پایان نامه ادبیات عامه جوباره اصفهان در word دارای 291 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پایان نامه ادبیات عامه جوباره اصفهان در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه پایان نامه ادبیات عامه جوباره اصفهان در word
چکیده
پیشگفتار
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1 بیان مساله و ضرورت پژوهش
2-1 اهداف تحقیق
3-1 فرضیه های تحقیق
4-1 روش کار
5-1 پیشینه تحقیق
فصل دوم : فرهنگ عامه
2-1 فرهنگ عامه – Folklore
2-2 اهمیت بررسی فرهنگ عامه (جهانی – ملی)
2-3 جایگاه فرهنگ عامه در ادبیات کلاسیک
4-2 پیشینه بررسی فرهنگ عامیانه ایران
5-2 گستره ی فرهنگ عامه
6-2 ادبیات عامیانه
7-2 ابعاد و زبان عامیانه
8-2 تفاوت ادبیات عامیانه و ادب رسمی
9-2 نتیجه
فصل سوم : محله جوباره
3-1 جغرافیای تاریخی جوباره اصفهان
3-2 ویژگی های محله
3-3 آثارتاریخی محله
3-3-1 مسجد جامع اصفهان
3-3-2 مناره ها
3-3 خانه های محله
3-3-4 مساجدومعابرجوباره
3-3-5 کنیسه هاوخانه های یهودیان
3-3-6 مقابر جوباره
3-3-7 بزرگان جوباره
3-3-7-1 جمال الدین اصفهانی
3-3-7-2 کمال الدین اصفهانی «خلاق المعانی»
فصل چهارم : ترانه های عامیانه
4-1 ترانه های عامیانه
4-1-1 ویژگی های ترانه های عامیانه رایج در جوباره
4-1-2 ویژگی های فنی و هنری
4-1-2-1 وزن
4-1-2-2 قافیه
4-1-2-3 مضمون
4-2 فرهنگ عامه – بارداری و تولد
4-2-1 ترانه های مادران و دایه ها
4-2-1-1 لالایی
4-2-1-2 ویژگی ها – مضامین
4-2-2 نوازش کودک
4-2-2-1 نوازش پسر
4-2-2-2 نوازش دختر
4-2-3 ترانه های سرگرم کننده
4-3 ترانه های کودکان
4-3-1 ترانه ی گندم
4-3-2 ترانه های بازی
4-3-2-1 عمو زنجیرباف
4-3-2-2 اتوتل، توت و متل
4-3-2-3 خاله خاله جون
4-3-2-4 مرد غریبم زی پمبه
4-3-3 آموزش اعداد
4-3-4عاشقانه های کودکی
4-4 جوانی و عاشقانه
4-4-1 دیشب که بارون اومد
4-4-2 تو و من …
4-4-3 ترانه های مناسبتی
4-4-3-1 ترانه های سیاسی
4-4-3-2 ترانه های فصلی
4-4-3-3 بهار و نوروز
4-4-3-4 ترانه های اجتماعی
4-4-3-5 بیان فقر و ناداری
4-4-4 کار آواها
4-4-4-1 قالی بافی
4-4-5 شکوه و شکایت از دنیا، جدایی و ;
4-4-6 ادبیات عامه آمیخته با غذاها و خوراک های رایج در محله
4-5 ترانه های ازدواج
4-5-1 فرهنگ عامه ، ازدواج در جوباره
4-5-2 آداب و رسوم عروسی و مقدمات عروسی
4-5-3 ترانه های عروسی در فرهنگ ایرانی
4-5-3 ترانه های عروسی در فرهنگ ایرانی
4-5-5 تصنیف های نمایشی
4-5-5-1 عقدی کی اس
4-5-5-2 می خوام رخت بشورم
4-5-5-3 هَوو هَوو دارِک خدا کم
4-5-5-4 زارگزیدم
4-5-5-5 رفتم بالا بوم قالیچه تکوندم
4-5-5-6 حمومی
4-5-5-7 خاله رو رو رو: دایی دای جون
4-5-5-8 بشکن بشکنه
4-5-5-9 عموسیرابی
4-5-5-10 یه مرغی زردی داشتم
فصل پنجم : متل ها
5-1 قصه های عامیانه
5-1-1 ویژگی های زبانی
5-1-2 مضمون
5-2 متل
5-2-1 کک به تنور
5-2-5 موش دم بریده
5-2-3 خاله سوسگه و آقا موشه
5-2-4 پیره زن و حیوانات
5-2-5 شنگول و منگول
5-2-6 کدو قل قل زن
5-2-7 بلبل سرگشته
5-2-8 ماه پیشونی
5-2-9 راه و بی راه
5-2-10 دویدم و دویدم
5-3 نتیجه گیری
فصل ششم : ادبیات فولکلور مذهبی
6-1 فولکلور مذهبی
6-2 فوکلور مذهبی جوباره
6-3 مناسبت های دینی
6-4 ماه رمضان
6-5 محرم
6-5-1 تعزیه
6-5-2 مراسم عزاداری
6-5-3 آسیب شناسی
فصل هفتم : امثال ، کنایات و اصطلاحات
7-1 امثال
7-2 امثال موزون
7-3 امثال کنایی
7-4 امثال تشبیهی
7-5 امثال روایی
7-6 اصطلاحات رایج در محله
فصل هشتم : واژه نامه
8-1 زبان مردم جوباره
8-2 راهنمای همخوان ها
8-3 واژه نامه
فصل نهم : نتیجه گیری و پیشنهادات
9-1 نتیجه گیری
9-2 پیشنهادات
منابع و مأخذ
پیوست ها
بخشی از فهرست مطالب پروژه پایان نامه ادبیات عامه جوباره اصفهان در word
1- ابونعیم اصفهانی ، حافظ ، 1377 ، ذکر اخبار اصفهان ، نوراله اصفهانی ، سروش : تهران
2- الاصفهانی ، محمدبن مهدی ، 1340 ، نصف جهان فی تعریف الاصفهان ، امیرکبیر : تهران
3- امینی ، امیر قلی ، 1369 ، فرهنگ عوام(تفسیر امثال فارسی)، دانشگاه اصفهان : اصفهان
4- انجوی نژاد ، سیدابوالقاسم ، 1371 ، گذری و نظری در فرهنگ مردم ، نشر اسپرک : تهران
5- بهار ، محمدتقی ، 1355 ، سبک شناسی ، جلد 3 ، امیرکبیر : تهران
6- بیهقی ، حسینعلی ، 1367 ، پژوهش و بررسی فرهنگ عامه ایران ، آستان قدس رضوی : مشهد
7- پژنگ ، منوچهر ، 1355 ، مونوگرافی اصفهان : اصفهان
8- پلویسکی ، آنا ، 1376، قصه گویی در خانه و خانواده ، مصطفی رحماندوست : تهران
9- پناهی سمنانی ، احمد، 1383 ، سیری در ترانه و ترانه سرای ایران ، سروش
: تهران
10-_____________ ، 1368 ، ترانه های ملی ایران ، پناهی : تهران
11-جابری انصاری ، میرزا حسن خان ، 1387 ، تاریخ اصفهان ، جمشید مظاهری ، فصیح : اصفهان
12- جناب ، میر سیدعلی ، 1385 ، فرهنگ مردم اصفهان ، رضوان پورعصار،
آسمان : اصفهان
13-____________ ، 1371 ، الاصفهان ، عباس نصر ، گلها : اصفهان
14-____________ ، 1385 ، رجال و مشاهیر اصفهان ، پویا : اصفهان
15-حجازی ، بنفشه ، 1384 ، زنان ترانه ، قصیده سرا : تهران
16-دهخدا ، علی اکبر ، 1352 ، لغت نامه ، سازمان لغت نامه : تهران
17-دهقان نژاد ، فاطمه ، 1386 ، بافت قدیم نصف جهان ، چاپ اصفهان
: اصفهان
18-رازی ، شمس قیس ، 1338 ، المعجم فی معاییر اشعار عجم ، محمدبن عبدالوهاب قزوینی ، چاپ افست : تهران
19-رفیعی مهر آبادی ، ابوالقاسم ، 1352 ، آثار ملی اصفهان : تهران
20-ژوکوفسکی ، والنتین بویچ ، 1382 ، اشعار عامیانه ایران در عصر قاجار ، عبدالحسین نوایی ، اساطیر : تهران
21-سیپک ، ییری ، 1385 ، ادبیات فولکلور ایران ، محمد اخگری ،سروش
: تهران
22-شاردن ، ژان ، 1362 ، سفرنامه شاردن (بخش اصفهان)، حسین عریضی ، تکثیر : تهران
23-شاملو ، احمد ، 1378 ، کتاب کوچه ، مازیار : تهران
24-شفقی ، سیروس ، 1381 ، جغرافیای اصفهان ، دانشگاه اصفهان : اصفهان
25-صفا ، ذبیح اله ، 1366 ، تاریخ ادبیات در ایران ، ج دوم : تهران
26-طبیب زاده ، امید ، 1382 ، تحلیل وزن شعر عامیانه ، نیلوفر : تهران
27-علی پور ، منوچهر ، 1383 ، پژوهشی در شعر کودک ، تیرگان : تهران
28-قاسمی ، منصور ، 1385 ، اصفهان این همه هست ، این همه نیست ، خورشید : اصفهان
29-کریم زاده ، منوچهر ، 1384 ، چهل قصه ، طرح نو : تهران
30-کلباسی ، ایران ، 1370 ، فارسی اصفهانی ، شرکت انتشارات علمی فرهنگی
31-کمال الدین اصفهانی ، اسماعیل بن جمال الدین ، 1348 ، دیوان خلاق المعانی، کمال الدین اصفهانی ، به تصحیح ومقابله حسین بحرالعلومی،چاپخانه مرد مبارز : تهران
32-کمال الدین اصفهانی ، اسماعیل بن جمال الدین ، 1376 ، دیوان کمال الدین اصفهانی «از روی چاپ سنگی بمبئی» روزنه : تهران
33-کیانوش ، محمود ، 1352 ، شعر کودک در ایران ، آگاه : تهران
34-مازرلف ، اولریش ، 1371 ، طبقه بندی قصه های ایرانی ، سروش : تهران
35-محجوب ، محمد جعفر ، 1382 ، ادبیات عامیانه ایران ، چشمه : تهران
36-مهریار ، محمد ، 1382 ، فرهنگ جامع نامها و آبادی های کهن اصفهان ، فرهنگ مردم : اصفهان
37-میر عظیمی، نعمت اله،1379،اصفهان زادگاه جمال وکمال،گلها : اصفهان
38-میرنیا ، علی ، 1369 ، فرهنگ مردم ، پارسا : تهران
39-ناتل خانلری ، پرویز ، 1361 ، وزن شعر فارسی ، توسن : تهران
40-وکیلیان ، سید احمد ، 1384 ، متل ها و افسانه های ایرانی ، سروش : تهران
41-هدایت ، صادق ، 1381 ، فرهنگ عامیانه مردم ایران ، چشمه : تهران
42-همایونی ، صادق ، 1382 ، شیوه های عملی در پژوهش های فرهنگ عامیانه ، بنیاد فارس شناسی : شیراز
43-همایی ، جلال الدین ، 1381 ، تاریخ اصفهان ، ماهدخت همایی : تهران
44-هنرفر ، لطف اله ، 1345 ، راهنمای ابنیه تاریخی اصفهان : تهران
45-_________ ،1350 ، گنجینه آثار تاریخی اصفهان : تهران
1-1 بیان مساله و ضرورت پژوهش:
افسانه ها، قصه ها، ترانه های عامیانه و مثل های هر قوم نماینده روح هنری آن ملت است که ازسینه ی عوام گمنام وگاه بی سواد جامعه بر می آید و نتیجه عواطف، فکر و ذوق نسل های پیشین است. در واقع این آثار صدای درونی ملت ها و سر چشمه الهامات بشری و مادر ادبیات و هنرهای جامعه به شمار می رود
با مطالعه فرهنگ ایران زمین که پراکندگی شهرها و روستاها در جای جای جغرافیای آن خود موضوعی قابل مطالعه است.بالطبع مردم هر منطقه لهجه و فرهنگ عامه مخصوص به خود دارند، می بینیم که این خرده فرهنگ ها چون شاخه های به هم تنیده یک درخت اند و ریشه فرهنگ و ملت ایران زمین به آنها وابسته است
اگر محققان دلسوز هر منطقه به جمع آوری آثار خاص آن می پرداختند، بدون شک روشن می شد که چه افکار بکر و سودمندی از روح فیاض ایرانی و حتی بی سوادترین آنها می تراود. همین پدران و مادران عامی و بی سواد بوده اند که با سخنان و افکارشان شاعران، حکما و دانشمندان بزرگ را در دامن خود پرورده اند
از آنجا که فرهنگ محلات و مردم قدیم در حال نابودی و فراموشی است، انجام این گونه پژوهش ها ضروری به نظر می رسد تا ابعاد مختلف زندگی توده های مردم را از گذشته تا حال، به ما معرفی کند. همچنین اگر نسل تحصیل کرده امروز، از زندگی و فرهنگ پیشینیان خود آگاه نباشد چگونه می تواند به هویت واقعی خویش دست یابد، در حالی که تبلیغات و رسانه ها به سرعت او را به سمت آداب و زندگی غربیان می برد. بر فرد فرد ماست تا در راه شناساندن فرهنگ ملی و ارزشهای جامعه خود ، به نسل امروز گام برداریم باشد که خداوند یاریگرمان باشد
بخش دیگر ادبیات عامه، ادبیات فولکلور مذهبی است. با توجه به اینکه مذهب و اعتقادات مذهبی مهم ترین بخش زندگی مردم، مخصوصاً مردم اصیل و معتقد این محله بوده، چند سطری به این اعتقادات و آداب و رسوم مذهبی اشاره شده است این نکته نیز درسی برای نسل نو جامعه است که چگونه پدرانشان با توکل به خدا و عمل به دستورات دینی، زندگی سخت و بدون امکانات را گذرانده و توانسته اند فرزندان خوبی تربیت کنند
آنچه تقدیم می شود ، بضاعتی اندک ازسوی نگارنده است که یقیناً از نقص و اشکال خالی نیست اما نتیجه ماهها مصاحبه و جستجو از اهالی محل و مطالعه در آثار مکتوب و آثار معماری به جای مانده است. امید است گامی در جهت آشنایی بیشتر نسل نو با فرهنگ و گذشته درخشان سرزمین مقدسمان ایران باشد
نکته قابل ذکر اینکه دانشکده های ادبیات می تواند نقش بسیار پر رنگی در زمینه شناخت و حفظ فرهنگ عامه داشته باشد. دانشجویانی که از جای جای ایران مراجعه می کنند، هر کدام می توانند محقق و پژوهشگری برای فرهنگ عامه باشند و از نابودی و فراموشی این میراث فرهنگی عظیم در گذر زمان جلوگیری نمایند. مسلماً این امر جز با روشنگری و همت والای اهالی ادب امکان پذیر نخواهد شد
در بخش پایانی پژوهش، فهرستی از واژه های قدیمی که از گویش سابق اصفهان (دنباله ی فارسی دری) باقی مانده و هنوز رایج می باشد، ارائه شده است
2-1 اهداف تحقیق:
1- گرد آوری سرودها، متل ها و مثل های رایج در محله جوباره
2- تحلیل و تبیین آثار از جنبه های ادبی و محتوایی
3- کمک به مردم شناسی و تحقیق در حوزه ی جامعه شناسی زبان و فرهنگ
4- کمک به اصفهان شناسی
5- تلاش برای حفظ و ضبط اجزای ادبیات عامه رایج در محلات قدیم
3-1 فرضیه های تحقیق
1- زبان و فرهنگ مردم جوباره، آمیزه ای از زبان و فرهنگ اصفهان قدیم و فارسی دری است
2- ترانه ها، متل ها و اصطلاحات زبانی و فرهنگی این مردم قاعده مندند
3- ترانه های شاد و آرام بخش از نظر آماری بر دیگر سروده ها افزونی دارد
4- متل ها نقش تربیتی کودکان و نوجوانان را نیز بر عهده داشته است
5-هدف عمده در آثار ادبیات عامه، آموزش و روشنگری نسل بعد بوده است
5- مضامین اصلی در بخش های گوناگون ادبیات عامه در سرتاسر ایران و حتی بسیاری از کشورهای جهان مشترک است. تفاوت تنها در شیوه بیان ، زبان و تظاهرات فرهنگی است
4-1 روش کار
از آنجا که اساس تحقیق بر یک محله ی قدیمی بوده و کار علمی خاص هم بر روی آن انجام نگرفته بود، لذا پژوهش به صورت ابتکاری از سوی نگارنده برنامه ریزی و ارائه شده است
ابتدا تحقیق و مطالعات مفصلی بر روی «فولکلور» و آثار مکتوب مرتبط با آن انجام گردیده و فیش برداری شد، تا مبانی کار به طور دقیق شناخته شود سپس با کمک آثار محققین فرهنگ عامه چون انجوی نژاد، همایونی و دیگران روش صحیح تحقیق در فرهنگ عامه انتخاب و انجام گردید
در بخش معرفی جوباره، منابع مختلف مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفت ویادداشت برداری صورت گرفت که متاسفانه با توجه به قدمت و سابقه محل، کار پژوهشی مستقلی بر روی این محله انجام نگرفته بود و اطلاعات از بخش های مختلف کتب قدیم و جدید اصفهان شناسی بیرون کشیده شد. بافت کهن و آثار تاریخی محله بیانگر برخی ویژگی ها و سوابق تاریخی محله بودند که بررسی و ارائه گردید. این بخش از پژوهش با تلفیق روش کتابخانه ای و اسنادی انجام گرفت
بخش اصلی کار، جمع آوری نمونه های آثار ادب عامه و سخت ترین قسمت پژوهش بوده است. روش کار در این بخش، روش میدانی است، که به صورت حضور در محل و مصاحبه با قدیمی ترین و با سابقه ترین افراد محله انجام گردیده است نگارنده ماهها، روزها و ساعت ها در خانه ها، مجالس و محافل این محله حضور یافته تا با هم نشینی و نزدیکی با آنان، توانسته است مطالبی را از اعماق ذهن وزبان آنان بیرون کشد و ثبت و ضبط نماید
سپس بر اساس طرح آماده شده اشعار و ترانه ها، متل ها و مثل ها ارائه شده و از جنبه های زبانی، ادبی و محتوایی تحلیل گردیده است
5-1 پیشینه تحقیق
پژوهش و تحقیق در زمینه فولکلور در کشور ما سابقه ای کمتر از صد سال دارد. در این زمینه بیگانگان زودتر گام برداشته اند، خوشبختانه در نیم قرن اخیر بزرگانی از ادب و هنر این جامعه گام در این راه نهاده و تلاش بسیار کرده اند. اما از آنجا که ایران پهنه ی وسیعی دارد و مقوله فرهنگ و تمدن گسترده و بی پایان است، دست یابی به تمام جوانب آن در سرتاسر میهن اسلامی امری دشوار و نیازمند تلاش و همت ملی است
در حاشیه آثار فرهنگ عامه، ادبیات عامه به طور کلی معرفی شده است. اما تحقیق و پژوهش خاصی با این موضوع ملاحظه نگردید. یک مورد پایان نامه از دانشگاه اصفهان با عنوان «بررسی ادبیات منظوم لری، از خانم نرگس موسویان ، 1385» مشاهده شد که به نوعی به اشعار عامیانه لری پرداخته بود
در زمینه معرفی «محله جوباره» نیز هیچ گونه کار و اثر مستقلی مشاهده نشد فقط در خلال کتاب « بافت قدیم اصفهان ، دهقان نژاد » تا حدودی معرفی گردیده بود که این مسئله با توجه به قدمت و سابقه محله جای تعجب دارد
2-1 فرهنگ عامه – Folklore
زیباترین و گران قدرترین گنجینه هر ملتی فرهنگ و زبان آن ملت است که طی هزاره ها و قرنها از زبان گویای مردم تراوش کرده و سینه به سینه نقل شده است . این فرهنگ چون میراثی معنوی به نسل امروز رسیده و بایستی به نسل های بعد منتقل گردد
امروزه مجموعه آداب و رسوم ، اعتقادات ، افسانه ها ، قصه ها ، شعرها ، و مثل های رایج میان مردم یک سرزمین را فولکلور می گویند .« نخستین بار تامس (W.Jtoms) در سال 1846 میلادی با نام مستعار آمبروازمورتن (Ambrose-Morton) آثار باستانی و ادبیات توده را فولکلور نامید . این واژه با کشمکش بسیار پذیرفته شد و شناسنامه ی فرهنگی گرفت. در زبان فارسی فولکلور را به «فرهنگ عوام» ، «دانش توده» و ترکیباتی از این قبیل ترجمه کرده اند » ( همایونی ، 1371 ، مقدمه )
« محققین فرهنگ عامه ابتدا فقط ادبیات توده مثل افسانه ها و قصه ها ، آوازها و ترانه ها و متل ها و چیستان و مثل ها را جستجو می کرد ند ، اما کم کم تمام سنت هایی که مردم خارج از مدرسه ، به طور شفاهی از پدران و مادران خود می آموختند از جمله آداب و رسوم و اعتقادات ، پیشگویی های نجومی ، تاریخ طبیعی ، طب سنتی و آنچه که در تمام مراحل زندگی از تولد تا مرگ مراسم آنها، جشن ها ی ملی ، مذهبی ، آداب و فنون پیشه ها وجود داشت در حیطه ی این علم بررسی شد » ( هدایت ، 1381: 233 )
فولکلور یک پدیده فرهنگی و ملی است که در کنار ادبیات رسمی و کتبی جای دارد و براساس اسلوب علمی به مطالعه فرهنگ و زندگی عوام در مقابل طبقه تحصیل کرده با ادب رسمی می پردازد . همانگونه که در مقابل طب رسمی ، طبابت عوامانه قابل تأمل و بررسی است، ادب عامیانه نیز در مقابل ادب رسمی قابلیت تأمل و بررسی دارد
2-2 اهمیت بررسی فرهنگ عامه (جهانی – ملی)
بررسی فرهنگ مردم از جنبه های گوناگون علمی ، اجتماعی ، تاریخی ، فلسفی و …… برای خود آن ملت و مردم جهان اهمیت دارد . دانش عوام هر ملت ، آیینه ی ذوق و هنر مردم و وسیله ای برای شناخت روحیات ، خلق و خوی و ویژگی های اجتماعی آن مردم است و می تواند ملت ها را به هم نزدیک کند و سفیر دوستی ، صلح و رابطه ی معنوی بین آنها باشد،چرا که فرهنگ عامه از دل هر ملت ریشه گرفته و به دور از هر گونه آلایش و سیاستگری به بیان جنبه های انسانی زندگی مردم می پردازد و انسان ها از هر قوم ، مذهب و نژادی که باشند قریحه و ارزش های انسانی یکسانی دارند
فرهنگ عامه مردم برای هر ملت در حکم زندگی نامه و شناسنامه ی توده عوام و روشنگر سوابق اجتماعی ، تاریخی آنان و سیرتحول فکری و تکامل اجتماعی آنان در طی قرون و اعصار بوده است
چنین افکار ، آثار و الهامات روحی نه تنها پایه و اساس هنرهای زیبا ؛ بلکه مبنای علوم بشری را تشکیل داده و از یک سو به منزله مصالح اولیه عالی ترین شاهکارهای هنری و ادبی و از سوی دیگر پایه و ستون تاریخ و ملیت یک قوم است
افسانه ها و قصه ها ، ترانه های عامیانه و مثل های هر قوم نماینده روح هنری آن ملت است که از سینه ی عوام بی سواد و گمنام بیرن می آید و نتیجه ی عواطف ، فکر و ذوق نسل های پیشین است . در واقع صدای درونی ملت است و سرچشمه الهامات بشر و مادر ادبیات و هنرهای زیبا به شمار می رود
در گستره ی ایران بزرگ که شهرها و روستاهایش در چهارگوشه ی آن پراکنده اند و مردم هر منطقه لهجه های خاص و فرهنگ عوامانه ی مخصوص به خود را دارند، با مطالعه ی فرهنگ هر طایفه می بینیم که ریشه و منشأ همه ی آنها یکی است و همگی چون شاخه های پیوند خورده ی یک درخت هستند که از یک تنه جدا شده اند و این محکم ترین سند وحدت ملی ایرانیان و مردم این مرز و بوم است
اگر محققان دلسوز ایرانی با همت والای خود به بررسی و جمع آوری این آثار می پرداختند و آنها را در دسترس صاحبان فضل و ادب قرار می دادند ، بدون شک از روی همین آثار روشن می شد که چه افکار بکر و تخیلات سودمندی از سرچشمه فیاض روح ایرانی ، حتی بی سوادترین آنها می تراود . و چه ذخایر ارزشمندی از فکر ، اخلاق و حکمت عملی در گنجینه خاطر عوام نهفته است ، آنگاه بر همه جهانیان ثابت می شد نه تنها شاعران و دانشمندان بزرگ ایران از حیث تراوش های فکری فخر جهان انسانیت بود ه اند ، عوام آنان نیز در مرحله ی قدرت فکر ، علو طبع و بلند پروازی روح دست کمی از آنان نداشته و همچون صدفی بوده اند که گوهر وجود ادبا، حکما و دانشمندان را در خود پرورده اند
این پرسش مطرح می شود که نسل تحصیل کرده ایران امروز ، چگونه می تواند به هویت واقعی خود دست یابد در حالی که از زندگی مادی و معنوی پیشینیان خود آگاه نیست و به جای آن در تکاپوی پی بردن به آداب و زندگی اجتماعی غریبان است ! نسل امروز باید نیاکان گمنام خود را با تمام عقاید و ارزشها ، شادی وغم ها، شکست و پیروزی ها و فداکاری هایشان بشناسد تا به هویت واقعی خود و به ارزش میراث کهن ملتش پی ببرد ، لهجه ها و سخنان روستاییان به جای مانده را بشناسد و با شیوه های علمی به ثبت و ضبط آنها بپردازد و از زوال آنها جلوگیری کند، چرا که این سرمایه های کهن اگر از بین برود راهی برای تجدید حیات واحیای آن نمی توان یافت
2-3 جایگاه فرهنگ عامه در ادبیات کلاسیک
عامل اصلی پیشرفت دانش ، عقل و ادراک است در حالی که دانش عوام محدود به همان عقل و ادراک عوامانه است ، ولیکن هنرهای گوناگون از سرچشمه فیاض و خلاّق قریحه و ذوق سرچشمه می گیرد ، و این ذوق و قریحه ذاتی است و ذوق عوامانه در بسیاری موارد الهام بخش شاهکارهای شعر ، موسیقی و داستان سرایی بوده است تا آنجایی که می توان گفت سرچشمه بسیاری از شاهکارهای ادب رسمی ، ادب عامیانه است
خوشبختانه بسیاری از اعتقادات ، آداب و رسوم و ادبیات عامیانه در داستانهای تاریخی و حماسه های ملی به حد وفوردیده می شود که این نشان دهنده قرابت و نزدیکی ادبیات عامیانه و ادب رسمی است
« با نگاهی به شاهنامه فردوسی ، بزرگترین حماسه ی ملی ایران که جزء ادب رسمی به شمار می رود و توجه خاص عامه ی مردم به آن، تا جایی که در هر قهوه خانه و زیر هر سیاه چادر ایل و هر روستایی مردم همه قهرمانان شاهنامه را می شناسند و در عمق جان و زندگی آنها جای دارند ، در می یابیم که محتوای شاهنامه از آثار ادب عوام به شمار می آید چرا که این روایت ها قبل از معجزه استاد توس سینه به سینه و دهان به دهان نقل شده بوده و مسلماً علت توجه مردم محتوا و معنای آن است، البته هنر فردوسی سخن گفتن از جان مردم بوده است .» ( ر، ک محجوب1377)
آثاری که از قرنها پیش به جای مانده مشحون و مزین به دانش عوام است به طوری اگر در آثاری چون شاهنامه، تاریخ بلعمی، ویس و رامین فخر الدین گرگانی ، تاریخ بیهقی ، دیوان خاقانی ، خمسه ی نظامی ، آثار سعدی ، مولانا ، دیوان حافظ ، آثار عبید زاکانی و …… بنگریم ، نفوذ و تأثیر این اعتقادات ، آداب و سنت ها را به روشنی باز می یابیم و تأثیر فرهنگ عوامانه را در ادب رسمی به خوبی می توانیم ببینیم و ثابت کنیم که ادب رسمی ریشه در ادب عامیانه دارد. (ر ، ک همایونی، 1371 : 23)
4-2 پیشینه بررسی فرهنگ عامیانه ایران
متاسفانه آن گونه که شایسته بوده ، ادبیات فولکور ایران مورد توجه واقع نشده و همیشه ادبیات کلاسیک به عنوان جلوه بارز هنر مورد توجه بوده است ، غافل از اینکه ادبیات فولکور تا چه حد در آفرینش ادبیات کلاسیک موثر بوده و در حقیقت زیرساخت آثار ادبی کلاسیک به شمار می رود
برخی از دانشمندان در دوره های دورتر از جمله ابوریحان بیرونی و ابن خلدون مطابق روش ها و اصول خاصی به بررسی موضوع های فرهنگ عامه پرداخته اند. در قرون اخیر محققین بیگانه و مستشرقان قبل از محققان خودی برای جمع آوری و تتبع این قسمت از فرهنگ ایران کوشیده اند ، از آنجا که آنان اعتقاد دارند « درک عمق مفهوم اولیه ادبیات قدیمی بسیار ضروری است و بدون شناخت ادبیات فولکور ، شناخت تاریخ ملت ها ممکن نیست .(ماکسیم گورگی)»(سیپک، 1385 : 13)
از حدود 100 سال پیش محققین بیگانه به بررسی ادبیات عامیانه ایران پرداختند . سفرنامه هایی که سیاهان خارجی درباره ایرانیان نوشته اند یکی از مهمترین منابع اطلاعات فولکوریک ایران است . سفرنامه هایی چون تاورینه ، شاردن ، مادام دیوفولا و …
ژوکوفسکی محقق روسی ، در کتاب ترانه های عامیانه ایران در عصر قاجار که سال 1910 به چاپ رسانده ، خود زکوی لهستانی را آغازگر این راه می داند و اعتقاد دارد در اثر او «نمونه های اشعار عامیانه ایران 1842» متاسفانه کمترین جا به ادب اصیل فارسی داده شده است
برخی محققین بیگانه و آثارشان در این موضوعات را می توان به شرح ذیل معرفی نمود
- ژو کوفسکی، موادی برای مطالعه زبان فارسی 1092، ترانه های عامیانه ایران ( در عصر قاجار ) 1910 /
- بریکتو ، قصه های فارسی، 1910 /
- کریستین سن دانمارکی، قصه های فارسی 1918 ؛ مجموعه قصه های فارسی 1939 /
- لوریمر، قصه های فارسی، 1919 /
- راماسکویچ ، دوبیتی های ملی ایران، 1926 تا 1916 /
- هنری ماسه ، قصه های فارسی ، 1925 /
- گالونو ، زورخانه ، 1927 ، خیمه شب بازی ، 1929 /
- دونالدسون ،بررسی قصه های ایرانی(از لحاظ اسلامی)،1938«ر ، ک ، هدایت ، 1381)
نخستین شخص با سواد وروشن بین ایرانی که در زمینه فرهنگ عامه کار کرده است ، روحانی جلیل القدری به نام آقا جمال خوانساری است که در عین مخالفت علما و دانشمندان عصر ،کتاب معروف « عقاید النسا یا کلثوم ننه » را با نثری شیوا و آمیخته به طنز نگاشته و به تحریر آداب ، رسوم ، اعتقادات و خرافات زنان عصر صفویه پرداخته است و در حدود یک قرن است که جمعی از نویسندگان ایرانی با توجه به ارزش آثار فولکوری و تاثیر آنها در زندگی مردم کوشیده اند ضمن ساده نویسی از آن آثار نیز بهره بگیرند . شاید آغاز گر این راه « میرزا حبیب اصفهانی » متخلص به دستان مترجم کتاب معروف « حاجی بابا اصفهانی » باشد
در عصر مشروطه برخی روزنامه ها چون « شرافت»، «چنته ی پا برهنه»، «جنگل مولا»، «جارچی ملت و نسیم شمال» مطالب خود را به زبان عامیانه می نوشتند . در ادامه علی اکبر دهخدا با اثر ارزشمند خود « امثال و حکم » و«مقالات چرند وپرند» نثر عوامانه را گسترش داد
محمد علی جمال زاده در داستانهایش از زبان و اصطلاحات عامیانه بهره می گیرد و در نهایت فرهنگ عوام را می نویسد ، حسن مقدم ،نیز در این زمینه گام هایی برداشته است .از دیگر پیشوایان این طریق « امیر قلی امینی اصفهانی » است که بیش از پنجاه سال از عمر خود را برای جمع آوری و تالیف آثاری چون « هزار و یک سخن، داستانهای امثال ، سی افسانه و و فرهنگ عوام یا تفسیر امثال زبان فارسی » صرف نمود. همچنین میر سید علی جناب الاصفهان ،رجال اصفهان و;رانوشت
صادق هدایت اوسانه را در 1310 ونیرنگستان را 1312 انتشار داده و طریقه علمی جمع آوری فرهنگ عامه را ارائه کرده است
در ادامه کوهی کرمانی هفتصد ترانه روستایی و چهارده افسانه را می نویسد و صبحی مهتدی هم به جمع آوری افسانه های ایران با کمک مردم سراسر ایران از طریق رادیو می پردازد. مقالات متعددی از علی بلوکباشی در مجلات مختلف چاپ شده و کتاب کوچه اثر احمد شاملو، از جمله نمونه های آغازین کار بر فرهنگ عامیانه ایران است
از ادامه دهندگان این راه می توان از سید ابوالقاسم انجوی شیرازی ، پناهی سمنانی ، صادق همایونی ، سید احمد وکیلیان و استاد ادبیات عامیانه ایران « سید جعفر محجوب » ، « سید علی میرنیا »، « ابوالحسن نجفی » و بسیاری از بزرگان و نویسندگان ادب فارسی نام برد
اینک جای بسی خوشوقتی است که گروهی از نویسندگان جوان نسل حاضر با آگاهی و علاقمندی بسیار در زمینه فرهنگ مناطق مختلف ایران زمین به پژوهش و نگارش مشغول هستند به امید اینکه روزی برای هر شهر و روستایی فرهنگ کامل و جامعی در دست نسل نو باشد
5-2 گستره ی فرهنگ عامه:
