پایان نامه فرهنگ وقف در مکاتب و ادیان در word دارای 99 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پایان نامه فرهنگ وقف در مکاتب و ادیان در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه پایان نامه فرهنگ وقف در مکاتب و ادیان در word
وقف در فرهنگ سومریان
وقف در فرهنگ مصریان قدیم
وقف در فرهنگ بابل
وقف در فرهنگ یهود
وقف در فرهنگ زرتشتیان
در بین زرتشتیان داد و دهش بر سه گونه بوده است
ایرانیان پایه گذار پیوسته نیکی (وقف) در جهان
اندرز انوشیروان
داد و دهش و نیکوکاری از دیدگاه بزرگمهر
داد و دهش، از دیدگاه مزدک
داد و دهش از دیدگاه مانی و پیروانش
مانی، نیک و بد (خیر و شر ) ، روشنی و تاریک (نور ظلمت ) را پایه های استوار دین خود دانسته است . بنابراین به روشنی می بینیم که نیکی یکی از پایه های پابرجای دین مانی است.
مانی، داد و دهش همگانی را پذیراست. گروندگان او دو گونه اند
وقف در فرهنگ صائبین
تقویم و اعیاد مندائی ها (گروهی از صائبین )
وقف در فرهنگ هند و چین
اوقاف مسلمانان در ایالت آندر پرادش-هند
اسامی بعضی از ادارات و سازمان های وقفی
چگونگی تشکیل سازمان اوقاف آندرا پرادش
درآمد اوقاف
انواع موقوفات در سین کیانگ جنوبی
وقف در فرهنگ بر همن ها
وقف و نیکوکار در میان بودائیان
فرهنگ وقف در مسیحیت
در مسیحیت بخشش اموال به دو گونه صورت می گیرد
فرهنگ وقف در یونان
وقف در میان رومیان
وقف در حقوق انگلوساکسون (حقوق قدیم انگلستان و آمریکا )
وقف در میان آلمانی ها
مقاطع50ساله ایجاد وقف تعداد مقاطع50ساله وقف بر حسب میلادی تعداد
وقف در کشور فرانسه
فرهنگ وقف در دین اسلام و برخی کشورهای اسلامی
برخی از ویژگی های وقف در قوانین یمن
وقف در عراق از لحاظ تاریخی و اداری
1 _ وقف در دوره عباسیان :
2 _ وقف پس از دوره عباسیان :
وقف در هرات :
فعالیت های فرهنگی تشکیلات اوقاف در ترکیه
فعالیت های فرهنگی اوقاف در ترکیه موارد ذیل را شامل می گردد :
منابع و مآخذ :
بخشی از منابع و مراجع پروژه پایان نامه فرهنگ وقف در مکاتب و ادیان در word
1 _ قرآن کریم.
2 -دورانت ، ویل ، تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام ، انتشارات سازمان آموزش انقلاب اسلامی ، چاپ سوم ، سال 1370
3- عبید الکبیسی ، محمد ، احکام وقف در شریعت اسلام ، ترجمه احمد صادقی گلدر ، اداره کل اوقاف و امور خیریه مازندران ، چاپ اول 1366
4- حکمت ، علی اصغر ، تاریخ ادیان ، انتشارات ابن سینا ، چاپ اول
5- کلیمیان اصفهان و مساله وقف ، فصل نامه میراث جاویدان سازمان اوقاف و امور خیریه
6- آشتیانی ، جلال الدین ، تحقیقی در دین یهود
7- ناس ، جان ، تاریخ جامع ادیان از آغاز تا امروز ، ترجمه علی اصغر حکمت ، چاپ پیروز ، 1344 ه-ش
8- احمد بن سلمان ، مقدمه ای بر فرهنگ وقف ، چاپ سازمان اوقاف و امور خیریه
9- ابن یوسف ، برهان نیکوکاری ، داد و دهش در ایران باستان ، چاپ سوم ، 1357
10- جعفری ، یعقوب ، پژوهشی درباره صائبین ، انتشارات هجرت ، چاپ اول ، 1374 ه-ش
11- مجله وقف میراث جاویدان ، شماره 11 و
12- محمد جواد امید داد نیا ، مجله وقف میراث جاویدان ، شماره 11 و
13- قهین پور ، محمد ، بودا چه می گوید ، انتشارات موسوس ، چاپ اول ، 1340 ه-ش
14- آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی ، مبانی مسیحیت ، حسینیه ارشاد
15- فصل نامه وقف میراث جاویدان ، شماره 19 و
16- فصل نامه وقف میراث جاویدان ، سال دوم ، شماره
17- ح-فرشتیان ، وقف در حقوق فرانسه ، مجله وقف میراث جاویدان ، شماره
18- دکتر سید محمد بحرالعلومی ، ترجمه محمد حسن معصومی ، مجله وقف میراث جاویدان ، شماره
19- سلیمی فر ، مصطفی ، نگاهی به وقف و آثار اجتماعی و اقتصادی آن ، انتشارات آستان قدس رضوی ،
20_ مجله وقف میراث جاویدان ،شماره 37 .
21- مجله وقف میراث جاویدان ،شماره
22- اسناد موقوفات آستان قدس رضوی در هرات ، به کوشش علی کریمیان
وقف در فرهنگ سومریان
در بین سومریان ، بیشتر خدایان در معابد بودند و برای آنها هدایایی از مال و خوراک و ;می آوردند; در خرابه های سومری لوحه ای به دست امده است که در آن پاره ای دعاها نوشته شده است. این دستور دینی عجیب نیز در آن جا دیده می شود : (بره جانشین و فدیه آدمی است وی بره ای را به جای جان خود بخشیده است ) کاهنان از راه همین هدایا و قربانی ها از دیگر طبقات مردم سومری مال دارتر و نیرومند تر شدند. 1
وقف در فرهنگ مصریان قدیم
مردم مصر در قدیم با فکر وقف اجمالا آشنا بودند املاکی بر خدایان ، معبدها و مقبره ها اختصاص می یافت تا درآمد آنها به مصرف تعمیرات نوسازی اقامه مراسم و خرج کاهنان (رهبران دینی ) و خادمان برسد و این گام به قصد تقرب به خدایان برداشته می شد. امروزه در مصر الواحی وجود دارد که حاکی از مطلب فوق الذکر است از قدیمی ترین آنها لوحه شماره 72 است. (راهنمای ماسبیرو) در این لوحه نقوشی وجود دارد که حکایت از وقف املاک برای برخی کاهنان در خانواده چهارم (سلسله چهارم فراعنه مصر ) می کند. این لوحه در فهرست موزه ، ذیل شماره 8432 آمده است. (در نشریه وزارت اوقاف مصر به نام وزاره الاوقاف بین الماضی و الحاظر به این لوحه اشاره شده است ) باز تاریخ برای ما بازگو می کند که رمسیس دوم املاک فراوانی به معبد ابیدوس بخشید و مراسم ویژه ای جهت تملیک آن املاک در حضور جمع کثیری از مردم بر پا کرد ، تا مردم در این امر خیر از وی پیروی کنند . (تاریخ قانون مصر قدیم از دکتر شفیق شحاته ، ص 90 به بعد )
مردم مصر در قدیم، با بهترین شکل وقف اولادی آشنا بودند ، اعیان املاکی حبس می شد و درآمد آنها به خانواده و یا اولاد واقف اختصاص می یافت و این حق بعد از آنها به اولادشان می رسید تا از عواید آنها بهره مند شوند و حق انتقال اعیان املاک را به غیر نداشتند مصریان قدیم با نظارت تولیت نیز آشنا بودند. اداره اموال موقوفه را به پسر بزرگتر از هر طبقه واگذار میکردند و در اسناد وقف به صراحت از نقل موقوفه منع می شدند. سندی اخیرا از شخصی به نام متی از خانواده پنجم پیدا شده که این شخص موسسه ای به نفع فرزندانش در قالب هبه به وجود آورده و در آن به پسر بزرگترش دستور داده که از عواید آن موسسه به برادرانش بدهد ، ولی اموال قابل نقل به احدی نیست و اداره آن همیشه با پسر بزرگتر از طبقات موقوف علیهم است
کاهنان از آنچه به عنوان نذر و قربانی به خدایان تقدیم می شد ، می خوردند و می نوشیدند و همچنین از زمین های مربوط به معابد و خدمات دینی خویش درآمد سرشاری به چنگ می آوردند
معابد مصر سهم قابل توجهی از غنائم جنگی را از کشورهای گشوده شده در زمان او (رامسس _ متوفی به سال 1225 ق _ م ) و جانشینانش به مصر سرازیر می شد ، به خود اختصاص داده بودند. معابد در آن زمان 107000 برده در اختیار داشتند که به اندازه یک سی ام جمعیت مصر بود، اراضی متعلق به این معابد حدود 300000 هزار هکتار یعنی یک هفتم اراضی قابل کشت مصر می شد.
تعداد چهارپایان 500000 رأس بود و درآمد 169 شهر مصر و شام به آن ها تعلق داشت و این درآمد هنگفت از پرداخت مالیات بر درآمد معاف بوده است. 2
وقف در فرهنگ بابل
در مدنیت بابل ، معبد نقشی بسیار مهم دارد. در شهرهای بین النهرین معبد همیشه از بلندترین و مرتفع ترین ابنیه بوده است که در وسط شهر از خشت خام یا آجر پخته قد برافراشته و بر بام همه خانه ها و مساکن مردم مشرف بوده است و در برابر مذبح در داخل معبد انواع حیوانانت و فواکه و مبلغ های بسیار وجه نقد و جنس به رسم قربانی نیاز خدای آن معبد می شده . در آنجا بوده است که مدارس برای تعلیم منشیان و نویسندگان خط میخی برپا کرده و این طبقه را تربیت می نموده اند . اضافه بر آن معبد مرکزیت کسبی و تجاری نیز داشته است
معبد املاک موقوفه و اراضی وسیعی را اداره می کرده و کاهنان که متولیان معابد بوده اند ، در حقیقت تنها طبقه روشنفکر و دانشمند کشور را تشکیل می داده اند.1 مناسک در دین یونانی ها عبارت بوده است از اعمالی برای جلب لطف و کسب موافقت خدایان، به منظور انجام آرزوها و آمال آدمیان . این اعمال به وسیله تقدیم نذورات و هدایا و خواندن نمازها و مناجات ها انجام می گرفته است . همچنین انواع حلویات و حبوبات و میوه های نورس را در محراب و معبد به یکی از خدایان تقدیم می کرده اند و سپس ادعیه و اورادی می خوانده و مشروبی مقدس از شیر و شراب می نوشیده و سپس آن هدایا و نذور را آتش می زده اند و آنگاه به گذرانیدن قربانیان پرداخته با تشریفات خاصی برای هر یک از خدایان جانوری را می کشته و سپس اجساد آنها را همچنان طعمه آتش می ساخته اند
چون کاهنان نمی توانستند از همه این ثروت ها بهره برداری کنندو یا به مصرف برسانند ، آن ها را به سرمایه های قابل بهره برداری تبدیل می کردند، ، بدین ترتیب بود که امور کشاورزی و صنعتی و مالی تمام مملکت را در قبضه داشتند، و علاوه بر زمین های زراعت پهناور ، غلامان فراوان نیز دراختیار معابد بود. این غلامان را یا در مقابل مزد به خدمت دیگران می گماشتند ، یا آنان را به حرفه های مختلف از نواختن موسیقی تا کشیدن شراب وا می داشتند. همچنین کاهنان بزرگ ترین بازرگانان و مالداران بابل بودند و با فروختن کالاهای گوناگونی که در معابد فراهم می شد ، بخش مهمی از بازرگانی کشور را اداره می کردند و اینان چنان در بهره برداری از سرمایه، حکمت و درایت فراوان داشتند که بسیاری از مردم سرمایه های خود را برای بهره برداری به ایشان می سپردند و می دانستند که اگر بهره فراوانی نباشد ، به هر صورت ، اطمینان آن هست که سودی به دست خواهد آمد
کاهنان با شرایطی سهل تر از دیگر وام دهندگان ، به مردم قرض می دادند و گاهی به درویشان و بیماران ، بدون درخواست فایده وام می دادند. هر وقت مردوک دوباره به وام گیرنده لبخند می زد سرمایه را پس می گرفتند. از این گذشته پاره ای از کارهای عمومی به وسیله کاهنان انجام می شد. قراردادها را می نوشتند و تسجیل می کردند و امضای خود را بر آنها می گذاشتند، وصیت نامه ها را تنظیم می کردند به مرافعات مردم گوش می دادند و رأی صادر می کردند و از حوادث مهم و معاملات بازرگانی ثبت بر می داشتند.1 در بابل، نسل های متوالی گناهکاران، برای آسایش ،خاص مال خویش را با خدایان تقسیم می کردند ;.. شاهان نیز که خود را نیازمند آمرزش خدایان می دانستند، پرسشتگاه های مفید می ساختند و اثاثه و بنده و مواد غذای برای آن ها فراهم می آوردند و زمین های بزرگی را بر آنها وقف می کردند ;. هر وقت ; غنیمتی به چنگ قشون می افتاد، نخستین سلام بندگان و غنائم از آن معابد بود
وقف در فرهنگ یهود
با نزول کتاب مقدس تورات و شکل گیری و رسمیت یافتن آیین یهود به پیامبری یکی از شخصیت های بزرگوار و فداکار عالم بشریت یعنی حضرت موسی (ع) هدف از زندگی که همانا تکامل روح و تقرب به ذات اقدس الهی است، مشخص شد و راه های گوناگونی برای رسیدن به این مقصود برای آنان روشن گشت و موضوع وقف که در زبان عبری از آن با واژه (مقدس برای خداوند ) یاد می شود یکی از راه های مهم برای آمرزش در روز آخرت و از موارد حائز اهمیت در بین پیروان این مکتب شناخته شد
یهودیان عقیده دارند که با وقف کردن دارایی خود در راه خدا ، دارایی مادی خویش را به دارایی معنوی تبدیل می کنند و این سرمایه روحانی یکی از راه هایی است که می تواند پشتوانه ای برای انسان در جهان آخریت باشد و او را نزد خدا سرافراز نماید و از عذاب دوزخ رهایی بخشد و انسان را به آمرزش ابدی برساند
در کتاب مقدس سه نوع وقف یهود که به حرم یا خرم معروف است دیده می شود (تحریم ) :
1 _ به صورت نذر و وقف (آنچه را که کسی از متعلقات خود به صورت انسان ، بهائم و زمین و محصول آن، وقف و نذر یهوه می نماید و اجازه فروش یا تعویض آن نیست. آنچه وقف می شود مقدس است و به یهوه تعلق دارد. اجازه باز خرید انسانی که وقف شده نیست و او باید کشته شود (27/28 لوی) .
2 _ به صورت مجازات گناهی که مرگ سزای آن است ،مانند قربانی دادن به خدایان دیگر ، (20 _ 19 / 22 ) که مرتکب باید وقف به نابودی گردد.
3 _ وقف یک شخص یا سرزمین و یا سپاه به نابودی ، که به خصوص در سراسر کتاب یوشع به آن عمل می شود. 2
قربانی در دین یهود از اولین و مهم ترین شعائر خدمت به خداست و نیازی که به روی آتش سوزانیده می شود مهمترین نوع قربانی است . از مهم ترین این قربانی ها قربانی در عید یوم کیپور یا روز آشتی و بخشش.
قربانی در جشن خاک سوکت یا جشن خیمه و خرمن .
قربانی در روز سبت روز تعطیل و استراحت در هر هفته
در جشن های دیگر ماند پساح نان فطیر ماه نو ; می بایستی آتش نیاز تقدیم گردد
غیر از قربانی های رسمی ، بسیاری از گناهان و خطاها با دادن کفاره و تقدیم قربانی قابل بخشش می شود.
در خاتمه سفر خروج ،حکایت و کلماتی و آیاتی بر یهوه وارد شده است که برخی از آنها با این مضامین است:
« زنهار ، خدای غیر را عبادت منما ; عید فطیر را نگاه دار ; هر نخست زاده از پسرانت را فدیه بده ; شش روز مشغول باشی و روز هفتم بست را نگاه دار; خون قربانی مرا با خمیر مایه مگذران و قربانی عید فصح تا صبح نماند.»( 26/34 _ 14 ) 1
نزد کنعانیان دو نوع رسم قربانی معمول بوده است : یکی عبارت بوده است از اهداء هدایا مانند اولین میوه نوبر بستان و درخت یا گوشت اولین حیوان نوزاد که جسد او را بر فراز مذبح می سوخته اند . دوم مراسم عشاء ربانی Communion که در آن عابد و معبود یعنی خدای بعل، با پرستندگان خود متفق و متحد شده و مراسم قربانی را به عمل آورده بر استحکام سلسله ارتباط قوم با خدایان می افزوده است. 2
اشعیاء نبی مانند یوشع معتقد بود که لطف و عطوفت و رحم در دل رئوف یهوه موثر است و مجازات و کیفر اقوام و امم را به مصلحت و به منفعت عالم می فرماید . پس می گفت : نیکوکاری بیاموزید و انصاف به طلبید و مظلومان را رهایی دهید ، یتیمان را دادرسی و بیوه زنان را حمایت نمایید
اگر گناهان شما مثل ارغوان سرخ باشد مانند برف سفید خواهد شد. ;) 1 (اشعیاء 19/1 _ 17 )
«اشعیاء نبی از قول خداوند خطاب به مال اندوزان چنین می آورد : ; نیکوکاری را بیاموزید و انصاف را بطلبید . مظلومان را رهایی دهید. یتیمان را دادرسی کنید و بیوه زنان را حمایت نمایید.»
به قوم یهود، درس نیکوکاری را چنین آموختند «اگر یکی از برادرانت فقیر باشد دل خود را سخت مساز و دستت را بر برادر فقیر خود مبند ، بلکه البته دست خود را گشاده دار و به قدر کفایت موافق احتیاج به او قرض ده.» 2
هنگام فتح شوش در بقعه دانیال نبی ، سندی بدست آمد که به موجب آن گنجی برای پرداخت وام های بدون ربح ، اختصاص یافته بود و خلیفه دستور داد که گنج بدست آمده به بیت المال منتقل شده ، طبق دستور مندرج در سند عمل شود
وقف در فرهنگ زرتشتیان
در کتاب مذهبی زرتشتیان (اوستا) چنین آمده است : ( خشترمچا اهورایی آئیم در گوبیوددت و استارم ) اهورامزدا از کسی خشنود است که بی نوایان را دستگیری کند.
در طبیعت برابری نیست، ما باید آن را ایجاد کنیم. خداوند متعال تمام افراد را یکسان نیافریده ، از این جهت همیشه افرادی پیدا می شوند که از دیگران ناتوان تر و ضعیف تر هستند پیامبران الهی توصیه می کنند به این گونه افراد کمک کنید و رسیدگی به محرومان و مستمندان را از وظایف پیروان خود قرار داده اند . در مذهب زرتشتی هر کس موظف است یک دهم درآمد خود را صرف داد و دهش و خیرات و کمک به فقرا و مستمندان کند.
در بین زرتشتیان داد و دهش بر سه گونه بوده است
1 _ نیاز : در این گونه دهش نیکوکاران زرتشتی،آنچه را می خواستند بدهند در دسترس گردانندگان نیایش گاهها که در روزگاران که سازمان دینی و کشور داری هر دو به شمار می آمد ، می دادند تا موبد موبدان و یا هر یک از رسامانگران که مسئول انجام کارهای دهشی و نیکوکاری بوده است . برابر با خواست نیکوکار دهش مند و یا در پاره ای زمان ، بسته به نیاز نیایشگاه ، به انجام کاری نیک برساند. نیاکانمان باور داشتند که دهش باید به گونه ای همگانی انجام شود ، نه دست به دست که بی گمان فراگرد (جامعه ) را به یک گونه تنبلی و گداپروری وا می دارد
2 _ اشوداد : این گونه دهش را بخشش در راه پارسایی و نیکی گفته اند ، چه دهش مند نیکوکار، به هنگام این گونه بخشش، تنها به پاس نیکی و نیکوکاری این کار را انجام می دهد
و به گفته دیگر شاید بتوان گفت اشوداد ، دهش در راه یزدان پاک و برای پارسایی است. در نخستین گونه دهش ، نیکوکاران پول و یا فرآورده ها و کالاهایی نیاز می کردند که جابجا شدنی بود مانند : پول ، فرآورده های خوراکی یا پوشاکی.
در اشوداد، دهش از چیزهای جابجا شدنی نیست. مانند خانه ، زمین ، بوستان ،کشتزار یا از این گونه دارایی که به نیایش گاه واگذار می کرده اند. گردانندگان نیایش گاهها یا موبدانی که کارشان سامان دادن به اشودادها بوده است،نمی توانستند دارایی هایی را که از راه اشودادها به نیایشگاه داده شده ، به فروش برسانند و اگر نیایشگاه ناچار به فروش می شد ، این کار با دشواری و انگشت شمار انجام می گرفت . شاید بتوان اشوداد را گونه ای از پیوسته نیکی (وقف ) دانست
3 _ گهنبار خوانی : گهنبار یکی از آیین های دینی ایرانیان کهن، برای انجام فرمان داد و دهش است، این فرمان به بزرگداشت شش رویداد بزرگ جهان هستی است
گهنبار ها، جشن های دینی با شکوهی هستند که برای بزرگداشت آفرینش آسمان ، آب ، زمین ، گیاه ، جانوران و مردم برگزار می کردند و چنین اند :
1 _ میدیوزرم برای آفرینش آسمان در پانزدهم اردیبهشت.
2 _ میدیوشم، به بزرگداشت آفرینش آب ، روز پانزدهم تیر.
3 _ پتیه شهیم، به پاس آفرینش زمین ، روز سی ام شهریور.
4 _ ایا سرم، به شکوه آفرینش گیاهان، در روز سی ام مهر.
5 _ میدیارم، به بزرگی آفرینش جانوران، در روز بیستم دی.
6 _ همسپشدم، به فر آفرینش مردمان، در واپسین روز سال.
هر گهنبار پنج روز برگزار می شد . 2
هر چند موضوع تحقیق، پیرامون وقف است ولی چون در حین مطالعه به نقطه نظرات و توصیه های خردمندانه ای که همواره انسان را به سوی نیکی و خیر و صلاح و رستگاری یادآوری می کند ، برخورد نمودم و ذکر برخی از آنها را جایز دیدم که در پی خواهد آمد
ایرانیان پایه گذار پیوسته نیکی (وقف) در جهان
مهریان ، نخستین نیکوکاران اند که برگ های زرین سرگذشت جهان ، کار نیکشان را بر خود جای داده است. تا آنجا که می دانیم این گروه از مردم سرفراز جهان بودند، که بنیان پیوسته نیکی (وقف ) را نهادند. در سال 1926م در کاوش هایی که باستان شناسان در مهرابه دیبورگ در آلمان می نمودند ، سنگ نگاره بی مانندی یافتند که ویژه نیایشگاه مهری بود و بر بالای آن نیایشگاه مهری یا مهرابه نوشته شده بود : « این جایگاه نیکی بخش و سپنتا (مقدس ) جایگاه پارسایان است و سودش ویژه همگان می می باشد. » در نوشته های مهریان آمده است که : دارایی به کارها و آماج (هدف ) های پرهیزکارانه گرفتن ، بخشنده ی پارسا را سرافرازی می بخشد; نیک می دانید که پیروان مهر ، از کانون نخستین خود (ایران ) . به گوشه و کنار جهان ، پراکنده شدند و ما ردپای آنان را از چین تا اروپا به خوبی می بینیم. در سده های نخستین پس از مسیح مهریان در اروپا به ویژه روم فراوان بودند و همه جا دیگران را با چگونگی اندیشه و دیدگاه خود آشنا نمودند ، بدان گونه که سراسر اروپا را نیایشگاه های مهر فرا گرفته بود که پاره ای از آنان همچنین برجاست. تا سال 382 مهریان در کنار نیایشگاه ها و مهرابه ها ، بنیادهای نیکوکاری داشتند و توانگران دهشمند و نیکوکار پیوسته نیکی های (موقوفات ) فراوان را نیاز نیایشگاه ها و مهرابه ها می نمودند. در سال 382 گراسیانوس فرمانروای روم فرمان داد : پیوسته نیکی هایی (موقوفات ) را که نیکوکاران در ساختن و یا پاسداری نیایشگاه ها به کار می برند از میان بردارند
اندرز انوشیروان
در نامه پر ارزش « اخذاق ایران باستان » نوشته دانشمند گرانمایه ، دین شاه ایرانی (سلیستر ) ، اندرز انوشه روان ، خسرو کبادیان (غبادیان ) به پارسی کنونی آورده شده است. از آنجا که در این اندرزنامه پرتوهای درخشانی از زیست و زندگی نیکوکارانه شاهنشاهان ایران به چشم می خورد ، به باز نوشتنش می پردازیم. چنین گوید : (که چون انوشه روان خسرو ، پور غباد ، زندگیش به سرانجام رسید ، پیش از آن که روان از تنش جدا گردد بزرگان را چنین اندرز نمود : ; که چون من در گذرم ، این تخت را برداشته و به اسپانور (شهری در نگار تیسفون ) ببرید و در آنجا نهاده ، مردم را بانگ زده بگویید : ای مردم ، از بدکاری و گناه بپرهیزید . در کردار نیک کوشا باشید به خوشی جهان ، دل مبندید . این تن همان تنی است که تا دیروز ، از فر و شکوه آن ، کسی نتوانست از سه گام به او نزدیکتر شود و تا دیروز همواره در گسترش اشویی ، نیکی ، پاکی ، کوشش می کرد ، اینک امروز همان تن را بنگرید، که کسی از ترس پلید شدن به آن نزدیک نمی شود و هر کس به آن دست نهد تا شستشوی نکند و خود را پاکیزه نسازد نمی تواند به نماز یزدان بایستد و نباید با نیکان و پاکان آمیزش کند. آری ، این تن دیروز از فر و شکوه دست به کس نمی داد و امروز از پلیدی کسی دست به آن نمی گذارد!!.
پس ای مردم جهان ، پارسا و نیکوکار باشید و در نیکی و بهروزی جهان و جهانیان بکوشید و در دین راستی و پیمان ، استوار بمانید. با رادان و راستان همراه باشید. اندرز آموزگاران پارسا را بشنوید و به کار ببندید. به آنچه به شما رسیده است ، خرسند باشید و به دارایی دیگران آز مدارید. در داد و دهش به بینوایان و نیازمندان کوتاهی مورزید ، بدانید که چون از جهان گذرید فر ٌ و شکوهتان تباه گردد و اندوه و شادی در گذرد. زنهار! ای مردم آگاه باشید، چون زندگی کوتاه جهاه را در سپرید (پشت سر گذارید) ، راه دوری شما را در پیش است. در آنجا ، دادگر کردار شما را خواهد سنجید و کسی کردار نیک و کرفه (ثواب ) به شما وام نخواهد داد. برای رستگاری ، پیشکش پذیرفته نمی شود. زنهار! ای مردم، تن را بر روان برتری مدهید جز با کردار نیک ، از پل چینود (پل صراط ) گذر نتوانید نمود ، زیرا در آن جا داوران راستی ، مانند مهرورشن ، نگران کردار شما نخواهند بود. از نیکان باشید تا مینوی گردید. کسی را ریشخند و سرزنش مکنید ، چه نیکی و بدی در هر کس هست . جهان گذاران را چون کاروانسرای پندارید و در آن به نیکی رفتار نمایید. زشتی و رنج و آزار را از خود دور سازید. این نیز گفته اند که : هر کس باید بیاندیشد و بداند که از کجا آمده ا ست ، برای چه هست ، باز به کجا خواهد رفت و چه خویش کاری (وظیفه) ای بر گرده ی اوست من چنین می دانم که ، از نزد هورمزد خدای بازگشت خواهم نمود و از من اشویی ، راستی ، کوشش و دانایی می خواهد. روانش شاد ، خشرو انوشه روان . 1
داد و دهش و نیکوکاری از دیدگاه بزرگمهر
بزرگمهر ، وزیر خردمند انوشیروان ، در نوشته پر ارج خویش (یادگار بزرگمهر ) پس از شناساندن خود و چگونگی فراهم آوردن گرامی نامه اش که سراپا پند و اندرز و راهنمایی است ، چنین گفته است : « چون دارایی گیتی ، همه زود گذر و تباه شدنی و از میان رفتنی است، کسی که سزاوار داشتن است ، یزدان بادهش خیرش ، بر او فر و بزرگی بخشد; توانگر گردد و از او کارهای بزرگ برآید. دارایی فراوان اندوزد ، برترین جایگاه راگیرد و به بزرگی و شکوه رسد
او زندگیش دراز ، فرزندانش فراوان ، سخنش گیرا ، و دهش های نیکش به کار باشد ; همه چیز از میان رفتنی است ، مگر پارسایی و نیکوکاری که هرگز خراب نگردد و یاد نیکش همواره در دل ها بماند. و مرا پارسایی ، آمرزش تن و جان و روان ، نیکی های این جهان و آن جهان پسندیده تر است. »
داد و دهش، از دیدگاه مزدک
و سرانجام به روزگار ساسانیان ، اندیشمند فرزانه ای در ایران زمین پدید آمد . وی که فردوسی خردمنش می نامند ، مزدک پور بامدادان است. دین او را شاید بتوان دست چینی از دین مزد سینی و دین مانی دانست. وی از پیشوایان دینی بود و در دین های کهن ایرانی پژوهش فراوان داشت. دیدگاه تازه اش پذیرای مردم گشت و آن گونه پیشرفت چشمگیری یافت که غباد پادشاه ساسانی نیز پذیرایش گشت و به دین مزدکیان درآمد. گرچه این پذیرش دیری نپایید ، با این همه نشان دهنده گسترش دین مزدک در آن روزگار است. در اینجا تنها به دادو دهش از دیدگاه مزدک بسنده می کنیم. مزدک ، فرزانه ی اندیشمند ایرانی ، آماج کارش را بر بنیاد دهش یکسان و همگانی گذارد. او می خواست که همگان در برابر کار و کوششی که دارند از ویژگی های نیک زندگی برخوردار شوند. اگر چه به گفته ی پاره ای سرگذشت سازان بیگانه و یا خود گم کردگان دیگر که راه بیگانه می پویند ، او از دارایی دیگران می بخشید!! همان گونه که یاد شد باید آگاهی داشت که غباد (شاهنشاه یزدان شناس ساسانی) پذیرای اندیشه اش بود و گفتارش را به دل باور داشت
اگر چنین نبود چگونه تن به دهش همگانی در می داد و بنابر خواسته و یا دست کم پیشنهاد مزدک ، به هنگام خشکسالی و تنگدستی مردم ، در انبارهای گندم را می گشود و دهش همگانی می کرد!؟ و در دین و یا دیدگاه مزدک، اندیشه بر این است که روشنی بر تاریکی و یا نیکی بر زشتی چیرگی می یابد. دستورهای مزدک پیرامون دستگیری از بینوایان کم نیست. از آن گذشته فرمانهایی که برای پذیرش و نیکوداشت میهمان داده شده گواه گسترش نیکوکاران از دیدگاه مزدک و مزدکیان است به نامه « الفهرست » می نگریم و می بینیم که پیرامون کوشش های نیکوکارانه ی مزدک و مزدکیان سخن دارد و میهمانداری آنان را بازتاب می کند و می گوید
مزدکیان می گفتند : هیچ چیز را نباید از میهمان دریغ داشت گر چه از خاندان شما و یا هم میهن تان نباشد.
و نیز گروهی از پژوهندگان ، بر این اندیشه اند که بخش بزرگی از کارهای نیکوکارانه شاهنشاه غباد (پدر انوشیروان ) به پیروی از اندیشه ی نیکوکارانه مزدک بوده است.
بوندس bundos دانشمند اروپایی بر این اندیشه است که از دیدگاه مزدک و مزدکیان سرانجام نیکویی بر زشتی پیروز می شود ، بنابراین پرستش برتر یا نیکی و خوبی بی چون و چرا شدنی است. سپس باید دیدگاهشان را نیکو به شمار آورد. 1
داد و دهش از دیدگاه مانی و پیروانش
