مقاله سبک شناسی شعر در word دارای 50 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله سبک شناسی شعر در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله سبک شناسی شعر در word
مقدمه :
سبک خراسانی
دوره طاهریان و صفاریان :
مختصات سبکی این دوره :
دوره سامانیان :
عصر غزنویان :
پیدا آمدن سلجوقیان در دهه سوم قرن پنجم :
مختصات سبکی شعر خراسانی
شعر قرن ششم : سبک حد واسط
مختصات شعر قرن ششم
سطح زبانی :
سطح فکری :
سطح ادبیات :
سبک عراقی
شیوع عرفان :
رواج غزل :
مختصات سبک عراقی
به لحاظ زبان :
از نظر فکری :
از نظر ادبی :
سبک شعر حد واسط سبک عراقی و هندی
مختصات شعر حد واسط
مختصات زبانی :
مختصات فکری :
مختصات ادبی :
سبک هندی
معروف ترین شاعران سبک هندی :
مختصات سبک هندی
زبان :
فکر :
ادبیات :
شعر دوره بازگشت
مختصات شعر دوره بازگشت :
نقش جریان ادبی بازگشت در پیدایش سبک شناسی :
سبک شعر نو
مردمی شدن ادبیات
دوره پهلوی :
سه شیوه رایج در شعر نو عبارتند از :
مقایسه مختصات شعر نو و شعر سنتی
شاملو و شعر نو :
شبانه
غزلی در نتوانستن
منابع و ماخذ :
بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله سبک شناسی شعر در word
1- کلیات سبک شناسی / شمیسا سیروس / انتشارات فردوس / چاپ پنجم
2- سبک شناسی شعر / شمیسا سیروس / انتشارات فردوس / چاپ نهم
3- شعر نو از آغاز تا امروز / حقوقی محمد / نشر روایت / چاپ اول
4- آیدا : درخت و خنجر و خاطره / شاملو احمد / مؤسسه انتشارات نگاه / چاپ هشتم
5- مدایح بی صله / شاملو احمد / انتشارات زمانه / چاپ سوم
6- از هوا و آینه ها / شاملو احمد / مؤسسه انتشارات نگاه / چاپ هشتم
مقدمه
واژه سبک در سه مفهوم به کار می رود. سبک شخصی ، سبک دوره و سبک ادبی . سبک شخصی ، سبک خاص شاعر و نویسنده است و آثار او را در طول قرون از اثر هر کس دیگری به نحو نمایانی متمایز نگاه می دارد. کسانی مثل فردوسی ، نظامی ، خاقانی و حافظ و ;. سبک شخصی دارند
سبک دوره ، سبک کلی کم و بیش به هم شبیه شاعران و نویسندگان دوره هایی از تاریخ ادبیات است. مثلا مختصاتی که در آثار شعری قرون چهارم و پنجم مشاهده می شود در یک نگاه کلی به هم شبیه است. به سبک این دوره سبک خراسانی می گویند. سبک ادبی ، وجوه متمایز آثار ادبی از آثار غیر ادبی است. آثار ادبی در سرتاسر جهان مختصات خاص خود را دارند
در این نوشتار[1] توضیح مختصری راجع به سبک دوره خواهیم آوریم و برای این کار ادوار شعر فارسی را به صورت زیر بررسی خواهیم کرد
1- سبک خراسانی : نیمه دوم قرن سوم ، قرن چهارم و قرن پنجم
2- سبک حد واسط یا دوره سلجوقی : قرن ششم
3- سبک عراقی : قرن هفتم ، هشتم و نهم
4- سبک حد واسط یا مکتب وقوع و واسوخت : قرن دهم
5- سبک هندی : قرن یازده و نیمه اول قرن دوازده
6- دوره بازگشت : اواسط قرن دوازدهم تا پایان قرن سیزدهم
7- سبک حد واسط یا دوران مشروطیت : نیمه اول قرن چهاردهم
8- سبک نو : از نیمه دوم قرن چهاردهم به بعد
توضیح این نکته ضروری است که این سبک ها مرز کاملا مشخصی ندارند و معمولا شاعران پایان یک دوره ، آغازگر دوره بعدند و یا با آغازگران دوره بعد معاصرند
سبک خراسانی
سبک شعر فارسی دری از آغاز نیمه دوم قرن سوم تا پایان قرن پنجم را سبک خراسانی می نامند. به سبک خراسانی سبک ترکستانی هم می گویند. از نظر فکری شعر این دوره شاد و برونگرا و عقلانی و واقع گراست که در آن از عرفان و مسائل روحی خبری نیست و کلا مشتمل بر روح حماسی است
سبک خراسانی ، سبک آثار نخستین و کهن زبان فارسی است که عمدتا ( نه همه آنها ) در مشرق ایران شکل گرفته اند. سبک خراسانی ، از لحاظ تاریخی سلسله های طاهری و صفاری و سامتنی و غزنوی را در برمی گیرد. البته بحث اصلی مربوط به سامانیان و غزنویان است
دوره طاهریان و صفاریان :
در این دوره ، یعنی قرن سوم از 8 شاعر خبر داریم که مجموعا از ایشان 58 بیت شعر باقی مانده است. می گویند شعر فارسی با قصیده ای از محمد بن وصیف سگزی به مطلع زیر شروع شده است
ای امیری که امیران جهان خاصه و عام بنده و چاکر و مولای و سگ بند و غلام
و بعدها سان کرد ، محمد بن مخلد سگزی ، فیروز مشرقی ابوسلیک گرگانی و ;.. شاعران دیگر این دوره اند
مختصات سبکی این دوره :
مختصات زبانی چند بیت باقیمانده از این دوره ، همان مختصات زبان کهن فارسی است. لغات عربی در شعر این دوره نادر است. شکل کهن افعال به کار می رود. « به » بدون فعل « است » به معنی « بهتر ست » آمده است. فعل امر بدون « ب » به کار می رود مانند : پند گیر ، افعال قدیمی مانند گوش داشتن ( به معنی به هوش بودن و مراقب بودن ) و « شو » به معنی برو و ;. به چشم می خورند
به لحاظ فکری اشعار این دوره بیشتر از نوع ادب تعلیمی هستند که با لحنی حماسی در باب خوی آزادگی داشتن، پند و اندرز می دهند. روحیه سلحشوری و حماسی ایرانیان سده های نخستین که هنوز طعم شکست های پی در پی را نچشیده اند ، از این شعرها آشکار می شود
به لحاظ ادبی بیشتر این اشعار قطعه هستند. اشعار این دوره ، صنایع ادبی ندارند. تصویری نیستند ، شعرهایی مستقیم و حرفی اند . که نمایش نمی دهند و بیشتر مبتنی بر منطق نثرند . نثری که موزون شده باشد
دوره سامانیان :
قرن چهارم دوره سامانیان و دوره پیدایش و رواج و تثبیت نظم و نثر فارسی است و رودکی پدر شعر فارسی در این دوره ظهور کرد. سامانیان مردمی فرهنگ دوست بودند و در دوره آنان کتاب های متعددی از عربی به فارسی ترجمه شده است. از عصر سامانیان 35 شاعر را می شناسیم که از ایشان حدود 2000 بیت شعر باقی مانده است. که حدود 1300 بیت از آن متعلق به رودکی و ابوشکور بلخی است. از رودکی حدود 900 بیت باقی مانده است. شعرهای رودکی از لحاظ زبان همانند شعرهای قبلی است : لغات عربی کم دارد
شعر این دوره ، به لحاظ فکری ، ادب تعلیمی است که با لحن حماسی بیان شده است
به لحاظ ادبی مانند شعرهای قبلی ، قطعه است و هرچند مانند شعرهای قبلی حرفی است و نه تصویری و کنایی، اما تا حدودی به صنایع بدیع توجه دارد. لغات در معانی خود به کار رفته اند و مجاز ندارد. از تشبیه و استعاره خبری نیست. ولی به لحاظ متانت و آهنگین بودن به طور محسوسی از اشعار دوره طاهریان و صفاریان پیشرفته تر است. لغات مهجور کهن و نزدیک به پهلوی دارد. از رودکی مثنوی و قصیده مانده است. او را واضع رباعی دانسته اند. غزل در دوره او بسیار نادر و کمیاب است. لغاتی که در فارسی امروز ، مهجور و دشوار محسوب می شوند. در اشعار این دوره و شعر رودکی فراوان اند. در مجموع شعر رودکی نمونه کامل شعر سبک خراسانی قرن چهارم یعنی شعر عهد سامانی است. روح حماسی که از مختصات مهم سبک خراسانی است برای نخستین بار در شعر رودکی دیده می شود. شعر این دوره از لحاظ ادبی ساده است. شاعر بیشتر حرف می زند تا نمایش بدهد. بدیع و بیان در شعر این دوره دیده نمی شود مگر به تصادف و ;
از شعرای دیگر این دوره می توان ، شهید بلخی ، ابوشکور بلخی ، دقیقی و کسایی مروزی را نام برد
عصر غزنویان :
وقتی که غزنویان دست پرورده سامانیان به حکومت می رسند. در رسوم درباری و قوانین اجتماعی تغییرات ناگهانی و بنیادی رخ نمی دهد و از این رو تغییر محسوس شدیدی در سبک ادبیات این دوره دیده نمی شود. اما به هر حال در حکومت و بینش غزنویان با سامانیان اختلافاتی است که باعث تغییراتی در سبک زندگی و تفکر مردم و نهایتا سبک ادبیات شده است
در قرن پنجم از حدود 164 شاعر خبر داریم که از ایشان بدون احتساب ابیات شاهنامه 164593 بیت باقی مانده است. شعر دوره غزنوی شعر نیمه اول قرن پنجم است و بعضی از شاعران این عهد پرورده سامانیان هستند مانند کسایی مروزی و استاد سخت فردوسی و ;
از شاعران دیگر این دوره عنصری ، فرخی سیستانی ، منوچهری دامغانی و ;. قابل ذکرند
پیدا آمدن سلجوقیان در دهه سوم قرن پنجم :
سلجوقیان ترکانی بودند که از خارج از ایران آمده بوند ، خط و زبان فارسی را نمی دانستند ، با رسوم ایرانیان آشنایی نداشتند. سلطه آنان باعث تغییر در اوضاع و احوال اجتماعی شد که در نتیجه سبک را هم عوض کرد. اما در سبک شناسی باید توجه داشت که در بین دو سبک همواره دوره بینابینی وجود دارد. از این رو نتیجه تسلط سلجوقیان را باید در قرن ششم جست و هنوز تا پایان قرن پنجم همان سبک کهن خراسانی با مختصر تحولی رایج است
قطران ( متوفی به 481 ) ، اسدی طوسی ، ناصر خسرو و ;.. هنوز به اسلوب کهن شعر می گویند. شعر ابوسعید ابی الخیر و بابا طاهر مختصات سبک خراسانی را دارند اما عاشقانه و عارفانه و حکمی هستند. رباعیات ابوسعید معمولا چهار قافیه ای هستند یعنی مصراع سوم آنها با سایر مصاریع قافیه دارد
مختصات سبکی شعر خراسانی
الف : مختصات زبانی :
زبان فارسی این دوره ، زبان مادری گویندگان است. یعنی شاعران این دوره ، زبان فارسی را از روی آثار ادبی پیش از خود نمی آموختند. از این رو زبان ایشان طبیعی و ساده و روان است. و در آن ابهام نیست. شعر این دوره مشتمل بر مجموعه ای از لغات است که بسامد آن در دوره های بعد کم می شود : ساتگین ، چرخشت ، سعتری و ;
ب : مختصات فکری :
1- شعر این دوره شعری شاد و پر نشاط است و از محیط های اشرافی و گردش و تفریح و باغ و بزم سخن می گوید ولی با این همه از پند و موعظه و اندرز خالی نیست
2- شعری واقع گراست و در آن از امور ذهنی و خیالی خبری نیست
3- شاعران با معارف پیش از اسلام آشنا هستند و از این رو تلمیح به اسم قهرمانان و شاهان مثل انوشیروان و زنجیر او و ;. اعیاد و مراسم چون نوروز و جشن سده و ; به چشم می خورد
4- معشوق مقام والایی ندارد و حتی گاهی مقام او پست است. معشوق گاهی مرد است و گاهی کنیز. و به همین علت همیشه صحبت از وصال است نه فراق
5- جنبه عقلانی و تعادل بر جنبه های احساسی چیره است
6- روح حماسی بر شعر این دوره حاکم است
7- برونگراست و با دنیای درون و احساسات و عواطف و هیجانات و مسائل روحی سروکار ندارد
8- موضوع اصلی مدح ممدوح و سپس وصف می ( خمریه ) و مشوق است
ج : از نظر ادبی :
1- قالب شعری غالب ، قصیده است. غزل به معنی مصطلح خیلی کم است اما رباعی و مثنوی رایج است
2- استفاده از بدیع و بیان طبیعی است و هرچه جلوتر بیاییم ، مشخص تر می شود. صنایع بدیعی این دوره بیشتر لفظی است از قبیل موازنه و لف و نشر و انواع سجع و ; و از صنایع معنوی بیشتر در موارد ساده ای چون تضاد و مراعات نظیر اعتنا دارند
بی پیرایگی یعنی خالی بودن از صنایع بدیعی همراه با سادگی لغات و روانی ترکیب ها ، مهم ترین مشخصع شعری این دوره است به طوری که می توان به سبک خراسانی ، سبک ساده هم گفت
3- قافیه و ردیف هرچه عقب تر برویم ساده تر است و مثلا از ردیف های دراز و غیر معمول استفاده نمی شود و اصولا ردیف کم است
4- توصیف قوی است و از جزئیات طبیعت از قبیل انواع گل ها و پرنده ها و باغ و می و مطرب و ; کمان و اسب و ;. توصیفات دقیقی شده است. عینی بودن شعر سبب شده است که شاعران به توصیف جزئیات طبیعت بپردازند. شیوه آنان در این زمینه تشبیه مرکب و تشبیه تفصیلی ( تشبیه حماسی ) است
5- تشبیهات مرکب حسی زیاد است . استعاره نیز تا حدودی مرسوم است
6- در آغاز چون شعر با موسیقی همراه بود ، بحوری دیده می شود که امروزه مطبوع نیست و این اوزان بعدها متروک شده اند. همچنین گاهی مسائل عروضی در شعر این دوره دیده می شود که امروزه استثنا محسوب می شوند
7- از قوالب قدیم ، قصیده های تمام مطلع و مسمط قدیم ( شعر مسجع ) دیده می شود
بیزارم از پیاله ، وز ارغوان و لاله ما و خروش و ناله ، کنجی گرفته تنها
کسایی مروزی
شعر قرن ششم : سبک حد واسط
[1] این نوشتار در واقع خلاصه کتاب سبک شناسی شعر اثر دکتر سیروس شمیسا می باشد. در قسمت هایی از کتاب کلیات سبک شناسی و در بخشهایی از کتاب « شعر نو از آغاز تا امروز » اثر محمد حقوقی نیز استفاده شده است
1 یکی از نکات زبان سبک خراسانی این است که در عین کم بودن لغات عربی ، گاهی به جای لغات معمول فارسی، لغات عربی دارد. مثلا به جای سخت ، صعب و به جای جنگ ، حرب را به کار می برد
1 به نثر این دوره ، نثر مرسل یعنی آسان و بی پیرایه می گویند
