امکان کشت چغندر قند ، زمین دیسک زده می شود و سپس با ماله تسطیح و یا صاف می گردد . تسطیح زمین برای ایجاد یک مزرعه مکانیزه اولین شرط موفقیت محسوب می شود . این کار موجب آبیاری یکنواخت و رشد هماهنگ بوته ها نیز می گردد .
4- کود
استان اصفهان در حاشیه کویر واقع گردیده است و دارای آب و هوای نیمه بیابانی و بیابانی خفیف می باشد اغلب خاک های استان از لحاظ مواد آلی فقیر و عمدتاً زیر یک درصد می باشد . ب
نابراین به منظور دستیابی به یک محصول قابل قبول و با در نظر گرفتن مسایل زیست محیطی و کاهش هزینه تولید لازم است به مصرف متعادل و متناسب کودهای آلی و شیمیایی توجه شود . برای جلوگیری از خستگی زمین و امکان برداشت محصول خوب در سالهای متمادی ، مصرف کودهای آلی مانند کمپوست ، کو.دهای حیوانی کاملاً پوسیده به میزان 20 تا 30 تن در هکتار در اراضی که مواد آلی آنها زیر یک درصد است . مانند اراضی رودشت ، مهیار ، برخوار ، قهاب . اردستان ، جرقویه و شهرضا به طوی یک سال در میان توصیه می شود . مصرف کودهای آلی ، محیط خاک را برای فعالیت ریشه مهیا می سازد و ظرفیت نگهداری آب را افزایش می دهد و زمین را در اوایل فصل کاشت گرمتر می گردد و بذرها بهتر و سریعتر جوانه می زنند . در مناطقی که آب کافی در دسترس باشد می توان با کشت گیاهانی مانند یونجه ، شبدر و برگرداندن آنها به عنوان کود سبز اقدام نمود .
برای مصرف کودهای شیمیایی توصیه می شود . قبل از کاشت از خاک مزارع ، نمونه برداری به صورت مرکب انجام شود و نمونه های خاک برای تجزیه عناصر غذایی به آزمایشگاه خاک شناسی و کارخانه های قند استان اصفهان ارسال گردد . مصرف کودهای ازته بستگی به میزان مواد آلی خاک دارد . تقریباً 20/1 مواد آلی خاک را ازت تشکیل می دهد . بنابراین برای توصیه کودهای ازته باید
میزان ماده آلی خاک مد نظر قرار گیردذ . در مناطق سردسیر و مرطوب استان مانند سمیرم حداکثر 120 کیلو ازت توصیه می شود . در مناطق مرکزی استان ، مانند براآن ، لنجانات ، جی و قهاب و اطراف زاینده رود ، حداکثر 100 کیلوگرم ازت خالص و در مناطق خشک و شور استان مانند مهیار رودشت و برخوار حداکثر 180 کیلوگرم ازت خالص در هکتار توصیه می شود . بهتر است کود مصرفی به دو قسمت مساوی تقسیم گردد ، یک قسمت بعد از وجین و تنک اول و قسمت دیگر یک ماه بعد و لازم است از مصرف کود ازته سه ماه قبل از برداشت جداً خودداری شود .
مصرف کودهای فسفره نیز در صورتی که میزان فسفر کمتر از 15 میلی گرم در کیلوگرم خاک باشد ضروری است . بر اساس مطالعاتی که در مناطق مختلف استان انجام گرفته است . به طوری کلی
در مزارعی که فسفر موجود در خاک کم باشد ، حداکثر مقدار 100 کیلوگرم فسفر در هکتار توصیه می گردد کودهای فسفره باید در پائیز و حداکثر تا اسفند ماه در زمین پخش و به وسیله گاوآهن با خاک مخلوط گردد . در صورت وجود کودکار توصیه می شود کود فسفر در زمان کاشت به صورت ردیفی، در عمق 5 سانتیمتر خاک و به فاصله حدود 5 سانتیمتر در کنار هر ردیف کاشت گیاه قرار گیرد .
برای تأمین پتاسیم مورد نیاز گیاه چغندر قند بهتر است ، از سولفات پتاسیم استفاده شود . در این صورت گوگرد مورد نیاز گیاه نیز تأمین می شود . با توجه به آهکی بودن اکثر خاک های استان مصرف سولفات پتاسیم می تواند نقش مؤثری در آزادسازی عناصر غذایی دیگر مانند آهن ، روی و فسفر داشته باشد . مصرف کودهای پتاسه بخصوص در مناطق براآن ، لنجان وجی و قهاب ، حداکمثر 100 کیوگرم در هکتار توصیه می گردد . ولی تصمیم نهایی در مورد مصرف کود پتاسه منوط به تجزیه خاک است . زیرا با توجه به حد بحرانی پتاسیم که حدود 250 میلی گرم در کیلوگرم است توصیه می گردد . به دلیل کمبود بر در مزارع چغندر قند در مناطق غیر شور استان مثل لنجانات و سمیرم . مصرف 10 کیلوگرم در هکتار اسیدبوریک همراه با آب آبیاری و یا بصورت سرک توصیه می شود . در اراضی شور استان مصرف کود اسیدبوریک ضرورتی ندارد .
5- تاریخ کاشت
بذرهای چغندر قند در درجه حرارت پنج تا شش درجه سانتیگراد شروع به جوانه زنی می کنند و بالا رفتن درجه حرارت موجب افزایش سرعت جوانه زدن می گردد . در استان اصفهان به جز مناطق سردسیر ، کشت چغندر قند از اسفند ماهع شروع و تا اواخر خردادماه ادامه می یابد . کشت
چغندر قند در اسفندماه موجب افزایش دوره رشد و در نتیجه افزایش عملکرد چغندرقند می شود و هر چه کشت چغندرقند به تأخیر بیافتد ، تولید ریشه کاهش می یابد . معمولاً درصد قند چغندرهایی که در اسفندماه کاشته می شوند و در آبان ماه برداشت می گردند . پایین است . اما درصد قند کشت های خرداد و برداشت در اواخز آذرماه ، به مراتب بالاتر از زودکاشت ها می باشد . در استان اصفهان کاشت زود با هجوم آفات ربرو است و به سمپاشی نیاز دارد . کاشت
دیرتر چغندرقند ، ضمن کاهش دفعات سمپاشی ، میزان آب در هکتار را در زمان اوج نیاز گندم یا جو به آب کاهش می دهد . تحقیقات انجام شده نشان می دهد که کاشت در اواخر خرداد یعنی بعد از قطع آبیاری مزارع جو و گندم و برداشت در آذرماه ، می تواند محصول با عملکرد 35-30 تن در هکتار و درصد قند حداقل 16 درصد را تولید نماید . در ضمن تعداد دفعات سمپاشی علیه آفات به طور محسوسی کاهش می یابد و میزان خسارت بیماری هایی مانند کرلی تاپ و پوسیدگی های ریشه کاهش می یابد . در خاکم های سنگین در کاشت زود هنگام . مواجه ساختن چغندرقند با تنش رطوبتی 45 تا 0 روزه موجب صرفه جویی در مصرف آب شده ، عملکرد محصول و همچنین درصد قند کاهش قابل ملاحظه ای پیدا نمی کند . در مناطقی که کمبود آب آبیاری و هجوم افات در اوایل فصل رشد زیاد باشد ، تاریخ کاشت دیرتر توصیه می گردد . در مناطقی مانند سمیرم که طول دوره رشد چغندرقند کوتاه است. کاشت دیر سبب کاهش عملکرد ریشه می گردد . و در این مناطق باید تلاش نمود که در اولین فرصت کشت انجام شود . زیرا ، تأخیر در کاشت موجب افت عملکرد ریشه خواهد شد .
استفاده از گلدان کاغذی و کشت نشاء چغندر قند نیز باعث افزایش عملکرد محصول می گردد .
6- روش کاشت
بعد از تهیه زمین با استفاده از خط ساز جوی و پشته ایجاد می گردد و با استفاده از شیپر پشته ها صاف می گردند و قرار دادن بذرها در عمق یکسان ا مکان پذیر می شود . سپس با استفاده از منوژرم ( تک جوانه ) با فواصل 8 تا 12 سانتیمتر کاشته می شود . کشت بذرهای تک جوانه با فاصله 12-8 سانتیمتر باعث حذف تنک بوته ها و صرفه جویی در هزینه داشت می گردد . بنابراین در اراضی شیرین که خاک و آب ، محدودیت شوری نداشته باشد بذرهای تک جوانه توصیه می شود کاشت بذرهای منوژرم در اعماق یکسان اهمیت زیادی دارد . عدم یکنواختی در عمق کاشت باعث رشد غیر یکنواخت بذرها می شود و این خود مشکلاتی را در کنترل علف های هرز به ر
وش شیمیایی ایجاد می کند .
در مزارع چغندر قند اصفهان به خاطر روش نامناسب تهیه بستر . کاشت عمیق بذرها ، شوری خاک و آب ، تراکم بوته در حد مطلوب نیست . ایجاد تراکم مطلوب شرط اول یک زراعت موفق می باشد . از طرف دیگر چغندرهایی که ، نه زیاد بزرگ و نه زیاد کوچک باشند دارای عیار بیشتری هستند . بنابراین چغندرکاران باید تلاش نمایند که چغندرهایی با وزن متوسط تولید نمایند . هر چه وزن چغندرقند از یک کیلوگرم بیشر شود . عیار موجود در آن با افزایش وزن کاهش می یابد . تولید چغندرهایی با وزن 1000-700 گرم موجب افزایش درصد قند می گردد . برای تهیه این گونه چغندرها وجود تراکم مطلوب و یکنواخت ضروری است . مناسب ترین تراکم برای چغندر
قند در اصفهان 100-80 هزار بوته در هکتار می باشد . یعنی وجود 10-8 بوته در هر متر مربع نشانه تراکم مطلوب است .
7- آبیاری
هنگامی که عملیات کشت بذر به اتمام رسید آبیاری اول و یا خاک آب شروع می گردد . آبیاری اول به دلیل خشک بودن خاک و فراوانی خلل و فرج به کندی صورت می گیرد .و زمان آبیاری دوم بسته به تاریخ کشت و بافت خاک متفاوت است . ولی کلاً باید قبل از این که سطح خاک خشک شود آبیاری انجام شود . تنظیم آبیاری اول و دوم در سبز شدن یکنواخت مزرعه بسیار مؤثر است . در اراضی شیرین آبیاری نشتی باید طوری انجام گیرد که از فرو رفتن پشته ها به زیر آب جداً خودداری گردد . زیرا این عمل موجب سله بستن خاک شده و جوانه زدن بذرها را با اشکال مواجه می سازد . چغندرقند در مرحله جوانه زنی به خشکی حساس است و طولانی شدن فاصله آبیاری اول و دوم موجب کاهش تراکم بوته ها می گردد . مقدار آب مصرفی در زراعت چغندرقند در مناطق گرم و خشک استان مانند رودشت ، مهیار و برخوار حدود 16 هزار متر مکعب در هکتار و برای اراضی مرکزی استان مانند براآن ، کبوترآباد وجی و قهاب ، حدود 12 تا 15 هزار متر مکعب در هکتار برآورده شده است . به علاوه چنانچه فاصله آبیاری ها از نیمه دوم مرداد به بعد افزایش یابد ، میزان آب مصرفی در هکتار به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش می یابد و درصد قند نیز افزایش می یابد .
چغندر قند در طول دوره رشد ، حدود 12 تا 16 بار به آبیاری نیاز دارد . بهترین روش آبیاری برای چغندر قند آبیاری بارانی و در مرحله بعد آبیاری جوی و پشته ای است . از مزایای ابیاری بارانی نسبت به آبیاری نشتی می توان کاهش تلفات آب ، مصرف آب کمتر و جلوگیری از اتلاف و شسته شدن کودهای مصرفی را نام برد . البته باید توجه داشت که شوری آب آبیاری در روش بارانی از حد معینی ( 4 دسی سیمنس بر متر ) تجاوز ننماید . بر اساس مطالعه ای پیشنهاد گردید که تعداد آبیاری کاهش یابد به ترتیبی که حدود 7 تا 8 آبیاری به صورت زیر انجام گیرد .
1- خاک آب
2- پی اب حدود 7 تا 15 روز بعد از خاک آب بسته به شرایط مزرعه انجام شود .
3- گوشمالی حداقل مدت یک ماه بعد از پی آب و سبز شدن ( حدود خردادماه تا اوایل تیر ماه ) انجام شود .
4- سه نوبت آبیاری از اویل تیرماه تا اواخر مرداد ماه ( تیر و مرداد ) انجام گیرد .
5- دو نوبت آبیاری از اواخر مرداد تا پایان فصل برداشت ، به ترتیب به فاصله 30 و 40 روز انجام شود .
باید توجه نمود که در اثر کاهش آب مصرفی عملکرد غده ها کاهش یافته ، ولی عیار آن افزایش می یابد و با احتساب این که خرید چغندرقند بر اساس معیار عیار ضرب در عملکرد محسابه می گردد ، در نتیجه برای زارع سودمندتر است . در ضمن برای کارخانه های قند هم ، استحص
ال قند از چغندرهای با عیار بالا مقرون به صرفه تر است.
8- زراعت چغندر قند در اراضی شور
بذر چغندر قند در مرحله جوانه زنی به شوری خاک و آب بسیار حساس است . استفاه از آب شور در آبیاری های داولیه موجب خشک شدن گیاهچه ها و در نتیجه کاهش تراکم بوته می گردد . بنابراین باید از مصرف آب با شوری بالاتر از 3 تا 4 دسی سیمنس بر متر ، تا سبز شدن چغندر قند خودداری گردد . در اراضی شور روش کاشت در کرت بهتر از فارو می باشد . کاشت بذر در ناحیه داغ اب و همچنین مرطوب نگه داشتن زمین تا سبز شدن بوته ها روش های دیگری برای مقابله با شوری می باشند . بعد از سبز شدن بوته ها . استفاده از آب آبیاری تا شوری 5 دسی سیمنس بر متر ، تأثیر قابل ملاحظه ای در کاهش عملکرد محصول نخواهد داشت و عملکرد کاهش چندانی نمی یابد . چنانچه با آب شورتر از ان آبیاری انجام گیرد ، عملکرد ریشه کاهش می یابد . در اراضی شور استفاده از ارقام مقاوم به شوری توصیه می شود بنابر تحقیقات انجام شده رقم P.3 ، 7233 نسبت به سایر ارقام ، به شوری مقاوم تر است .
فصل دوم
بیماریها و آفات
آفات و بیماریهای مهم چغندر قند در استان اصفهان
از میان آفات و بییماری های متعددی که قادرند چغندرقند را مورد حمله قرار دهند تعداد معدودی از انها در مزارع چغندرکاری استان مهم می باشند و از نظر ایجاد خسارت دارای اهمیت اقتصادی بوده و لازم است با مدیریت کنترل صحیح خسارت آنها را کاهش داد . مهمترین انها که در تمام مناطق چغندر کاری استان شیوع دارند عبارتند از :
1-1- کک چغندرقند :
شکل بدن این حشره تخم مرغی و طول آن 2-5/1 میلیمتر رنگ آن سیاه برق است و در مقابل نور سبز تیره دیده می شود . ران پاهای عقبی کلفت و قوی بوده و به کمک انها حشره مثل کک های خانگی می جهد .
خسارت :
حشرات بالغ زمستان گذران در مرحله ظهور برگ های اولیه به بوته های چغندرقند خسارت وارد می کنند . در اثر تغذیه آفت برگ های چغندرقند سوراخ ، سوراخ شده و در صورت یکه روی هر بوته سه تا پنج عدد کک مشاهده شود ، با احتمالل 90% نابودی گیاه حتمی است .
شدت خسارت آفت درسالهای مختلف متفاوت بوده و خسارت آن در سالهای گرم و خشک به مراتب بیشتر است . این آفت زمستان را به صورت حشره کامل زیر گیاهان خشکیده ، زیر کلوخه ها و شکاف های زمین می گذراند . در بهار وقتی درجه حرارت محیط به حدود 10 درجه سانتیگراد رسید ، کک ها از پناه گاه خود خارج شده و از جوانه ها و برگ های تازه روئیده چغندر و یا علف
های هرز مانند : سلمک ، ترشک و تره تیزک تاج خروس وحشی و خرفه تغذیه می کنند . این آفت در سال یک نسل دارد.
مبارزه
الف ) مبارزه زراعی
1- شخم عمیق پس از برداشت محصول : در صورت انجام این کار توسط کلیه زارعین هر منطقه ، جمعیت آفت کاسته خواهد شد که احتمالاً نیازی به مبارزه شیمیای در سال بعد نخواهد داشت .
2- از بین بردن علف های هرز میزبان .
3- آبیاری مرتب زراعت اثرات خوبی در کاهش خسارت آفت دارد .
4- کاشت زود هنگام چغندرقند در کاهش خسارت این آفت بسیار موثر است .
ب ) مبارزه شیمیایی
با مشاهده دو عد کک روی هر بوته چغندرقند با یکی از سموم زیر باید مزرعه را سمپاشی نمود .
1- کارباریل یا سوین ( پودر و تابل 85% ) سه کیلوگرم در هکتار .
2- فوزالون یا زولون ( امولسیون 35% ) سه لیتر در هکتار .
3- اتریمفوس یا اکامت ( امولیسیون 50% ) یک لیتر در هکتار .
4- در مواقع بحرانی می توان با نظر کارشناس متخصص از سموم گروه پیرتروئیدها مثل فن والریت 20% یا پیرمترین 35% به میزان 750 سی سی در هکتار با آفت مبارزه نمود .
1-2- خرطوم کوتاه ( خال سیاه ) چغندرقند
این آفت در اصفهان به نام های سنگ برداری و. خرطومی یا خال سیاه معروف است . حشره بالغ سوسکی است که طول بدن آن 16-10 میلیمتر و رنگ عمومی بدن خاکی و پوشیده از پرزهای خاکستری رنگ است .
خسارت
این افت در دو مرحله به زراعت چغندرقند خسارت وارد می نماید . مرحله اول مربوط به حشرات کامل است که به محض سبز شدن بذرها و ظهور دو برگ اولیه حشرات کامل به مزارغ چغندرقند حمله کرده و از یک طرف برگ را مورد تغذیه قرار داده و آن را به شکل داس در می آورند و بعد از مدتی تغذیه ، حشرات ماد روی برگ های اولیه حفره ای ایجاد می کنند و. در داخل آن یک تخم قرار می دهند و روی آنها را با ماده سبز رنگی می پوشانند . که بعداً سیاه رنگ می شود و به همین خاطر ان را خال سیاه می گویند . مرحله دوم خسارت مربوط به لارو این آفت است که پس از خروج از تخم به داخل زمین رفته و روی ریشه مستقر می شود و از آن تغذیه می کند و در مراحل اولی
ه رشد منجر به نابودی بوته می شود . همچنین ترشحات ناشی از زخم ریشه موجب جذب قارچ های خاکزی شده که منجر به خسارت شدید آنها نیز می گردد . در زمان طغیان گاهی زارعین مجبور به واکاری می شوند . این آفت بعد از چغندرقند به علف های هرز مانند سلمک و خرفه و شور حمله می کند .
طرز زندگی
این آفت در زمیستان به صورت حشره کامل و یا لارو در داخل خاک و ریشه های چغندر بسر می برد . اگر زمستان هوا مساعد باشد آغت را به همه شکل می توان دید . در بهار و هم در زمان با سبز شدن بو ته های چغندر قند حشرات کامل از پناه گاه خود خارج شده و به طرف مزارع چغندر قند حمله می کنند و آنهایی که به صورت لارو بوده اند به شفیره و سپس حشره کامل تبدیل می شوند . به همین دلیل پیدایش آفت در مزارع چغندر قند تدریجی است . فعالیت این حشره در روزهای آفتابی و گرم شدید تر است و در روزهای ابری و بارانی فعالیتی ندارند . حشرات پس از مدتی تغذیه ، جفت گیری و تخم ریزی کرده و لاروها که زرد رنگ هستند ، قسمت زیر برگ را سوراخ می کنند و بر روی زمین می افتد و خود را به ریشه می رساند و ابتدا لانه ای به شکل کو زه درست شده و سپس از ریشه تغذیه می کنند . دوره لاروی حدود 70 روز و سپس تبدیل به شفیره می شوند که شباهت کاملی به حشره دارد . این آفت در مناطق سرد یک نسل و در مناطق گرم معتدل دو تا سه نسل دارد .
مبارزه
الف ) مبارزه زراعی
1- انجام شخم عمیق برای از بردن لارو های که در زمین باقی می مانده اند .
2- وجین و از بین بردن علف های هرز حاشیه مزارع .
3- آبیاری مرتب مزرعه از تفریخ تخم ها و نامساعد نمودن زندگی آفت در صورت امکان .
4- عدم کاشت چغندر قند در زمین های شنی
5- کاشت قطعات کوچک از این زراعت به عنوان تله در حاشیه مزرارع اصلی و سمپاشی مرتب آن ها.
درصورت رعایت موارد فوق نیازی به مبارزه شیمیایی نخواهد بود .
ب- مبارزه شیمیایی
1- تعیین زمان مناسب سمپاشی که بسیار اسان است و کشاورزان باید مزارع خود را با دقت مورد باز دید قرار دهند و به محض روییدن بو ته های چغندر قند و مشاهده علایم خسارت ، با نظر کارشناسان متخصص ، با یکی از فرمو ل های زیر مزارع خود را سمپاشی کنند .
1- کار بایل یا سوین ( پودر 35% ) سه کیلو گرم در هکتار .
2- اتر یموس یا اکامت ( امو لسیون 50 % ) 5/1 – 1 لیتر در هکتار .
3- فوزالون یا زولون ( امو لیسون 35% ) سه لیتر در هکتار .
1- 3 شب پره ی زمستانه
شب پره ی زمستانه یا غنچ یا کرم طوقه بر ( اصطلاح محلی اصفهان ) .
علاوه بر چغندر قند در گیاهان دیگر نیز مانند : خیار ، سیب زمینی ، یونجه ، آفتابگردان ، ذرت . کنجد و غیره حمله می کند.
حشره کامل پروانه بزرگی است که عرض آن با بال های باز 50-45 میلیمتر و روی بال های جلوی آن سه لکه ، به ترتیب از نوک بال مثلثی . دایره ای و لوبیایی شکل وجود دارد. بال های عقبی سفید رنگ ، تخم ها تک تک و گاهی نیز به صورت دسته ای گذارده می شود . رنگ لارو متغیر و از خاکی تا خاکستری مشاهده می گردد طول بدون لارو به 50-45 میلیمتر می رسد . شکل شفیره کله قندی و رنگ آن حنایی و طول آن 20-15 میلیمتر می باشد .
این افت زمستان را به صورت لارو کامل در عمق 5-10 سانتیمتری خاک می گذراند .و در بهار پس از گرم شدن هوا لاروها در نزدیکی سطح زمین حدود پنج تا شش سانتی متری تبدیل به شفیره می شوند و بعد از 20-15 روز پروانه ها ظاهر می شوند و پس از گذشت چهار تا پنج روز لاروها از تخم خارج شده و تا سن دو ، روی بوته تغذیه مختصری دارند و سپس پای بوته افتاده روزها در زیر خاک به سر می برند و شب ها بیرون می آیند و شدیداً تغذیه خود را از طوقه گیاه شروع می کنند و منجر به نابودی بوته می شوند . این آفت دارای سه نسل است و مهمترین خسارت آفت در نسل اول ، به چغندر قند است و در نسل سوم به چغندرهای بذری وارد می شود. تعیین زمان مبارزه با این آفت آسان است ، زیرا در اثر تغذیه لارو این آفت ، بوته ها پلاسیده می شوند و اگر صبح زود خاک پای بوته را کمی عقب بزنیم لارو را خواهیم یافت . چنانچه در هر 100 بوته 12-10 عدد لارو باشد، سمپاشی الزامی است .
مبارزه
الف ) مبارزه غیره شیمیایی
شخم عمیق بعد از برداشت ، و جین علف های هرز مزرعه و کولتیواتور زدن از عوامل محدود کنن
ده آفت می باشد.
ب ) مبارزه شیمیایی
مبارزه شیمیایی با این آفت مشکل است و سمپاشی را باید زمانی انجام داد که حشره تخم گذاری کرده و تخم تغییر رنگ داده اند و با لارو های سن یک از تخم خارج شده اند . برای مبارزه از فرمول های زیر باید استفاده نمود .
1- کار با ریل یا سوین ( پودر و تابل 85% ) به مقدار سه کیلوگرم در هکتار و یا اتر یمفوس ( اکامت 50 % ) 5/1 – 1 لیتر در هکتار .
2- در صورتی که لارو وارد خاک شود ، می توان با فرمول زیر هنگام غروب آفتاب طعمه پاشی نمود.
کارباریل یا سوین ( پودر و تابل 85% ) 500-300 کیلوگرم.
سبوس گندم 10 کیلوگرم.
آب 5 لیتر.
این مقدار طعمه مسموم برای 1000 متر مربع زراعت چغندر قند ، در سطح پاشیده میشود
.
1-4 کرم برگ خوار چغندر قند ( کارا درینا )
این آفت در استان اصفهان به نام های محلی اهه یا رهه و یا خنج معروف است و علاوه بر چغندر ، به بسیاری از گیاهان زراعی از جمله پنبه ، سیب زمینی ، لوبیا ، عدس ، ماش ، پیاز ، گوجه فرنگی ، بادمجان ، یونجه . کنجد و به علف های هرز ( پیچک ، سلمه تره ، تاج خروس وحشی و هفت بند ) حمله می کند .
حشره کامل شب پره ای است ، که رنگ بال های رویی آن قهوه ای و روی هر یک از آنها د
و لکه یکی دایره ای و دیگری لوبیایی شکل وجود دارد، که رنگ آن ها نارنجی است . رنگ بال های زیری سفید ، طول بدن 13-10 میلیمتر و عرض بدن با بال های باز 32-24 میلی متر ، پروانه ماده در انتهای بدن دارای یک دسته موی شبیه قلم مو می باشد .
تخم ها روی برگ ها با صورت دسته های 70 عددی که با مو پوشیده می گردد ، گذاشته می شود و شکل لارو ( کرمینه ) ان سبز رنگ و گاهی سیاه رنگ است و پس از رشد کامل به 30 میلی متر می رسد . لاروها ابتدا به صورت دسته جمعی به گیاه میزبان حمله می کنند و از قسمت سبزینه تغذیه می کنند و در حالت های طغیان برگ ها را سوراخ سوراخ کرده و به شکل توری در می آورند . و در مواردی حتی رگبرگ ها را مورد تغذیه قرار می دهند و با نابود کردن جوانه مرکزی موجب مرگ گیاه می شوند .
شفیره در داخل خاک و در درون محفظه بیضی شکل تشکیل می شود . رنگ شفیره خرمایی و از درون این شفیره ها پروانه بیرون می آید . پس از سوراخ کردن لانه گلی پروانه خارج می شود .
زمستان گذراتی آفت به صورت شفیره می باشد و در اسفندماه که هوا رو به گرمی می رود شفیره از خواب زمستانه بیدار می شود و از داخل شفیره ، پروانه به تدریج خارج می گردد . این آفت در استان اصفهان شش نسل دارد و مهمترین نسل آن که از نظر خسارت اهمیت دارد . نسل دوم و سوم آفت است .
برگ خوار چغندر قند 6 نسل دارد . و تراکم آفت در نسل های سوم و چهارم شدیدتر از سایر نسل ها است .
حداکثر شکار پروانه های نسل اول در اواسط خرداد و در نسل دوم اواسط تیر ماه و نسل سوم مرداد ماه و نسل چهارم اواخر مرداد و نسل پنجم شهریور و نسل ششم از اوایل مهرماه شروع و تا فروردین ماه سال بعد ادامه دارد .
میزان درجه حرارت لازم برا ینسل اول در مدت 45 روز 4/15431 و برای نسل چهارم در مد
ت 29 روز 15261 و برای نسل سوم در مدت 19 روز 6/15552 و برای نسل چهارم در مدت 24 روز 4/15370 و برای نسل پنجم در مدت 29 روز 7/15588 و برای نسل ششم افت صورت شفیره زمستان گذرانی نموده است .
مبارزه
الف ) مبارزه غیر شیمیایی
1- پس از برداشت محصول شخم عمیق توصیه می شود . زیرا لاروها و شفیره های افت آف
ت با شخم عمیق از بین می روند .
2- در بهار مزراعی که با مشکل کمبود آب روبرو نیستند ، با مساعد شدن هوا هر چه زودتر باید عملیات کشت انجام شود تا زمان حمله آفت به اندازه کافی گیاه رشد کند و حمله آفت موجب نابودی آن نگردد .
3- مبارزه با علف های هرز حاشیه مزارع ( آفت در نسل اول و دوم . تخم خود را روی علف های هرز می گذارد ) .
ب ) مبارزه شیمیایی
مبارزه شیمیایی وقتی ضرورت پیدا می کند که روی هر 100 عدد بوته 30 عدد لارو افت مشاهده شود . در این موقع می توان با یکی از فرمول های زیر مزارع را سمپاشی کرد .
1- کار بایل یا سوین ( پودر و تابل 85% ) به میزان 3 کیلوگرم در هکتار .
2- اتریمفوس یا اکامت ( امولسیون 50% ) 5/1 لیتر در هکتار
3- فوزالون یا زولون ( امولسیون 35% ) 3 لیتر در هکتار
4- در بعضی موارد و در حالت های طغیانی می توان از پیرتروئیدهای مجاز طبق توصیه کارشناسان استفاه نمود .
1-5- بید چغندرقند یا لیتا
حشره کامل این آفت پروانه کوچکی ست که طول بدن آن به 7-6 سانتیمتر می رسد . بدن حشره از موهای ریز و کرک های نرمی پوشیده شده ، شاخک ها قرمز رنگ ، عرض بدن با بال های باز14-10 میلیمتر ، بال های حشره بدن را به شکل شیروانی می پوشاند. رنگ بال ها سیاه متمایل به خاکستری ، تخم ها معمولاً به صورت چند عددی در کنار رگبرگها و یا انتهای دمبرگ ها و جوانه مرکزی گذاشته می شود .
شکل تخم ، تخم مرغی و حدود 45/0 میلیمتر طول دارد . طول بدن لارو درمرحله رشد کامل
5/11 میلیمتر ، سر لارو سیاه و به تدریج که مسن تر می شود به رنگ قهوه ای در می آید . روی بدن لارو پنج نوار متمایل به قرمز مشاهده می شود . شفیره ها ابتدا زرد رنگ و سپس به رنگ قرمز در می آیند . شفیره آفت همیشه د داخل پیله ابریشمی سفید رنگ تشکیل می گردد این آفت فقط از گیاه چغندر و علف های خانواده چغندرقند تغذیه می کند و یکی از خصوصیات آفت این است که از نور گریزان است . به همین دلیل لارو همیشه برای خود پناهگاهی درست کرده و خود را مخفی می نماید .
خسارت
محل خسارت آفت در ناحیه جوانه مرکزی گیاه بوده و در اثر تغذیه و تجمع فضولات آفت و ترشح شیره گیاهی جوانه ها کاملاً به هم چسبیده ، فاسد و سیاه می شوند . خسارت این آفت گاهی به پنج تا شش تن کاهش محصول در هکتار می رسد .
طرز زندگی
این آفت زمستان را به صورت لارو در سر بوته ها و چغندرهای باقی مانده در مزرعه می گذراند . ولی چنانچه زمستان معتدل باشد ، همه مراحل رشدی آفت را می توان دید . در بهار پس از گرم شدن هوا لاروها در خاک تبدیل به شفیره می گردند و پس از مدت کوتاهی پروانه ها ظاهر می گردند ، که این موقع هم زمان با رشد چغندرقند می باشد . این افت در استان اصفهان در سال های گرم و خشک تا شش نسل دارد .
بید چغندرقند مخصوص مناطق گرم است . به همین دلیل در مناطق معتدل و فصل های خنک این افت خسارت چندانی ندارد . خسارت آفت بشتر در مناطق گرمسیر است و هوای گرم باعث
تشدید آن می گردد.
مبارزه
الف ـ مبازره زراعی
1- جمع آوری و از بین بردن بقایای چغندرقند ( بویژه سر ریشه ها ) .
2- شخم عمیق و یخ آب زمستانه .
3- زود کاشتن چغندر قند در بهار .
4- آبیاری به موقع و مرتب .
ب ـ مبارزه شیمیایی
با مشاهده دو بوته الوده چغندرقند در هر متر مربع ، با یکی از سموم زیر مزرعه را باید سمپاشی کرد .
1- دیازینون 60% ( امولیسیون ) 1 لیتر در هکتار .
2- اتریمفوس یا اکامت ( امولسیون 50% ) 2/1 لیتر در هکتار .
3- پیرتروئید های مجاز 75 سی سی در هکتار .
1-6- شته ریشه چغندرقند
شته ریشه چغندرقند در اصفهان احتمالاً گونه ای از جنس Pemphigus و یا smynthurodes می باشد . این شته های بدون بال ، در اندازه های کوچک تا متوسط و کروی شکل ، به رنگ سفید متمایل به زرد هستند و دارای پوشش مومی سفید رنگ در انتهای بدن می باشند . وجود این شته اولین بار در سال 1371 از مناطق برخوار و قهاب از روی ریشه های چغندرقند و سلمک جدا و گزارش شده است . پس از آن تا سال 1375 آلودگی در اکثر مناطق چغندراری استان اصفهان مشاهده گردید و شدت آلودگی در بعضی از مزارع چغندرقند بخصوص در سمیرم ( حنا ) بسیار بالا و موجب خسارت قابل وجهی است .
علایم ناشی از آلودگی به این شته در مزرعه ، زردی برگ ها ( به صورت لکه های نامنظم هلالی شکل ) و ضعیف بودن بوته های آلوده می باشد .
سطح ریشه های آلوده به همراه خاک اطراف آنها بر اثر ترشحات مومی سفید رنگ توسط شته ، سفید متمایل به خاکستری است . بوته های آلوده دارای ریشه های ضعیف بوده و به راحتی با دست از زمین خارج می گردند . بر اثر تغذیه این شته ها از شیره گیاهی ، عیار قند به شدت کاهش می یابد . به طوری که عیار بوته های آلوده در یک مزرعه 11 و عیار بوته های سالن در
همان مزرعه 16 بوده است . زمستان گذراتی این شته به صورت بالغ و یا پوره روی ریشه های چغندر قند جا مانده در زمین و سایر گیاهان میزبان می باشد که با کشت مجدد چغندرقند روی ریشه های فرعی مستقر شده و در طول فصل زراعی شروع به زاد و ولد می نماید . انتقال این شته به وسیله شته های بالدار موسس صورت می گیرد . همچنین خاک های برگشتی با کامیون های حامل چغندرقند به مزارع ، باعث انتقال این آفت می شود .
برای پیشگیری و مبارزه با این شته ، انجام شخم های زمستانه و تابستانه و از بین بردن گیاه سلمک و چغندرهای جا مانده در زمین ،بعد از برداشت و جلوگیری از انتقال خاک های برگشتی از کارخانه قند به مزارع بسیار موثر است .همچنین کشت ارقام مقاوم چغندرقند از مهمترین راه های کنترل این آفت به شمار می رود.
در مورد مبارزه شیمیایی ،تا مطالعه کامل بیولوژی آفت،نمی توان توصیه ای نمود.
1-7 نماتدهای زیان آوردر کشت چغندرقند
نماتدها جانوران ریز میکروسکوپی کرمی شکل هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شود و فقط پس از جدا کردن آنها از خاک یا بافت های گیاهی آلوده با دستگاه مخصوص می توان آنها را مشاهده کرد به همین دلیل وجود آنها را بیشتر از روی علائم خسارت ایجاد شده روی ریشه ها می توان تشخیص داد.
نماتد مولد سیستس چغندرقند اولین بار در اصفهان در سال 1364 در مزارع چغندرقند بر خوار مشاهده شد و بعد از آن به دلیل عدم رعایت توصیه های فنی کارشناسان ، آلودگی هر سال نسبت به سال قبل توسعه بیشتری پیدا نمود.
به طوری که آخرین بررسی ها تا سال 1373 با جمع آوری 568 نمونه خاک وریشه چغندرقند، از مزارع مختلف استان، تعداد 190 مورد آلودگی مشاهده شده است . بنابراین حدود2/32% از مزارع چغندرقند استان در حدود زیان اقتصادی به نماتد چغندرقند .با متوسط23/60 عدد تخم و لارو در هر گرم خاک در مناطق برآن. برخوردار ،میمه،رودشت.قهاب،کوهپایه، لنجانات،شهررضا.مهیار، اردستان، نجف آباد. سمیرمو گلپایگان آلوده می بتشند.
اولین نشانه های بیماری در اندام های هوایی بوته های مبتلا روی برگها ظاهر می شود.به طوری
که برگ های بوته های آلوده ،در ساعت های گرم روز وتابش آفتاب پژمرده شده ودر ساعت های خنک دوباره شاداب می گردند. در اندام های زیر زمینی ریشه های فرعی کوچک ،بدشکل و حالت افشان به خود می گیرند.
روی ریشه های فرعی و گاهی ریشه های اصلی تعداد زیادی اندام های کروی شکل شیری رنگ به اندازه ته سنجاق به نام سیست که حاوی تخم های نماتد است تشکیل می شود. در اثر تغذیه نماتد از شیره گیاهی ریشه های چغندرقند کوچک و ضعیف می شودومیزان درصد قند آن کاهش می یابد.
این نماتدها علاوه بر چغندرقند به گیاهان زراعی دیگر مانند چغندرهای علوفه ای ، لبویی و بر
گی، انواع کلم،ترب، خاکشیر. شور، هفت بند،ترشک،خاکشی تلخوآتیپلکس حمله می نماید.
نماتد مولد سیست چغندرقند زمستان را به صورت تخم درون سیست های قهوه ای در خاک و با کشت مجدد چغندرقند لاروهای نماتد ازتخم خارج و به ریشه های فرعی حمله می کنند . این نماتد در شرایط منطقه قهاب اصفهان دارای چهار نسل می باشدکه طول مدت هر نسل به ترتیب 46،437،76 روز می باشد. اگر تا اوایل آذرماه گیاه چغندرقند با میزبان های دیگر در زمین باشند نسل چهارم انگل نیز تکمیل می گردد.
مبارزه
با رعایت اصول بهداشت زراعی به شرح زیر می توان از انتقال نماتد به مزارع آلوده جلوگیری نمود و جمعیت نماتد را در مناطق آلوده در حد پائین تر از زیان اقتصادی نگه داشت.
الف-عدم انتقال نماتد
برای این کار باید مزارع به طور مرتب مورد بازدید و نمونه برداری قرار گیرند و مزارع آلوده در هر منطقه مشخص و علامت گذاری گردند. باید توجه داشت که یکی از مهم ترین منابع انتشار آلودگی ،خاک های بر گشتی به وسیله کامیون های حمل چغندرقند به کارخانه می باشد ،که باید از انتقال مجدد این خاک ها و بقایای گیاهی از کارخانه به مزارع جتوگیری نمود.
ب)آیش
رعایت آیش یک ساله در گردش زراعی با زدن دو بار شخم تابستانه و دفع عتف های هرز میزبان نماتد در طول زمان آیش، در کاهش دادن جمعیت نماتد بسیار موثر است.
ج- تناوب زراعی
مدت گردش زرارعی بستگی به شدت آلودگی (جمعیت تخم، تعداد لارو و نماتد در هر گرم خاک)و نوع بافت خاک دارد.
در زمین های با بافت سبک (شنی) با آلودگی کم ( کمتر از 10 عدد تخم و لارو در هر گرم خاک ) تناوب دو تا سه ساله و برای زمین های با بافت سنگین و آلودگی زیاد ، تناوب چهار تا شش ساله توصیه می گردد . بهترین گیاهان مورد استفاده در تناوب چهارساله شامل گندم ، شبدر ، جالیز ( طالبی ) ، ذرت ، پنبه و پیاز به عنوان گیاهان غیر میزبان می باشند . که جمعیت نماتد را در حد زیر خسارت اقتصادی کاهش می دهد . نکته مهم در اجرای تناوب زراعی ، مبارزه با علف های هرز میزبان نماتد مولد سیستم چغندرقند در زراعت های غیر میزبان می باشد .
دـ گیاهان تله نماتد سیست چغندرقند
کشت گیاهان تله یکی دیگر از راه های کنترل این نماتد در مزارع آلوده می باشد . در این خصوص آزمایش های مقدماتی نشان داده است که ، کشت ارقامی از تربچه وحشی و خردل سفید در کاهش جمعیت نماتد بسیار مؤثر بوده است .
نماتد مولد غده ریشه در مناطق چغندرکاری استان اصفهان دارای پراکندگی وسیع می باشد و بخصوص در مناطق گرم که دارای خاک هایی با بافت سبک 0 سنی ) می باشند خسارت آن بسیار شدید است .
در بررسی های انجام شده گونه های javanica Melaidogyne و M.incognita در مزارع آلوده به نماتد چغندر قند تشخیص داده شده است .
این نماتدها پرگون خوار هستندوتا کنون 583 گونه میزبان از گیاهان زراعی ، درختان مثمر و غیر مثمر و علف های هرز در استان اصفهان گزارش شده است ،که مهمترین آنها عبارتند از انواع محصولات صیقلی از خانواده کدوئیان ، توتون ،تنباکو ، سیب زمینی ، انواع کلم ، گوچه فرنگی ، بارهنگ ، تاج خروس و سلمک .
علایم بیماری
علایم بیماری درمزرعه چغندرقنددر اوایل آلودگی به صورت لکه ای دیده می شود. بدین صورت که در این لکه ها ،بوته ها باتراکم نسبی کمتری وجود دارند.
این بوته ها اکثراً ضعیف و از نظر رشدی عقب مانده و زرد هستند . برگ ها به صورت متراکم تر وپهنک آنها باریک ترمی شود . همچنین برگ های این بوته ها در ساعت های گرم روز پلاسیده می شودو همه برگ ها به سطح زمین می چسبند و به هنگام عصر و شب تدریجاً حالت عادی خود را باز می یابند . چنانچه مزرعه از سال قبل ، آلودگی نسبتاً زیادی داشته باشد ، در ابتدای رشد ومخصوصاً در مزارع دیر کاشت ، باتوجه به عکس العمل متقابل نماتدها با اکثر قارچ های خاکزی و تعدادی از باکتری ها حالت بوته میری گیاهچه های به تعداد بیشتر و فراوان تری دیده می شود . در این مرحله زیان اساسی از نظر تعداد بوته در هکتار به مزرعه وارد می آید .
تقریباً تا حدود اواخر تیرماه در مناطق معتدل استان و اواسط تیرماه ، در مناطق گرم استان مانند اردستان تنها همین علایم به صورت ظاهری در مزارع آلوده قابل دیدن است . ولی از این به بعد بوته های آلوده تقریباً دچار توقف رشد می گردند و برگ های قدیمی گاهی از حاشیه وزمانی به طور عمومی از خارج بوته به طرف داخل شروع به زرد شدن و خشکیدن می کنند . چنانچه در این مرحله بوته های چغندرقند از زمین خارج شوند ،مشاهده میشودکه چغندر تولید ریشه و ریسک های
فراوان و انبوهی نموده است . ( گاهی تا حدود 45% از وزن غده را فقط ریشه های آلوده تشکیل می دهد ) . انتهای ریشه اصلی ( غده چغندرقند ) چند شاخه می شود و ریشک ها و ریشه های فرعی همگی دارای تعداد زیادی غده هستند ،که غده روی ریشه های ایجاد شده مانند دانه های تسبیح به دنبال هم قرار گرفته اند .
ریشه های چغندرقند از قسمت انتهایی تغییر رنگ می دهند وبه رنگ قهوه ای و سیاه تبدیل می شوند . این ریشه ها به سرعت دچار پوسیدگی وگندیدگی می شوند و با پیشرفت بیماری به ط
رف طوقه ادامه می یابند که نهایتاً موجب خشکیدن گیاه می شود.میزان خسارت این نماتد با توجه به جمعیت اولیه نماتد در خاک ، شرایط محیط ونوع خاک متفاوت است . حداقل سه مرحله مختلف خسارت وجود دارد . مرحله اول با شدت حدود 60% خسارت به محصول ، با تجمع حدود 1000 عدد لارو وتخم نماتد ، در 250 گرم خاک مزرعه قبل از کاشت . مرحله دوم خسارت متوسط ،حدود30% خسارت به محصول با تجمع حدود 200 عدد لارو و تخم نماتد در 250 گرم خاک مزرعه قبل از کاشت . مرحله سوم خسارت کم،حدود10% خسارت به محصول در جمعیت های کمتر از 50 عدد لارو وتخم در 250 گرم خاک.
حدود 20% از اراضی زیر کشت چغندرقند استان اصفهان به این انگل آلوده است و از این مقدار حداقل 5% در آلودگی شدید و 5% آلودیگی متوسط و 10% باقی مانده در آلودگی کم قرار دارند
. به عبارت دیگر 5/5 درصد کل چغندرقند استان در اثر این انگل از بین می رود.
مبارزه
1- رعایت اصول بهداشت زراعی ، شامل از بین بردن بقایای گیاهی و علف های هرز میزبان ،پس از برداشت محصول.
2- انجام دو شخم تابستانه همراه با آیش که تاثیر بسیار زیادی در کاهش جمعیت انگل داشته و عملکرد محصول را تا میزان 100 تن در هر هکتار افزایش داده است .
3- اجرای تناوب زراعی ، با توجه به دامنه وسیع میزبان این انگل (مخصوصاً روی نباتات زراعی معمول در منطقه ) ظاهراً به نظرمیرسد که تناوب زراعی نمی تواند در مبارزه با انگل چاره ساز باشد. ولی توجه به این مساله که گیاهان مهم زراعی مثل گندم، جو، برنج و ارزن یا بعضی از ارقام ذرت که
بطور رایج ومعمول در برنامه گردش زراعی یا چغندرقند قرار دارند . در شمار میزبان های سه گونه از نماتدهای مولد غده استان نمی باشد.گذشته از این ، واریته های خاصی از بعضی گیاهان زراعی مهم مثل یونجه ، شبدر و سورگوم نیز تحمل نسبتاً خوبی در مقابل حمله ای نماتد دارند . بنابراین می توان از این گیاه نیز در برنامه تناوب زراعی چغندرقند استفاده کرد . در تمام این موارد شرط موفقیت (کاهش جمعیت انگل در خاک) کنترل مطلوب علف های هرز میزبان انگل در زراعت مربو
طه است ، که اینکار تا حدودزیادی با استفاده از علف کش های مناسب قابل حل است.
