پایان نامه عوامل موثر در اشتغال و بیکاری در جامعه ایران در word دارای 116 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پایان نامه عوامل موثر در اشتغال و بیکاری در جامعه ایران در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه پایان نامه عوامل موثر در اشتغال و بیکاری در جامعه ایران در word
مقدمه 6-
اشتغال وبیکاری وکشورهای درحال توسعه 8-
تعریف بیکاری و انواع آن 12-
ضرورت نگرش نو به مفهوم اشتغال
ابهام ذهنی بودن مفهوم کنونی اشتغال 15-
نتایج ابهام مفهوم اشتغال 16-
نگرشی به مفهوم جدید اشتغال 18-
عوامل موثر بر آرزوهای شغلی 20-
آموزش و اشتغال
چالشهای اشتغال فارغ التحصیلا ن کشور
تحولات اشتغال بر اساس تخصص 35-
توزیع شاغلان درسال 1375به تفکیک سطوح تحصیلی 38-
مسائل اشتغال زنان در ایران 43-
نظریه های تفاوت اشتغال زنان ومردان 46-
سهم زنان دراشتغال ایران
علل بیکاری 53-
آسیب های ناشی ازعدم وجود شغل 57-
تحولات اشتغال وبیکاری 61-
تحولات بیکاری 66-
وضعیت فعلی اشتغال وبیکاری درکشور 68-
بیکاری در استان یزد
بررسی و تحلیل روند تغییرات نرخ فعالیت و بیکاری استان طی دوره 81 – 1375 116-
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه پایان نامه عوامل موثر در اشتغال و بیکاری در جامعه ایران در word
- جولی ، ریچارد و دیگران .ترجمه احمد خزاعی (1368)، اشتغال در جهان سوم : مسائل و استرتژی، انتشارات سازمان برنامه و بودجه
-امین زاده ،فرخ، جمعیت شناسی کار ،انتشارات دانشگاه ملی ایران،
-زیاری ،کرامت ا; ،بررسی ساختار اشتغال زنان ومردان درنقاط شهری وروستایی کشوروآینده نگری آن،138
- فرجی ، یوسف (1375) ، اقتصاد کلان (1) ، انتشارات کویر
-گروه مولفان ،بررسی مسائل اجتماعی ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور ،
علویون ،محمد رضا،کارزنان درحقوق ایران وحقوق بین المللی کار، انتشارات روشنگران ومطالعات زنان،تهران،
- سازمان برنامه و بودجه استان یزد ، آمارنامه استان یزد سالهای مختلف ، انتشارات سازمان برنامه و بودجه استان یزد
- سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یزد ، سالنامه آماری استان یزد سالهای مختلف ، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یزد
- گزارش نشست کارشناسان ارشد دفتر بین المللی کار درباره اشتغال .ترجمه عزیز کیاوند (1365) ، اشتغال وفقردر جهانی پرآشوب ، انتشارات سازمان برنامه و بودجه
- مرکز آمار ایران (1376) ، سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 ، انتشارات مرکزآمارایران
- مرکز آمار ایران ، آمارگیری از ویژگیهای اشتغال و بیکاری خانوار سالهای مختلف ، انتشارات مرکز آمار ایران
- مرکز آمار ایران ، سالنامه آماری کشور سالهای مختلف ، انتشارات مرکز آمار ایران
مقدمه
یکی از مهمترین مباحث در کشورهای در حال توسعه توسعه یافته و یا جوامع بشری جهان امروز مسئله مبادرت ورزیدن به کاری مفید وسازنده برای افرادآن جامعه است.شغل مرتبط باتواناییهاواستعدادهای ذاتی هرفردامری است که هرشخص لزوما با آن در زندگی روزمره اش مواجه خواهدشد
اما مشکل زمانی به وجود میاید که فرد شغل دلخواه خود را پیدا نکند وبه او لفظ بیکار تعلق گیرد
بیکاری یکی ازمعضلات کشورهای توسعه نیافته از جمله ایران می باشد
بدون شک در همه کشورها مسئله اشتغال از مهمترین اهداف برنامه ریزیهای توسعه به شمار میرود بطوریکه می توان گفت هیچ برنامه ای بدون توجه به مسئله اشتغال نمی تواند نتیجه مطمئنی را به همراه داشته باشد. اصولاً ایجاد اشتغال وحل مسئله بیکاری بهترین پشتوانه برای اجرا و پیشبرد دیگر اهداف برنامه ریزیها به حساب می آیدو معمولاً دولتها و نظامهایی در برنامه های خود موفق ترخواهند بودکه بتوانند مسئله اشتغال را به خوبی حل و فصل کنند چرا که افراد بدون داشتن شغل ودرآمد فرصتی برای پرداختن به دیگر مسائل نخواهند داشت
امروزه با پیشرفت علم وتکنولوژی وتغییرات جمعیتی از جمله افزایش جمعیت تحصیل کرده ، مسئله اشتغال به یک مسئله کاملا تخصصی تبدیل شده و نظامهای سیاسی واقتصادی را با چالشهای جدید وجدی روبرو ساخته است. بطوریکه در اکثر کشورهای درحال توسعه و از جمله ایران این مسئله بصورت یک معضل بزرگ و اساسی درآمده است
عوامل متعددی روی “مسئله اشتغال “تاثیر گذار بوده ویا از آن تاثیر می پذیرند.داشتن فرصتهای شغلی مناسب نیازمند اقتصادی پویا و کارآمد، زیر ساختهای مناسب ، سیستم آموزشی کارآمد، اشاعه فرهنگ کارو; می باشد
ضمن آنکه نمی توان از عواملی همچون مسائل بین المللی، جریانهای سیاسی، اعتقادات ومسائل فرهنگی برروی آن چشم پوشی نمود همچنین نمی توان مسئله اشتغال را تنها به دولت محصورومحدود نمود بلکه حل معضل بیکاری نیازمند عزم ملی در ابعادمختلف می باشد
دراین تحقیق سعی شده عوامل اشتغال وبیکاری به خصوص قشر تحصیل کرده درکشور مورد بررسی قراربگیرد ،سپس در قسمت آخراشتغال وبیکاری دراستان یزد توسط مقاله ای که سازمان مدیریت دراختبار ماگذاشته مورد بررسی قرار گرفته است
اشتغال وبیکاری وکشورهای درحال توسعه:
امروزه بیکاری واشتغال ناقص ، به یکی از معضلات بزرگ جوامع تبدیل گردیده بگونه ای که حتی کشورهای پیشرفته صنعتی نیز که انتظار می رفت به وضعیت اشتغال کامل نزدیک شده باشند ، اکنون گرفتار بحران بیکاری کم سابقه ای شده اند.برای کشورهای درحال توسعه که اکثریت نیروی کارگری جهان درآنها بسرمی برند مسائل حل نشدنی اشتغال هر روز پیچیده ترمی شود. این کشورها بدلیل مشکلات عدیده ای همچون رکود جهانی، کاهش زیادمخارج عمومی، وامها وبدهیهای بزرگ و;مرتباًًً از هدف اشتغال کامل،مولد وآزاد دورگشته اند بطوری که تدریجاًًًًًًًً این هدف جزء رویاهای این کشورها بشمارخواهد آمد. امروزه بیش از هرزمان دیگر، وابستگی بین کشورها درمقوله اشتغال ودرآمد حاصل از آن مشهود است بگونه ای که هر کشوری که بکوشد تا مسائل داخلی اشتغال خود را بی توجه به ابعاد بین المللی سیاستهای خویش حل کند نه تنها موفق نبوده بلکه در دراز مدت ، آینده اشتغال کشور خویش نیز به خطرخواهد انداخت . به اعتقاد اکثر کارشناسان ضرورت دارد همه کشورها ، چه غنی و چه فقیر برای استفاده از امکانات و منافع آینده محیط اقتصادی ، خود را با محیط متحول اقتصاد بین الملل سازگار نمایند) کیاوند، 1365: 9تا33)
تجربه نشان داده است که نمی توان انتظار داشت فقط با اتکا به رشد اقتصادی ، تمام مشکلات مربوط به اشتغال وبیکاری را حل نمود. بلکه برای ریشه کن ساختن این بیماری مزمن ، که عوامل نامرئی آن دارای ریشه های ژرف می باشد ، بایست تمام امکانات مادی و معنوی داخل کشور را بسیج نموده و از ظرفیتهای بین المللی نیز نهایت استفاده را برد
مسئله اشتغال در کشورهای درحال توسعه گستره ای از مسائل مرتبط با یکدیگر را تشکیل داده که برخی از آنها حادترند وبرخی کمتر حادند واین معضل ، بس فراتر از آن چیزی است که به عنوان بیکاری آشکار می شناسیم
جنبه عمده بیکاری درکشورهای درحال توسعه از جمله ایران ، تمرکز آن در میان جوانان و دانش آموخته ها ست . آمارها نشان می دهد که میزان بیکاری آشکار درمیان افراد 15تا24 ساله ، دو و حتی بیش از دو برابر میزان بیکاری آشکار در میان کل نیروی کار است این در حالی است که در کشورهای صنعتی ، بیکاری در میان افراد مسن تمرکز داشته ودر میان افراد جوان تقریبا نا چیز بوده است تمرکز بیکاری در میان گروههای سنی جوان درکشورهای درحال توسعه تا حدودی منعکس کننده تعداد نامتناسب افراد جوان درکل جمعیت است که این مسئله به نوبه خود نتیجه نرخهای سریع رشد جمعیت ونیروی کار می باشد. ازطرفی نسبت بالای جوانان در میان بیکاران نمایانگر گسترش سریع آموزش نیز می باشد ، چنانکه هر ساله تعداد بیشتری از تحصیل کرده ها را به جستجوی مشاغل مزدوحقوق بگیری در شهرها تشویق می کند و معمولا نیز فرصتهای شغلی موجود برای این خیل عظیم جمعیت ، کافی نیست (خزاعی ،1368:17تا21)
بهر حال ، عوامل متعدد و گوناگونی دست در دست هم داده اند تا مسئله بیکاری به یک معضل بزرگ برای کشورهای درحال توسعه تبدیل شود وآنها را با چالشهای جدی و اساسی در هزاره سوم روبرو سازد به نحوی که اگر برای حل آن چاره اندیشی نگردد موجب اضمحلال و نابودی آنها خواهد گشت
- تعریف بیکاری و انواع آن
عموما در اقتصاد به کسی بیکار اطلاق می شود که سه ویژگی زیر در مورد او صدق نماید
1- شرایط کار داشته باشد . (در سن کار قرار داشته و شرایط احراز کار را داشته باشد)
2- به دنبال کار باشد . (در جستجوی شغل باشد)
3- کار پیدا نکند
در آمارگیری نیز بیکار به فردی اطلاق می شود که از هفت روز پیش از مراجعه مامور سرشماری ، آماده برای کار ودر جستجوی یافتن شغل بوده ، ولی شغلی پیدا نکرده باشد
معمولا بیکاری دارای دسته بندی ها و طبقه بندیهای متفاوت و گوناگونی است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود
ـ بیکاری آشکار : در اقتصاد اگر افراد دارای شرایط کار در جستجوی شغل باشند ولی برای آنها
کاری پیدا نشود آنگاه بیکاری آشکار خواهیم داشت
ـ بیکاری پنهان : در اقتصاد هرگاه با حذف تعدادی شغل هیچ گونه تغییری در تولید ایجاد نشود
آنگاه گفته می شود که بیکاری پنهان وجود دارد . محاسبه و اندازه گیری این نوع بیکاری بنابر
ماهیت آن کار بسیار مشکلی به نظر می رسد . درکشورهای درحال توسعه علاوه بر بیکاری آشکار،
بیکاری پنهان نیز یکی از مباحث عمده اشتغال وحتی تولید بشمار می آید چرا که وجود بیکاری پنهان به افزایش قیمت تمام شده کالا وخدمات منجر می گردد
ـ کم کاری پنهان : کم کاری پنهان بدان مفهوم است که اگر تعداد ساعات
کار مربوط به شغلی کاهش یابد ، هیچ گونه تغییری در تولید ومحصول ایجاد نشود . وجود بیشتر از نیروی کار موجود در ساعات طولانی تر مورد تشویق قرار می دهد وهمچنین وجود کارکنان خویش فرما ومستقل که ساعات طولانی را به حساب خود کار می کنند و دلایل متعدد دیگر سبب محدودیت کم کاری پنهان در اکثر مشاغل وتا حدودی افزایش بیکاری آشکار شده است . (خزاعی،1368 :54و55)
ـ بیکاری طبیعی : در اقتصاد اگر به اندازه کل نیروی کار فرصت شغلی وجود داشته باشد باز هم امکان اشتغال همه افراد وجود ندارد وبه عبارتی نرخ بیکاری صفر امکان پذیر نخواهد بود. زیرا به دلیل فقدان اطلاعات کامل از بازار کار برای نیروی کار و کار فرما ، هزینه بالای کسب اطلاعات بویژه برای تازه واردان به بازار کار ، عدم تمایل به کار در میان عده ای از نیروی کار و; همواره تعدادی بیکار وجود خواهند داشت.هر گاه تعداد مشاغل خالی با تعداد افراد بیکار جامعه برابر باشد آنگاه اشتغال کامل برقرار خواهد شد. بیکاری متناسب با اشتغال کامل را بیکاری طبیعی می نامند.(همان :55)
ـ بیکاری اصطکاکی : بیکاری اصطکاکی نوعی بیکاری است که در نتیجه تغییر شغل بوجود
می آید. این نوع بیکاری درفاصله زمانی ازدست دادن کار قبلی تا پیدا کردن شغل جدید بوجود
می پیوندد واندازه بیکاری اصطکاکی از نظر تعداد بیکاران ومدت بیکاری بستگی به سن ، جنسیت، حرفه وترکیب نژادی دارد و ازنظر فردی به هزینه ومنافع حاصل از تغییر شغل وابسته است.شاید بتوان گفت این نوع بیکاری ارتباط کمتری با اقتصاد وسیاست گذاری اقتصادی دارد. بیکاری اصطکاکی جزئی از بیکاری طبیعی محسوب می گردد و می توان باافزایش اطلاعات مربوط به فرصتهای شغلی آن را به حداقل ممکن کاهش داد. (فرجی ،1375: 8و9)
ـ بیکاری ادواری: به بیکاری حاصل از نوسانات اقتصادی وسیکلهای تجاری ، بیکاری ادواری گفته می شود. بیکاری ادواری معمولا در شرایط رکود اقتصادی بوقوع می پیوندد ودر چنین مواقعی کارفرمایان استخدام را متوقف ودرمواردی اقدام به اخراج کارگران می نمایند. در بیکاری ادواری تغییر شغل ارادی نیست ، زیرا در شرایط رکود ، علت بیکاری از بین رفتن شغل و فقدان کار تازه است.( فرجی ،1375: 9)
افزایش تقاضای کل (از طریق افزایش مخارج عمومی ، کاهش مالیات و;) می تواند باعث
خروج اقتصاد از رکود ودر نتیجه کاهش بیکاری ادواری گردد
ــ بیکاری ساختاری : عامل اصلی بیکاری ساختاری ، کاهش دراز مدت و تدریجی عمر یک صنعت است. چرا که به علت افزایش هزینه تولید ، تغییر رجحان مصرف کننده ، پیشرفتهای فنی و; ممکن است برخی از صنایع از میان بروند که در نتیجه آن کارگران این صنایع به دلیل آنکه مهارت و آمادگی لازم را جهت احراز شغلهای دیگر ندارند برای مدتی بیکار خواهند شد.درمجموع می توان گفت که بیکاری ساختاری ، ناشی از تغییرات بنیادین در ساختاراقتصادی یک کشور است
(همان: 9و10)
بیکاری ساختاری نیز همانند بیکاری اصطکاکی جزئی از بیکاری طبیعی محسوب می گردد
ـ بیکاری ارادی : اگر برای افراد بیکار دارای شرایط کار، فرصت شغلی موجود باشد اما آنها به دلایل گوناگون از جمله تمایل به یافتن موقعیتی مناسبتر، از پذیرفتن آن شغل اجتناب کنند آنگاه بیکاری ارادی وجود خواهد داشت . بیکاری ارادی در میان اشخاص ماهروقشر تحصیلکرده بیش از سایرین رواج دارد چرا که آنها برای پیدا کردن شغل مورد نظر ومتناسب با تخصصشان حاضر هستند مدتی را بیکاربمانند . از بیکاری اصطکاکی می توان به عنوان نمونه ای از بیکاری ارادی نام برد. بیکاری ارادی به عوامل متعدد وگوناگونی نظیر میزان تخصص ومهارت ، نوع نگاه افراد به کاروشغل(فرهنگ و اعتقادات)، میزان رفاه خانوارها و; بستگی دارد
ــ بیکاری غیر ارادی : این بیکاری برخلاف بیکاری ارادی ، از اراده وخواست افراد خارج است وبستگی کامل به مسائل وشرایط نظام اقتصادی دارد. بیکاری ساختاری وادواری نمونه هائی از بیکاری غیر ارادی بحساب می آیند. (همان: 10)
ضرورت نگرش نو به مفهوم اشتغال
جهان با سرعت بی سابقه‌ای در حال دگرگونی است در این دگرگونی ترقیات فنی و سریع و شگرف ، افزایش جمعیت و تکامل رسانه های گروهی ؛ از نظر مبادله اطلاعات واندیشه ها بین انسانها ، نقش عمده‌ای ایفا می کنند نهادها و ساختهای اقتصادی و اجتماعی نیز به نوبه خود دستخوش تطورند و بدین جهت ایجاب می کند مفاهیم اقتصادی و اجتماعی کنونی مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند مفهوم اشتغال بیشتر از سایر مفاهیم آسیب پذیر است .(امین زاده، 1358: 93)
ابهام ذهنی بودن مفهون کنونی اشتغال
تعاریف متعددی درباره اشتغال وجوددارد یکی از بهترین آنها سه جنبه یا سه بعد اشتغال توجه دارد
- مشارکت در تولید
- منبع درآمد
- ملاحظات اجتماعی و شخصی فعالیت
باید قبول کرد که این تعریف نیز نتوانسته است بعلل مختلف که ذیلاً ارائه می گرد از ابهام و ذهنیت مفهوم اشتغال و مفاهیم دیگری که از آن ناشی می شوند از قبیل اشتغال کامل ، بیکاری، و کم کاری و جمعیت فعال و نظائر آنها ، خود را برهانند
1- این مفهوم به طور ضمنی با سازمانهای اقتصادی و اجتماعی خاص ارتباط پیدا میکند یا ساده تر و بهتر بگویم بیشتر در چارچوب جامعه سرمایه داری آزاد واقتصاد بازار صادق است و به ویژه آنکه مزد و حقوق بگیران را مورد توجه قرار می دهد در حالیکه کارکنان خانوادگی جز جمعیت فعال محسوب می شوند ولی در محاسبه اشتغال به خاطر محدود بودن ساعات کار آنها جز جمعیت شاغلان منظور نمی شوند حضور ساعات کار نیز به طور تصنعی و در اثر استمرار به وجود آمده است . حتی در بیشتر موارد شناخت دقیق زمان مصرف شده برای کار و اوقاتی که برای سایر فعالیت‌ها در یک موسسه تولیدی خانوادگی اختصاص پیدا کرده بسیار دشوار و مشکل است به خصوص اینکه هرگاه محل اقامت و محل کار در یکجا متمرکز شده باشد همچنین مسئله فعالیتهای خانوادگی و تمیز آن از فعالیتهای تولیدی تنها مبتنی بر یک سلسله قراردادهای ظاهری است . معیارهایی از قبیل تعداد ساعات کار ، درآمد بهره وری ملاکهای مبهم برای تعیین حدود اشتغال و گروههای مختلف کم کاری هستند
حدود اشتغال در کشورهائی که دارای اقتصاد بازار نیستند بیشتر نامشخص است یکی از ابعاد شناخته شده اشتغال ، درآمد یا مزد است که در اثر بازاری که اقتصاد به وجود می آورد تعیین می شود یا به عبارت دیگر به خاطر تقاضای اجتماعی که در اثر مقابله عرضه و تقاضای اشتغال در قبال ارزش کاری که فرد عرضه می کند مشخص می گردد. (همان: 94)
در اقتصادی که مکانیسم بازار در آن راهی ندارد مانند اقتصاد حداقل زندگی ( بخور و نمیر) یا اقتصاد سوسیالیستی تلاشهای تولید و حق برخورداری از ثمرات آن کاملاً محدود یا اصلاً مطرح نمی باشد. به عبارت دیگر در اقتصادی که درآمد تولید در اثر ارجحیتی که بر درآمدهای انتقالی قائل است نادیده می شود . در اینصورت حتی مفهوم اشتغال مبهم و نارسا خواهد بود همچنین باید توجه داشت که وقتی اقتصاد به صورت مشارکت کار در تولید تعریف می شود محتوای متفاوتی بر حسب ملاکهایی که از نظراجتماعی برای مشخص نمودن تولید و غیر تولید در نظر گرفته می شود وجود خواهد داشت هرگاه فرد از نظر اجتماعی در تولید مشارکت دارد او درآمد کار ناشی از اشتغال را دریافت می کند . هرگاه فعالیت فرد با تولید ارتباط نداشته باشد درآمد او درآمد انتقالی خواهد بود در اینصورت قلمرو انتقال می تواند دگرگون شود
2- ممکن است مفهوم اشتغال متضمن جنبه های ضمنی بعضی از هدفهای سیاسی یا توسعه باشد دراین مورد یکی از اصول سیاست اشتغال تأکید برفعالیتهای مولدوتمیز آن از فعالیتهای غیر مولد است در حالیکه خود این امر ناشی از قضاوتهای اجتماعی است بنابراین خود این قضاوت مبتنی بر یک رشته هدفها و استراتژیهاست
به طور کلی اشتغال می تواند در ارتباط با هدفهای جامعه تغییر پیدا کند و در اینصورت اشتغال موقعی است که مشارکت در تحقق هدفهای اجتماعی باشد .(همان: 95)
3- ابهام مفهوم کنونی اشتغال در عدم شناخت ناهماهنگی نیروی انسانی است از سوی دیگر اشتغال کامل ، سطح انتقال ، بیکاری و غیره مفاهیم کلی هستند که در پشت سرآنها واقعیت متعددی وجوددارد که مخفی مانده اند.
واقعاً مشکل است که جمعیت فعال ( شاغلان به اضافه بیکاران در جستجوی کار ) را یک مجموعه واحدی تلقی کرد زیرا خود جمعیت بیکاران دارای خصوصیات خاصی از نظر سن ، سواد ، تخصص وغیر آنها بویژه از لحاظ بارخانوادگی از نظر نوع رفتار در بافت اجتماعی است رقم بیکاران خود شاخص نارسائی است که در عمل زیاد قابل استفاده نیست ولی تنها نشانه‌ای از بیماری اقتصادی جامعه است .(همان: 95)
4- وضع فرد انسانی در ارتباط با اشتغال نباید تنها به ملاحظات فردی محدود گردد به طور کلی هر فرد انسانی در چارچوب خانواده یا گروه قراردارد
وضع رفتار او به عنوان عرضه کننده کار از طریق گروهی که به آن وابسته است مشخص می شود این گروه ممکن است به صورت یک واحد اقتصادی باشد که نیروهای انسانی در اختیار دارد ولی قابل تفکیک به اجزاء نمی باشد . مفهوم جاری اشتغال غافل از این واقعیت است . زیرا همیشه به فرد انسانی توجه دارد بالاخره مفهوم کنونی و معمول انتقال کاملاً‌جنبه مقدماتی و کمی دارد وعواملی که اشاره شد مورد توجه نمی باشد و نگرشی نو به جنبه های کیفی و انسانی اشتغال یعنی ، شرایط و محیطی کار غیر قابل اجتناب است .(همان: 96)
بدین جهت توجه به دو مورد اساسی ضرورت دارد
توجه به رفع رفتار در قبول و یا رد اشتغال (در میزان فعالیت جامعه یا کشور تأثیر می گذارد )
توجه به کمیت و کیفیت اشتغال
- نتایج ابهام مفهوم اشتغال :
می توان به آسانی چها رمورد درباره ابهام شناخت محدود نسبت به مفهوم اشتغال ذکر کرد :
1- مشکلات قیاس و تبیین وضع و تجارب اشتغال در جامعه های مختلف که دارای سازمانهای متفاوتی هستند مثلاً‌مفهوم بیکاری در یک جامعه دارای اقتصاد حداقل زندگی ( بخور و نمیر ) بر اساس تولید خانوادگی که در آن کار و درآمد تقسیم شده اند یا در کشورهای سوسیالیستی دارای برنامه ریزی متمرکز ، نداشته باشد و آنرا امروزه به نام بیکاری سازمانی می نامند ) ارزش مقایسه را کاملاً مشکوک می سازد به خصوص اگر مقابله ارقام اشتغال ، بیکاری ، کارائی و بهره وری نیروی انسانی این کشورها با کشورهای اقتصادی بازار صورت گیرد .(همان: 96)
2- ابهام مفهوم انتقال که تعریف سیاستهای مطلوب را نیز تحت تأثیر قرار می دهد این اشکال آشکار وغیر قابل اجتناب زمانی خواهد بود که هدفهای ضمنی توسعه به هدفهای صریح و مشخص تبدیل نگردیده و عوامل شناخته شده مسائل مورد توجه قرار نگرفته اند .
3- اشتباهات در شناخت مسائل که مورد بسیار شناخته شده آن بررسی جویندگان کار است که اغلب آنها را به صورت همگن مورد توجه قرار می دهند به ویژه در موقعی که حدود بیکاری تنها از راه شاخص بیکاری است که بیشتر کمیت را مطرح می سازد به دست می آید .
4- ایجاد مسائل مبهم و غیر واقعی در اثر کاربرد مفاهیم اشتغال کامل و غیر آن در جامعه‌ی که این مفهوم در آنجا قابل انطباق نیست .
به طور مثال تعریف کلی و مبهم اشتغال( ایجاد کار برای کلیه جویندگان کار ) تنها ارزش شعار دارد . حقیقتاً در مواردی که نوع کار ، خصوصیات و انتظارات جویندگان کار شناخته نشده است . پذیرفتن این چنین سیاستی در عمل بی معنی و نارسا خواهد بود .(همان: 97)
- نگرشی به مفهوم جدید اشتغال
بنابراین ضرورت دارد برای جلوگیری از نارسائی هایی که بدانها اشاره شد تدابیری اندیشید و در حل مسائل اساسی فعالیت اقتصادی انسانها گامی برداشت اشتغال فی حدذاته نمی تواند یک هدف داشته باشد . بلکه وسیله ای است که هدفش کاربرد منابع به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای ارضاء نیازهای انسانی است قبل از هر چیز باید قبول کرد که مفهوم اشتغال نمی تواند از کار جدا باشد
اشتغال تعبیری از نظر اجتماعی و نهادی از یک واقعیت اساسی است که می توان آن را کا رتوصیف کرد آنچه مهم است این است که اشتغال پدیده خاصی است که در آن کار ، نقش کار ، نقش کار و موقعیت کار در جامعه رکن اصلی را تشکیل می دهد . در اینجا این سئوال مطرح می شود که کار چیست و چگونه می توان آنرا از سایر فعالیتهای انسانی تمیز داد به نظر می رسد شاید بتوان آنرا باور خصوصیت خاص باز شناخت . (امین زاده، 1358: 97)
1- دشواری
2- طبیعیت غیر مستقیم ارضاء نیازها
باید گفت این دو خصیصه کاملاً به همدیگر ارتباط دارند شاید جدائی ناپذیرند .خصوصیات اول تا حدودی جنبه روانی دارد و در اثر بیگانگی یی که کارگرممکن است از کار خود احساس کند میزان آن دچار دگرگونی گردد
بیگانگی ممکن است موقعی فزونی پیدا کند که رابطه بین مشارکت کارگر در تولید و اجرتی که از کارش به دست می آورد . (ارضاء‌نیازها ) غیر مستقیم گردد. یا مثلاًٌ موقعی بیگانگی مضر خواهد بود که کارگر کالای موردنیاز را خود تولید می کند (در جامعه خود مصرفی ) در مورادی ممکن است بیگانگی ناچیز و محدود شود که کارگر خود صاحب کار و سرمایه است
بنابراین باید توجه داشت که تحولات فنی که قطعه قطعه شدن کار و تکثر مراحل واسطه ای را در تولید بوجود می آرود یا به عبارت دیگر رابطه تلاش فرد و ارضاء نیازهای را بیش از پیش تشدید می کند . موجبات فزونی بیگانگی کارگران را فراهم می سازد واین گرایش در بیشتر جامعه ها دراثر جدایی بیش از حد بین تلاش و فرد است
در اثر چنین وضعیتی است که اقتصاددانان امروزی اهمیت خاصی به ملاحظات اجتماعی اشتغال قائل هستند آگاهی به نقش سازنده کارگران در جامعه خود پاداشی است که کم و بیش در مسیر ارضاء نیازهای انسانی قرار دارد
شاید از سه جهت بتوان در مفهوم کنونی اشتغال دگرگونی ایجاد کرد
1- عوامل کمی با وجود اهمیت آنها تنها قسمتی از کیفیت اشتغال را مطرح می سازد بنابراین ایجاب می کند کیفیت و کمیت اشتغال توأماً مورد اندازه گیری و بررسی واقع شوند
2- فرد شاغل یا جوینده کار نباید فارغ از محتوای انسانی مورد توجه قرار گیرد . شرایط جوینده کار از نظر محل کار ، زمان کار ، دشواری کار ، میزان علاقه مندی و انتظارات مد نظر واقع شود به طور کلی تجزیه و تحلیل اشتغال بر اساس گروهی صورت گیرد نه به صورت انفرادی .
3- مشارکت در تولید یکی از ملاکهای اساسی اشتغال است و ایجاب می کند که از ابتدا تولید تعریف گردد یا به عبارت دیگر هدفهای نظام اقتصادی و اجتماعی به صراحت بیان شود .تضاد هدفها درسطح مختف جامعه از یک سو و افراد از سوی دیگر بیشتر ناشی از ساخت و سازمان است توجه به پدیده های اشتغال با در نظر گرفتن محتوای انسانی به کاهش تضاد ها کمک موثری می کند .(همان: 98و99)
عوامل موثر بر آرزوهای شغلی:
