مقاله ویژگیهای اخلاقی امام رضا (ع) در word دارای 24 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله ویژگیهای اخلاقی امام رضا (ع) در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله ویژگیهای اخلاقی امام رضا (ع) در word
مقدمه
شخصیت امام رضا(ع)
سیره اخلاقی امام رضا(ع)
در ارتباط با خدا
زهد و پرهیزکاری
دعا و عبادت
در ارتباط با خود
قدرت روحی
ادب
حسن معاشرت
سخاوت و احسان
صبر و شکیبایی
بردباری و گذشت
فروتنی و تواضع
در ارتباط با خلق؛ رفتار امام (ع) با مردم
رفتار امام (ع) با خانواده
رفتار امام (ع) با بیماران و مقروضان و گرفتاران
منابع :
بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله ویژگیهای اخلاقی امام رضا (ع) در word
1- حسین سیاهپوش، سید محمد، مناسبات انسانی در مدیریت اسلامی، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1401 ق
2- خاتمی، احمد، فرهنگنامه موضوعی نهج البلاغه، تهران، سروش، 1381
3- شیخ کلینی، فروع کافی، چاپ دوم، دارالکتب الاسلامیه، 1362
4- فرهنگ و دین، برگزیده مقالات دایره المعارف و دین، تهران، چاپخانه وزارت فرهنگ، 1374
5- شیخ صدوق، عیون اخبارالرضا علیه السلام، چاپ دوم: تهران، کتابفروشی طوس، شهریور 1363
6- علامه مجلسی، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، 1403 ق
7- شریف القرشی، باقر، پژوهشی دقیق در زندگی امام علی بن موسی الرضا علیه السلام، ترجمه سید محمد صالحی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1382
8- مسعودی، مروج الذهب، چاپ سوم؛ قم، دارالهجره، 1363مجله مشکوه، شماره 89، حسین طاهری وحدتی
مقدمه
اسلام در بعد اصلاح اخلاق، که عبارتست از اینکه در مقام باطن، خود را از همه رذایل تزکیه نمودن و متخلق به اخلاق کریمه و فضایل نفسانی شدن، اهمیت ویژه ای داده است و دستورات وسیع و موکدی را درباره پاکی باطن و تزکیه نفس و تخلق به اخلاق کریمه می دهد
قرآن کریم، رستگاری را در همان تزکیه از رذایل اخلاقی می داند، « قد افلح من زکیها» یعنی محققا رستگار می شود، کسی که باطن خود را پاک گرداند
بشر درزندگی خود، همواره به یک سلسله آداب و رسوم پایبند بوده است و شیوه ای را برای خویش برگزیده و زندگی خود را براساس همین آداب و رسوم ادامه داده است و می دهد و از آن رو که انسان آفریده خداست، بی تردید بهترین برنامه برای کمال وجسم و روح او، برنامه ای است که از سوی خداوند تنظیم یافته باشد، و این برنامه در آداب و رسوم پیامبر بزرگ خدا و اولیا و اوصیای گرامی ایشان متجلی است و بهترین و کامل ترین آنها همان راه و روش پیامبر (ص) است، و پر واضح است که ائمه معصوم ما نیز که فرزندان آن بزرگوار می باشند ، تجلی اخلاق ایشان بوده اند، به گونه ای که هرکس آنان را می دیده است، بی اختیار به یاد رسول خدا می افتاده است
شخصیت امام رضا(ع)
زندگی و شخصیت امامان شیعه ، دو جنبه ارزشی متمایز و مرتبط با هم دارد
اول – شخصیت علمی و عملی و اخلاقی و اجتماعی آنان که در طول زندگی ایشان در منظر همگان شکل گرفته است و فهم و ادراک آن نیاز به پیش زمینه های اعتقادی و مذهبی خاص ندارد ، بلکه هر بیننده فهیم و دارای شعور و انصاف می تواند ارزشها و امتیازهای آنان را دریابد و بشناسد
دوم – شخصیت معنوی و الهی آنان که ریشه در عنایت ویژه خداوند نسبت به ایشان دارد ؛ شناخت این بعد از شخصیت اهل بیت، نیاز به معرفت های پیشین دارد؛ یعنی نخست باید به رسالت پیامبر (ص) ایمان داشت و براساس رهنمودهای آن حضرت، ولایت را پذیرفت و برای شناخت جایگاه عترت به روایات و راویان معتبر اعتماد کرد ؛ شخصیت ملکوتی و مقام شامخ علمی و زهدی و اخلاق امام رضا (ع) واعتقاد شیعیان به او سبب شد که نه تنها در مدینه، بلکه در سراسر دنیای اسلام،به عنوان بزرگ ترین و محبوب ترین فرد خاندان رسول اکرم (ص) مورد قبول عامه باشد و مسلمانان او را بزرگ ترین پیشوای دین بشناسند و نامش را با صلوات و تقدیس ببرند
امام رضا (ع) مانند سایر امامام معصوم، آئینه تمام نما و جلوه گاه همه صفات حق بود و در کلیه کمالات و صفات حسنه، منحصر به فرد و سرآمد مردم روزگار بود؛ پس هرگز نشود که جوانب و ابعادمعنوی و ارزش های انسانی آن حضرت را درک و بیان نمود، لکن به مصداق « ما لایدرک کله لا یترک کله » به قسمتی از آن ها اشاره می شود
سیره اخلاقی امام رضا(ع)
سیره به تاریخ زندگی ائمه اطهار (ع) اطلاق نمی شود بلکه سیره به اصول عملی و روش ها و شیوه هایی که در زندگی فردی و اجتماعی ائمه هدی (ع) بوده است، گفته می شود
سیره اخلاقی امام (ع) را می توان در سه بخش بررسی نمود: 1- در ارتباط با خدا 2- در ارتباط با خود 3- در ارتباط با خلق
در ارتباط با خدا
بزرگترین امتیاز مردان الهی این است که محور اصلی زندگی آنها را خدای تعالی و عشق به خدا تشکیل می دهد لذا هرچه را می خواهند برای خدا می خواهند و تمام ابعاد وجودی آنها را خدا فرا گرفته است ؛ رضایت خدا، امر خدا، نهی خدا، توکل به خدا، توجه به خدا و خلاصه هرچه را که می بینند، خدا است ؛ ما در زندگی هر یک از انبیاء الهی و ائمه بزرگوارمان نمونه های فراوانی را داریم که چند مورد بیان می شود
زهد و پرهیزکاری
زهد مفهومی گسترده دارد و به معنی نداشتن و پوشیدن لباس ژنده و خوردن غذای ساده نیست ؛ به عبارت دیگر زهد،نه آن است که مال دنیا را تباه کنی و نه آن که حلال آن را برخود حرام گردانی ؛ بلکه زهد آن است که اعتمادت به آن چه نزد حق است ،بیش از آنی باشد که در نزد خودت یافت می شود و لذا زاهد کسی است که دنیا از نظر او هدف و مقصودنیست که کوشش خود را بدان منحصر کند بلکه اگر دنیا به او رو آورد، از آن بهره گیرد و اگر به او پشت کرد، آنچه را نزد خداست، بهتر و پایدارتر داند
زهد و پرهیزگاری امام رضا (ع) به گونه ای بود که نه تنهاهمه مردم، حتی دشمنانش به آن اعتراف داشتند؛ تعلقات دنیوی در او بسیار اندک و همه اندیشه او حفظ منصب الهی و اجرای وظایف الهی بود؛ او نجات خود را در زهد و رستگاری خود را در تقوا و ورع می دانست. زرق و برق ها سبب آن نمی شدند که او از خط وظیفه خود دورافتد
به دنیا و عناوین دنیوی بی رغبت بود؛ در عرضه حکومت به امام توسط مأمون و انکار امام از پذیرش و قبول آن، فضل وزیر مأمون می گوید: من هرگز خلافت را به این اندازه بی ارزش ندیدم که مأمون در تحویل آن به امام اصرار و امام از پذیرش آن شانه خالی کند
زهد و پارسایی امام (ع) نسبت به دنیا کم نظیر بود، محمد عباد درباره رفتار زاهدانه آن حضرت می گوید: « ابوالحسن در طول تابستان همواره بر روی یک بوریا و در طول زمستان بر روی یک لایه کاه می نشست؛ همیشه لباس زبر به تن می کرد اما هنگامی که به دیدن مردم می رفت بهترین لباس‌ها را می پوشید»
امام (ع) می فرمودند:« لباس مظهر خارجی انسان است، نمی توان نسبت به آن بی توجه بود؛ حرمت مومن ایجاب می کندکه انسان در ملاقات با او شئون خود و وی را رعایت کند و مقید باشد که پاکیزه و خوش لباس باشد»
از دلایلی که امام رضا (ع) نزد مردم لباس خوب می پوشیدند، این بود که اگر ظاهر انسان تمیز و پاکیزه باشد، دیگران از دیدن او فرد لذت می برند و تحت تأثیر وی قرار می گیرند؛ هم چنان که از دیدن یک انسان کثیف و آْلوده حالشان دگرگون می شود، ایشان لباس زیبا و پاکیزه می پوشیدند تا مردم با دیدن ایشان درس نظم و پاکیزگی را در کنارساده زیستی بیاموزند و از طرفی نشان دهند که مومن از مال حلال درحد شانش می تواند از امکانات این دنیا استفاده کند؛ همچنین نقل شده: در محیط خانه امام رضا (ع) آثاری از زندگی اشرافی وجود نداشت؛ از زیور و زینت استفاده نمی کردند، مگر این که خود را به عود هندی خام بخور می دادند
گوشه گیری از دنیا و ساده زیستی، از برجسته ترین صفات امام رضا(ع) بود؛ تمام راویان متفق القولند که وقتی آن حضرت ولیعهد مامون شدند، هیچ توجهی به جنبه قدرت و عظمت آن نداشتند
امام رضا(ع) در برابر شر و بدبختی ها خود نگهدار بود و تقوا را بهترین وسیله نجات خود از عذاب الهی می دانست؛ هم خود اهل تقوا بود و هم سعی داشت دیگران را به تقوا و پرهیزگاری وا دارد
تاریخ ایشان را پرهیزگاری بی مانند می خواند؛ نمونه تقوای بالای ایشان در زمان پذیرفتن ولایتعهدی از جانب ایشان معلوم می گردد که ایشان برای خدا، مجبور به پذیرش این کار شدند، چرا که تحت فشار مأمون بودند و مورد تهدید قطعی او واقع گردیدند و وقتی هم که ولایتعهدی را پذیرفتند، فرمودند:(خداوندا، همانا تو می دانی که من این کار را به دلیل اضطرار و اکراه پذیرفتم، پس مواخذه و بازخواست نکن مرا همانطور که بنده و نبیت، یوسف را مواخذه و مجازات نکردی زمانیکه او ولایت مصر را قبول کرد.)
خط فکری امام (ع) همانگونه که گفته شد، شرافت را به تقوا و خود نگهداری در برابر گناهان و لغزش ها و رفعت را در گرو اطاعت از خدای سبحان می دانست و هم می فرمود شرافت خود و پدرانش در سایه تقوا و عبادت است
براین اساس است که امام(ع) هر برتری را به تقوا می داند و حتی به دیگران نیز حق می دهد که اگر بتوانند بیش از او از تقوا بهره مند شوند، از او برتر باشند؛ امام(ع) همین تقوا، خداترسی و فرمانبرداری را معیار و نشان شیعه بودن نیز می خواند و به دیگری می گوید:« هرکدام از پیروان ما، خدا را فرمان نبرد، از ما نیست و تو اگر از خدا فرمان ببری از ما خاندان هستی»
دعا و عبادت
”دعا ” در لغت به معنی فراخوانی، ندا کردن، در خواست و نیز حاجت خواهی از خداوند است و در اصطلاح، دعا عبارتست از استغاثه و زاری و در خواست چیزی از درگاه الهی. دین، برپایه عبادت استوار است و مغز عبادت، دعاست که خود بهترین و نزدیکترین راه به سوی خداوند است و عقل و نقل برفضیلت و وجوب دعا دلالت دارند؛ امام رضا (ع) نیز می فرمایند :« دعا از نیزه کارگرتر است »
یکی از برجسته ترین فضایل امام رضا (ع) سرسپردگی وی به خدا و تمایلش به او بود ؛ این فضیلت را می توان به وضوح در اعمال عبادی او که بر پایه خوف الهی و دینداری قرار دارد، در بخش مهمی از زندگی روحانیش مشاهده نمود ، یکی از اصحاب آن حضرت می گوید: هنگامی که او را می دیدم، این کلام خدای متعال را متذکر می شدم که می فرماید :« کانوا قلیلا من اللیل ما یهجعون » (آنان همواره پاسی از شب را بیشتر نمی خوابند)
در پرتو توجه به چنین برداشتی از مفهوم عبادت در نظر امام (ع) است که می توان برای خواندن هزار رکعت نماز در شبانه روز، سجده های طولانی پس از نماز صبح، روزه های مکرر،شب زنده داری‌های پر رمز و راز و همدمی همیشگی با قرآن، تفسیری شایسته یافت؛ یا به درک حقیقت این سخن نایل آمد که کسی درباره آن حضرت می گوید: به خدا سوگند مردی ندیدم که بیش از او از خدا پروا کند، بیش از او در همه اوقات به یاد خدا باشد و بیش از او از خدا بترسد. گوینده این سخن نه کسی از شاگردان او بلکه فرستاده دستگاه خلافت، رجاء بن ابی ضحاک است
آن حضرت، هر سه روز یک بار تمام قرآن را تلاوت می کرد و می فرمود:اگر خواسته باشم که در کمتر از سه روز قرآن را ختم کنم، می توانم ولی هرگز به هیچ آیه ای مرور نکردم، مگر اینکه در معنی آن اندیشیدم و درباره اینکه آن آیه در چه موضوع و در چه وقت نازل شده فکر کردم و بدین سبب است که آن را سه روز ختم می کنم
منابع تاریخی، امام رضا (ع) را پرهیزگاری می دانند که مکرر به زیارت خانه خدا و انجام مناسک حج و عمره می رفتند؛ ایشان به زیارت قبر پیامبر (ص) علاقه فراوانی داشتند.امام رضا (ع) همچون پدر و اجداد پاکشان، همواره قبل از هر چیز بنده خالص خداوند بودند و همه چیز را در بندگی خدا دنبال می کردند و در پرتو همین بندگی بود که به ارزش های والای انسانی و مقام های بلند معنوی دست یافتند. یکی از همراهان این بزرگوار در سفر خراسان می گوید: به روستایی رسیدیم، آن حضرت به نماز ایستادند، و سجده های طولانی به جای آوردند، او می گوید: شنیدم امام در سجده می گفتند: « خدایا اگر تو را اطاعت کنم،حمد و سپاس مخصوص تو است و اگر نافرمانی کنم،حجت و عذری برایم نخواهد بود، من و دیگران در احساس تو شریکی نداریم، اگر نیکی به من رسد،از جانب تو است ای خدای بزرگوار ! مردان و زنان با ایمان را در مشرق و مغرب در هر کجا هستند بیامرز»
با توجه به مضمون دعاهای ائمه، می بینیم دعای امامان ابتدا برای دیگران به خصوص مومنان بود و بعدا برای خودشان دعا می کردند؛ این نشان دهنده آن است که آنها چقدر به فکر دیگران بودند و در حق مردم مهربانی می کردند
نکته مهم دیگر اینکه امام رضا (ع) بسیاری از اوقات شبانه روز به درس و بحث مشغول بودند؛ فقه و علوم محمدی را با شاگردانشان درس می دادند، زیرا ایشان درس را نمونه ای از ذکر و عبادت می دانستند و زمانی که از درس دادن فارغ می شدند به ذکر گفتن خدا می پرداختند
اهمیت امام (ع) به نماز در سیره عملی ایشان کاملا مشهود است؛ نقل شده است روزی ایشان با بزرگان ادیان مختلف مناظره داشتند و سخنان زیادی بین امام رضا (ع) و حاضران رد و بدل می شد، جمعیت زیادی در آن مجلس حاضر بودند؛ زمانی که ظهر شد امام (ع) فرمودند « وقت نماز است » . یکی از حاضران که عمران نام داشت گفت: سرورم سخنانمان را قطع نکن که دلم آزرده می شود؛ شاید اگر سخنانتان را ادامه دهی مسلمان شوم؛ ایشان فرمودند:« نماز می خوانیم و بر می گردیم»؛ امام(ع) برخاستند و نماز خواندند
از دیگر ویژگی های آن حضرت این بود که هر دعایی را که شروع می کردند صلوات برمحمد و آل او می فرستادند. در نماز یا غیر نماز بسیار صلوات می فرستادند، شب‌ها وقتی که می خواستند بخوابند قرآن تلاوت می کردند و وقتی که به آیه ای می رسیدند که در آن از بهشت و دوزخ سخن می گفت، گریه می کردند و می فرمودند:« پناه می برم به خدا از آتش دوزخ »
رجاء بن ابی ضحاک، در مورد عبادت و مناجات امام رضا (ع) چنین می گوید: مأمون مرا نزد امام (ع) به مدینه فرستاد که ایشان را از مدینه به خراسان نزد وی ببرم؛ مأمون سفارش کرده بود که مواظب امام باشم؛ مسیر راه بصره، اهواز، فارس، خراسان بود و خیلی سفارش شده بودم که شبانه روز از ایشان جدا نشوم؛ وی می گوید: من همیشه کنار امام بودم و کسی را با تقواتر نسبت به خدای متعال، مثل اوندیده بودم، ذکر خدا همیشه برلبانش جاری بود، همیشه خداترس و پارسا بود، موقعی که وقت نمازمی شد، درسجده گاه خود می نشست و سبحان الله ، لااله الاالله و ذکرهای دیگر می گفت و بعد از نماز اطرافیان را نصیحت می کرد
رجاء بن ابی ضحاک اضافه می کند: وقتی ایشان را نزد مأمون بردم از من درباره احوالات امام پرسید، من آنچه را دیده بودم، برای او گفتم، از رفتار و اعمال ایشان، رفتن و ماندن شان؛ همه آنچه که اتفاق افتاده بود؛ مأمون گفت: ای پسر ضحاک، این مرد بهترین خلق خداروی زمین است، از همه مردم دانشش و عبادتش بیشتر می باشد؛ آنچه که از ایشان دیدی نزد کس دیگر نگو تا بزرگواری او برکسی آشکار نشود، مگر از زبان خود من
امام (ع) دوستان و یاران خود را به دعای زیاد سفارش می نمود و می فرمود:« از اینکه دعایتان دیر مستجاب شود، ناامید نشوید و شبهه و نگرانی به دلتان را ندهید، چرا که آنچه خدای عزوجل در این دنیا دیرتر به مومن بدهد، بهتر از آن است که زودتر عطا فرماید؛ مگر این دنیا چه ارزشی دارد؟»
امام (ع) عللی را که مانع دعا و تأخیر در استجابت آن می شود، تذکر داده و به علاوه به مسلمانان اصرار کرده است که از اخلاق اهل بیت (ع) پیروی کنند
یکی از مظاهر زندگی امام رضا (ع) این است که وی در مناجات با خدا، از دعا به مثابه یک حربه استفاده می نمود و در تمام امورش به آن اشاره می کرد؛ چرا که از دعا و تضرع سودی معنوی یافته بود که هیچ سودی در زندگی با آن برابری نمی کرد
در ارتباط با خود
