مقاله مهریه در word دارای 40 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله مهریه در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله مهریه در word
چکیده
مقدمه
مهریه در لغت
مهریه در اصطلاح
تاریخچه مهریه
چارچوب نظری
نظریه کارکردگرایی
نظریه مبادله
وجوب مهریه در روایات
دیدگاه برخی اندیشمندان مسلمان
مهریه مکمل سهم الارث
مهریه وثیقه ای در مقابل طلاق
آثار و کارکردهای اجتماعی مهریه
ارضای نیاز فطری
مهریه به عنوان یک ارزش نمادین
علل افزایش میزان مهریه در عصر حاضر
عدم استیفای حقوق کامل زن
کارکردهای منفی افزایش مهریه
تحت الشعاع قرارگرفتن ارزشهای دینی
پیشنهادات
سخن نهایی
فهرست منابع
بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله مهریه در word
آزاد ارمکی، تقی و افسانه کمالی: «اعتماد، اجتماع و جنسیت، بررسی تطبیقی اعتماد متقابل در بین دو جنس»، مجله جامعهشناسی ایران، سال پنجم، شماره 2 (پیاپی 6)، تابستان 1383
اچ. ترنر، جاناتان: «مفاهیم و کاربردهای جامعهشناسی»، ترجمه محمد فولادی و محمد عزیز بختیاری؛ قم، چاپ اول، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1378
اعزازی، شهلا: «جامعهشناسی خانواده»، تهران، چاپ دوم، انتشارات روشنفکران و مطالعات زنان،1376
انصاریان، حسین: «نظام خانواده در اسلام»، چ6 ، قم، انتشارات امّ ابیها، 1376
باباخانی، زرین: «مهریه (حقوق خاصه زوجه)»، تهران، انتشارات رامین، 1377
بستان (نجفی)، احمد: «اسلام و جامعهشناسی خانواده»، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1383
توسلی، غلامعباس: «نظریههای جامعهشناسی»، تهران، چاپ ششم، انتشارات سمت، 1376
حر عاملی، محمد ابن الحسن: «وسائل الشیعه»، ج 15، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1374
رفیع پور، فرامرز: «آنومی یا آشفتگی اجتماعی: پژوهشی در زمینه پتانسیل آنومی در تهران»، تهران، انتشارات سروش، 1378
ساروخانی، محمدباقر: «مقدمهای بر جامعهشناسی خانواده»، تهران: [بینا]، 1370
شاکری، ابوالحسن: «بررسی اجمالی مهریه در تهران»، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، [بیتا]
شرف الدین، حسین: «تبیین جامعهشناختی مهریه»، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1380
شیخی، محمدتقی: «جامعهشناسی زنان و خانواده»، تهران، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار،1380
صدیق اورعی، غلامرضا: «جامعهشناسی مسائل اجتماعی جوانان»، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی، 1374
طباطبائی، محمد حسین: «المیزان فی تفسیر القرآن»، ترجمه محمد تقی مصباح یزدی؛ تهران: چاپ پنجم، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی، 1370
طبرسی، فضل ابن الحسن: «مجمع البیان فی تفسیرالقرآن»، تهران: ناصر خسرو، [بیتا]
کوزر، لوئیس: «زندگی و اندیشه بزرگان اجتماعی»، ترجمه محسن ثلاثی؛ تهران: چاپ نهم، علمی، 1380
محسنی، منوچهر: «بررسی آگاهیها، نگرشها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در ایران»، تهران: انتشارات گلبان شورای فرهنگ عمومی کشور، 1379
محمد الشیخ، محمود: «المهر فی الاسلام بین الماضی و الحاضر»، بیروت، المکتبه المصریه، 1420ق
مرتن، رابرت: «مشکلات اجتماعی، نظریه جامعه شناسی»، ترجمه نوین تولایی؛ تهران، انتشارات امیر کبیر، 1376
مطهری، مرتضی: «نظام حقوق زن در اسلام»، قم، انتشارات صدرا، 1357
مطهری، مرتضی : «مجموعه آثار ج 19»، قم، انتشارات صدرا، 1378
منصورنژاد, محمد: «مسأله اسلام، زن و فمینیسم»، تهران، انتشارات برگ زیتون،1381
نوری، میرزا حسین: «مستدرک الوسائل», چ قدیم، ج 2, ابواب المهور، باب5 ، ح3
: «بررسی آگاهیها، نگرشها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در تهران»، تهران: انتشارات گلبان شورای فرهنگ عمومی کشور، 1379
www.usc.edu: glossary of Islamic terms & concepts: The encyclopedia of Islam, Leiden, Brill,
چکیده
مهریه در نظام حقوقی خانواده در اسلام، یکی از حقوق مالی زن در جریان ازدواج است. این نوشتار با تعریف لغوی مهریه، به مفهوم هدیه داماد به هنگام عقد به عروس، بیان می کند که سنت پرداخت مهریه ضمن چیزی مشابه آن، یک سنت دیرپا و کهن از نظام های مختلف حقوقی خانواده در بین تمدن های پیشین بوده است. از جمله کارکردهای اجتماعی مهریه، ارضای نیاز فطری، بیمه اجتماعی، احساس امنیت نسبت به آینده و ارزش نمادین ذکر شده است و در ادامه مطرح می شود که در عصر کنونی مهریه علیرغم سفارش به سبک گرفتن میزان آن در حال افزایش است که پیامدهایی از جمله تغییر در نوع همسرگزینی، کاهش نرخ ازدواج، ایجاد خصومت و دشمنی، احتمال سوداگری و موارد دیگر به همراه دارد. در پایان پیشنهاداتی جهت کنترل روند افزایش مهریه در ایران ارائه شده است
مقدمه
مهریه در نظام حقوقی خانواده از جایگاه ویژه ای برخوردار است و به عنوان یکی از حقوق مالی زن در جریان ازدواج، تاکنون کمتر مورد توجه منظرهای غیر حقوقی قرار گرفته است. سیره قولی و عملی ائمه و بزرگان نیز همواره به این امر تاکید نموده و سبک بودن میزان آن را به عنوان یک هدیه از طرف مرد توصیه کرده اند؛ ولی در گذر زمان این نوع نگرش متحول شده و مهریه بهطور بی رویه افزایش یافته و به یک مسأله اجتماعی تبدیل شده است. از این رو بررسی همه جانبه آن به منظور ریشه یابی مسأله و ارائه راه حل های ممکن ضروری است
مهریه در لغت
در کتابهای فقهی افزون بر واژه مهریه، واژگان دیگری همانند؛ الصَداق، الصِداق، نحله، فریضه، کابین و ; بهکار رفته است[1]؛ ولی مهریه رایج ترین واژه ای است که در روایات و اصطلاحات فقها و میان مردم کاربرد دارد. در زبان انگلیسی از معادل های
Price, Mahr, Dowry of Bride برای مهریه استفاده می شود
در دایرهالمعارف اسلام برای تعریف مهریه آمده است: «مهر از کلمه عبری موهآر
(mohar) و از ریشه سریانی مهرا (mahra) گرفتهشده که بهمعنای هدیه عروس است. مهریه معانی متفاوتی دارد: از جمله قیمت خرید، مترادف با صداق به معنای محبت و دوستی و هدیه ای که به طور داوطلبانه از طرف داماد پرداخت می شود»
(The encyclopaedia of Islam, : 78)
مرحوم دهخدا مهریه را به معنای کابین و دست پیمان دانسته است [2]
مهریه در اصطلاح
مهریه در اصطلاح عبارت از چیزی است (مال معین یا چیزی که جایگزین مال باشد) که در زمان عقد نکاح از طرف مرد به زن داده میشود یا مرد، متعهد به پرداخت آن میشود. طبق تعریف دایرهالمعارف اسلام، مهریه در شرع اسلامی به معنای هدیه ای است که داماد باید هنگام عقد ازدواج پرداخت آن را به عروس متعهد گردد
(The encyclopaedia of Islam, :78)
فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم اسلامی، مهریه را هدیهای می داند که مرد هنگام ازدواج به زن پرداخت می کند. این عمل بخشی از قرارداد ازدواج مسلمانان است و تحت هیچ شرایطی برگردانده نمی شود. (www.usc.edu)
تاریخچه مهریه
تاریخچه مهریه در ایران را نمیتوان بهطور کامل مورد مطالعه قرار داد، زیرا منابعی که از دوران قدیم به دست ما رسیده، بسیار محدودند. برخی کتب تاریخی و احیاناً سفرنامههای مردم شناسانی که به این سرزمین سفر کردهاند، بهطور اجمالی چند سطری نیز به موضوع مهریه اختصاص دادهاند. مطالعه نقش زن در قلمرو زندگی خانوادگی در تاریخ نشان میدهد که زن، چه بهعنوان دخترِ خانه و چه بهعنوان همسر، همواره نقشی کاملاً منفعل داشته است. در نوع تعاملهای خانواده، زن، کالایی بود که جزء دارائی پدر یا شوهر به حساب میآمد. این نوع نگاه در تعاملات مختلف از جمله در مورد ازدواج و مهریه نیز وجود داشته است. «در ایران قدیم، دختران را به محض رسیدن به سن بلوغ، شوهر می دادند تا از تولید مثل جلوگیری نشده باشد. پدر با شوهر دادن دختر خود، کلیه حقوق دختر و وظایفی را که در مقابل او داشت به شوهر انتقال می داد و در قبال این انتقال، مبلغی پول یا مال غیر نقدی به صورت مهریه (هدیه) دریافت می کرد». [3]
نکاح «شغار یکی دیگر از مظاهر اختیارداری مطلق پدران نسبت به دختران بود. در این نکاح، دو نفر که دو دختر دم بخت در خانه داشتند با یکدیگر معاوضه می کردند، به این ترتیب که هر یک از این دو دختر، مهر آن دیگر به شمار می رفت و به پدر او تعلق می گرفت. اسلام این رسم را نیز منسوخ کرد. [4]
نکته جالب توجه این است که به نظر برخی از نویسندگان، پیش از اسلام سابقه ای از مهریه در ایران نبوده است. دکتر منوچهر محسنی می نویسد: «مهریه از مهم ترین و دیرینهترین سنتهای ازدواج در ایران است که پیش از اسلام در ایران جای پایی ندارد؛ ولی پس از اسلام، پذیرفته شده و به شدت در فرهنگ ایران رایج شده است.» اما مرور اجمالی کتابهای تاریخی خلاف نظر وی را ثابت می کند. «طبق برخی روایات، سنت اعطای مهر عمری به بلندای اصل پیوند زناشویی در میان بشر دارد و هیچگاه عقد نکاح از آن خالی نبوده است.» [5] البته آنچه تحت همین نام یا نام های مشابه آن در تمدن ها و ادیان پیشین رواج داشته با آنچه در اسلام مطرح شده، تفاوت های روشنی دارد
«در بسیاری ازفرهنگها پیوند ازدواج، سیستمی از مبادله اموال و کالاها را نیز به همراه دارد. مهریه که بیشتر درفرهنگهای شرقی مانند چین، ژاپن، جوامع اسلامی و بسیاری از ملل آفریقا رواج دارد، مبلغی است که داماد در هنگام ازدواج به عروس یا خانواده اش می پردازد یا به عهده می گیرد که در زمان دیگری بپردازد. در دوران باستان در برخی جوامع، رسم پرداخت مهریه بهصورت کار و خدمت داماد برای خانواده عروس در طی یک مدت معین اعمال می شد.» [6]
شهید مطهری در سیر تحولی مهریه به پنج مرحله اشاره میکند
1 مرحله مادرشاهی: مرحله ای از تاریخ که جوانان ناچار بودند همسر خویش را از غیر همخون خود برگزینند. آنان به نقش خود در تولید فرزند واقف نبودند؛ بنابراین با اینکه شباهت فرزندان را با خود احساس می کردند، ولی در عین حال آنان را فرزندان همسر می شناختند. از اینرو این دوره را دوره مادرشاهی می نامند
2 دوره پدر شاهی: مرحله ای است که مرد به نقش خویش در تولید فرزند آگاه گشته و سعی کرده ریاست خانواده را به عهده بگیرد. در این دوره مردان از قبایل دیگر زن می گرفتند و چون میان قبایل حالت جنگ وجود داشت، همسر خود را از آن قبیله مورد نظر می ربودند
3 در مرحله سوم زمانی که صلح جای جنگ را گرفته و دیگر رسم ربودن همسر از میان رفته بود و مرد مجبور بود برای انتخاب همسر مدتی را برای پدر زنش کار کند تا موفق به انتخاب همسر گردد
4 در مرحله ای مرد به این نتیجه رسید که به جای کار کردن برای پدر زن آینده خویش، بهتر است هدیه ای در قالب پیشکش به وی تقدیم کند و بدین ترتیب «مهریه» پیدا شد. در این دورهها نگاه اجتماع به زن نگاه اقتصادی بوده است که نیازهای جنسی مرد را نیز تأمین می کرد، بنابراین محصول کار وی متعلق به دیگری، یعنی پدر و برادر بود
5 مرحله پنجمی نیز وجود دارد که مربوط به دوره بعد از ظهور اسلام است که البته جامعهشناسان به آن اشاره نمی کنند. در این مرحله هدیه یا مهریهای که مرد پرداخت می کند، متعلق به خود زن است و به جز او هیچ کس حقی در آن ندارد.[7]
ویژگی نظام حقوقی اسلام در مقایسه با دیگر نظامهای حقوقی آن است که ضمن پذیرش رسم مهریه، عروس را مالک بی قید و شرط مبلغ مذکور می داند و برای خانواده عروس سهمی در مهریه قائل نیست. [8]
چارچوب نظری
با مرور نظریههای جامعهشناسی و بررسی اجمالی آنها به منظور استفاده در تبیین مهریه در ایران، نظریههای کارکردگرایی و مبادله (یا به اصطلاح ترنر، نظریه فایدهگرا) برای تبیین موضوع از قابلیت بیشتری برخوردار بودند. در تبیین مهریه دو نظریه مطرح می باشد، از اینرو توضیحی کوتاه درباره هر کدام از این دو نظریه به عنوان مقدمه ضروری مینماید
نظریه کارکردگرایی
طبق نظریه کارکردگرایی، هر فرهنگ، مجموعه بههم پیوسته، یگانه و نسبتاً منسجمی است که باید آن را به عنوان یک کل ملاحظه و تبیین کرد؛ از این رو جدا کردن یک عنصر یا ویژگی فرهنگی [همچون مهریه] یا یک نهاد از بستر و زمینه اصلی آن، مانع از تبیین واقع بینانه آن خواهد بود؛ زیرا عناصر و ویژگی های فرهنگی در صورتی که خارج از موقعیت و جایگاه ساختاری شان در مجموعه مربوط و به گونه ای مستقل از ارتباط با سایر عناصر فرهنگی ملاحظه شوند، پدیده هایی بی معنا وغیر قابل تفسیر خواهند بود. نظریهپردازان کارکردگرا از خاستگاه پدیدههای اجتماعی و نیز پیامدها و کارکردهای آن پدیده بحث میکنند. بهعبارت دیگر نه فقط به فلسفه وجودی پدیدهها، بلکه به نتایج خواسته یا ناخواسته آنها نیز توجه میکنند که نکته بسیار مهمی است. به تعبیر کوزر: «دورکیم میان پیامدهای کارکردی و انگیزش های فردی، آشکارا تمایز قائل می شود. در تبیین واقعیت اجتماعی، نشان دادن علت آن کافی نیست، بلکه ما باید در بیشتر موارد، کارکرد آن واقعیت را در تثبیت سازمان اجتماعی نیز نشان دهیم.»[9] . با بهره گیری از این نظریه می توان جایگاه مهریه را در ارتباط با سایر عناصر موجود در نهاد خانواده به عنوان یکی از نیازهای محوری در نظام اجتماعی موجود دریافت؛ اینکه چگونه به وجود آمده و چه کارکردهایی دارد
نظریه مبادله
در دید نظریه پردازان مبادله (فایده گرا)، انسانها موجوداتی هستند که هدف و مقصود دارند. آن ها هزینه های هر یک از جایگزین های گوناگون را برای محقق ساختن اهداف مذکور محاسبه می کنند; ما موجوداتی هستیم که تلاش می کنیم تا در یک وضعیت، از یک سو منفعتی را جلب کرده و از سوی دیگر، هزینه ها را کاهش دهیم ; . برای نظریه پردازان مبادله، در نهایت همه روابط اجتماعی عبارتند از مبادلاتی که صورت می گیرد بین عاملانی که برای گرفتن منافع از یکدیگر هزینه هایی را متحمل شده و نسبت هزینه و سود را محاسبه می کنند. [10]
فلسفه وجوب مهریه
الف) وجوب مهریه در روایات
روایات متعددی در اینباره از ائمه معصومین علیه السلام وارد شده است که به ذکر نمونهای بسنده میشود
عن الصادق علیه السلام قال: انما صار الصداق علی الرجل دون المرأه و ان کان فعلهما واحداً وان الرجل اذا قضی حاجته منها قام عنها و لم نتتظر فراغها فصار الصداق علیه دونها لذلک؛ امام صادق علیه السلام در بیان فلسفه وجوب مهریه فرمود: همانا صداق بر مرد واجب شده است نه زن، با این که کار ایشان (استمتاع) یکی است؛ زیرا هنگامی که نیاز مرد برآورده شد، از کنار زن بر می خیزد و منتظر ارضای زن نمی ماند. به همین جهت صداق بر مرد واجب است نه زن.[11]
ب) دیدگاه برخی اندیشمندان مسلمان
[1] – مهر یا صداق مالی است که شوهر در مقابل حق تمتع باید بدهد و زن آن را به عقد مالک می شود
[2] – (ر.ک: لغت نامه دهخدا، ج 46، ذیل واژه مهریه)
[3] – (باباخانی، 1377: ص11)
[4] – (مطهری، ج19، 1378: 204)
[5] -(شرف الدین، 1380: ص244)
[6] -(بستان، 1383: ص51)
[7]-(مطهری ، 1357: ص196)
[8] -(بستان، 1383: ص51)
[9]- (کوزر، 1380: ص2002)
[10]-(ترنر، 1378: ص 55)
[11] -(حر عاملی، ج 15، ابواب المهور ، باب 11، ح10)
