مقاله در مورد کارآموزی شرکت برق در word دارای 122 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله در مورد کارآموزی شرکت برق در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد کارآموزی شرکت برق در word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله در مورد کارآموزی شرکت برق در word :
کارآموزی شرکت برق
مقدمه
حال که با استعانت از ذات حق این توفیق حاصل آمده که بتوانیم رشد و شکوفائی میهن اسلامیان گام برداریم و در را ه تعالی ارزشهای والای انسانی بکوشیم، کمال مسرت را دارم که توانسته‌ام در این راه توفیق خدمتگزاری به آحاد افراد جامعه‌ام را داشته باشم. بدین وسیله قبلاً از مساعدت و همکاری مدیریت محترم امور مالی و کلیه همکاران ارجمندم که در جهت ارتقاء سطح معلومات وافزایش قابلیتها و توانائیهایم صبورانه کوشیده‌اند، کمال امتنان را داشته و مراتب سپاسگذاری خویش را معروض می‌دارم.
گزارش پایانی طرح رشد و ارتقاء که هم اکنون ملاحظه فرمائید در ارتباط یا اطلاعات موجود از طرح و چگونگی عملکرد سیستم حسابداری اعمال شده در اداره مالی شرکت توزیع نیروی برق شهرستان هادی شهر. شرکت توزیع نیروی برق شهرستان هادی شهر یکی از چند شرکت اقماری شرکت برق منطقه‌ای آذربایجان غربی بوده که بصورت شرکت سهامی خاص درتاریخ اول اسفند ماه سال 1372 تأسیس یافته است. جهت آگاهی بیشتر در این بخش از مقدمه به ارائه تعریفی که از شرکتهای سهامی در قانون تجارت آمده است می‌پردازیم:
شرکت سهامی شرکتی است که با رعایت مقررات مدنی راجع به شرائط صحت قرار دادها و قواعد اختصاصی قانون تجارت و ثبت شرکتها و شرائط مورد توافق بین شرکاء برای امور انتظامی اعم از تجارتی و غیر تجارتی تشکیل و سرمایه آن به سهام تساوی القیمت تقسیم و
مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها و سود حاصله است.
با توجه به تعریف فوق شرکتهای سهامی خاص به شرکتهای اطلاق میگردد که تمام سرمایه آنها در موقع تأسیس منحصراً توسط موسسین تأمین و یا تعهد گردیده باشد.
فصل اول
تعاریف و اصطلاحات
هدف تهیه گزارش:
با توجه به اهداف عالمه وزارت نیروی در جهت رشد ارتقاء پرسنل و گذراندن دوزهای گرایش کمک کارشناسی مالی (fnc ) جهت دریافت مدرک فوق دیپلم و همچنی به علت اینکه در شرکت توزیع نیروی هادی شهر کتابچه یا جزوه‌ای در رابطه با نحوه عملکرد حسابداری درآمد و مشترکین این جزوه را بنویسیم.
استفاده کنندگان از این گزارش:
جهت کاربران درون سازمانی و ادارات خدمات مشترکین و حسابداران درآمد و کارآموزان این رشته می‌باشد.
در حاضر اعضاء هیئت مدیره این شرکت متشکل از 3 نفر بشرح نامبردگان ذیل می‌باشد:
– آقای مهندس سید علی بربند: رئیس هیأت مدیره
– آقای مهندس محمد آهوی آتشین: عضو اصلی هیأت مدیره
– آقای محمد قهرمانی: عضو اصلی هیأت مدیره
– این شرکت از لحاظ سازماندهی واحدهای اجرائی و تعین حیطه،نظارت هر یک برابر نمودارهای سازمانی، آنچنان که در شرح وظائف و مسئولیتهای واحدهای مختلف مشهود می‌باشد،براساس ماهیت عملکرد زیر مجمو عه‌های خود را سازماندهی نموده است. که به نظر این حقیر دارای برخی مزایا و معایت بشرح ذیل می‌باشد:
محاسن:
1- توجه اصلی این نوع تقسیم بندی به مهارتهای شغلی و تخصصی می
باشد و در این راستا مدیران از نظر وظائف محوله متخصص و کارآمد می‌باشند.
2- تسهیل درامر آموزش و تربیت افراد متخصص از طریق تخصصی کردن وظائف و مسئولیتها.
3- مدیران واحدها تنها در محدوده وظائف مسئولیتهای محوله ذینفع بوده و این امر سبب میشود تا مدیریت عالی بتواند بر فعالیتهای مدیران واحدها نظارت دقیق داشته باشد و این امر باعث سهولت در امر نظارت و کنترل سازمانی میگردد.
معایب:
1- مسئولیت کل عملکرد فقط بر عهده مدیریت ارشد هر واحد می‌باشد.
2- با توجه به ساختار این نوع تقسیم بندی که همانا،پرورش مدیران متخصص و کارشناسان و نتیجاً افزایش راندمان و بهره‌وری می‌باشد. مشکل می‌توان مدیرانی یا تجارت وسیع (مدیران عمومی و لازم برای ارتقاء بر رده‌های اجرایی بالاتر پر ورش داد. در پایان متذکر می‌گدرم که گزارش پایانی طرح رشد و ارتقاء این حقیر خالی از نواقص و اشتباهات نبوده، لذا متواضعانه خواستار دقت نظر مسئولین و خوانندگان محترم می‌باشم تا در جهت رفع نواقص گزارش مذکور و افزایش اطلاعات خود بکوشم.
نمودار سازمان امور اداری و مالی حوزه ستادی
تحت نظارت حسابدار مسئول حقوق
تحت نظارت حسابدار مسئول تنظیم اسناد
تعاریف و اصطلاحات
متقاضی:
متقاضی عبارتست از شخص حقیقی یا حقوقی که برقراری انشعاب یا انشعابلات برق و یا تغییر در قدرت را در خواست نموده ولی هنوز درخواست وی انجام نشده باشد.
مشترک:
مشترک عبارتست از شخصی حقیقی یا حقوقی که برقراری انشعاب یا انشعابات مورد تقاضایش طبق مقررات برقرار شده باشد.
شرکت :
شرکت عبارتست از شرکت سهامی برق که بموجب مقررات قانونی بکار تولید،انتقال و توزیع نیرو و یا بخشی از این امور اشتغال داشته و برق متقاضی را تأمین مینماید.
تبصره:
شرکتهای برق که در مناطق آزاد تجاری و صنعتی فعالیت مینمایند دارای تعرفه‌ها و آئین نامه‌های خاص خود هستند.
شبکه فشار ضعیف عمومی:
شبکه فشار ضعیف عمومی عبارتست از کلیه خطوط هوایی یا زمینی که جهت توزیع نیرو از پستهای عمومی توزیع در معابر و گذرگاههای عمومی دایره شده و معمولاً از طریق جعبه انشعاب یا جعبه مستقیم و یا بطور مستقیم به خطوط سرویس مربوط می‌شوند و کلاً متعلق به شرکت می‌باشند.
شبکه فشار قوی عمومی:
شبکه‌های فشار قوی عمومی عبارتست از کلیه خطوط هوایی یا زمینی و پستهای فشار قوی با ولتاژ‌های HKV و بیشتر که برحسب مورد جهت انتقال یا توزیع نیروی برق دائر میگیرند و کلاً‌متعلق به شرکت می‌باشند همچنین خطوط و پستهای هوائی و زمینی با ولتاژ KV130.63 را شامل میشود.
خطوط و پستهای هوائی یا زمینی با ولتاژ‌های KV/33.20.11 بطور اخذ شبکه فشار متوسط نامیده می‌شوند.خطوط هوائی یا زمینی و پستهای با ولتاژ‌های KV/400.230 بطور اخص شبکه انتقال نامیده می‌شوند.
خطوط نیرورسانی اختصاصی:
خطوط انتقال و فوق توزیع که شبکه عمومی موجود را به نقطه تحویل متصل میکند خطوط نیرو رسانی اختصاصی نامیده می‌شوند.
وسایل اندازه‌گیری:
وسایل اندازه‌گیری عبارتند از: کنتوریا کنتورها، فیوزها و سایر محلقات و کلیه وسایل و دستگاههای مربوطه که به منظور محدود کردن یا سنجش مقدار توان و انرژی برق (اکتیو و راکتیو) طبق قرار داد در نقطه تحویل نصب می‌گردند و کلاً متعلق به شرکت یا در اختیار آن می‌باشند. محل نصب این وسایل در تمامی موارد توسط شرکت تعیین می‌گرد.
نقطه تحویل:
عبارتست از: نقطه‌ای که تأسیسات برقی مشترک اتصال داده میشود و در آن محل وسایل اندازه‌گیری نصب میشود.
قرار داد برقراری انشعاب برق:
عبارتست از: قرار داد منعقده بین شرکت و متقاضی که طبق مفاد آن انشعاب برق دائر میگردد.
انشعاب برق:
عبارتست از : فراهم بودن امکانات استفاده از انرژی الکتریکی توسط خطوط سرویس و وسایل اندازه‌گیری که طبق مقررات دایر شده است.
انشعاب برق فشار ضعیف و فشار قوی:
عبارتست از: انشعاب برق تک فاز با ولتاژ 220V و سه فاز با ولتاژ 380v و انشعاب برق فشار قوی عبارتست از انشعاب برق با ولتاژ 11KV و بیشتر.
تأمین برق:
تأمین برق عبارتست از: دسترس قرار دادن توان و انرژی در نقطه تحویل با ولتاژ و فرکانس مقرر موجود در شبکه، اعم از اینکه توان و انرژی موجود استفاده بشود یا نشود.
انواع انشعابات برق:
الف: انشعاب برق مصارف خانگی:
به انشعاباتی اطلاق میشود که صرفاً به منظور بکار انداختن و استفاده کردن و تجهیزات متعارف خانگی در واحدهای مسکنوی دائر میگردد.
واحد مسکونی در مناطق شهری عبارتست از مکانی برای زندگی که به تشخیص شرکت حداقل دارای یک اطاق و یک آشپزخانه و یک سرویس بوده و وردی آن (اعم از اینکه درب داشته باشد و یا نداشته باشد) مستقل و یا مرتبط به راهروی اشتراکی و سیم کشی آن مجزا باشد. تشخیص واحد مسکونی در روستاها بعهده شرکت می‌باشد.
ب: انشعاب برق مصارف اشتراکی:
این انشعاب بکار انداختن تأسیسات مانند آسانسور، شوفاژ، تهویه مطبوع یا روشنایی عمومی و امثال آن در بلوکها و مجموعه‌های ساختمانی مسکونی و شهرکهای مسکونی صنعتی و عمومی بطور جدا از سایر انشعابات دائر می‌گیردد.
ج: انشعاب برق مصارف عمومی
انشعاب برق مصارف عمومی به انشعاباتی اطلاق میگردد که جهت خدمات عمومی غیر انتفاعی به کار می‌رود.
د: انشعابات برق مصارف تجاری:
انشعاباتی که عموماً برای محل کسب و تجارت دائر می‌گردند مشمول این تعرفه می‌باشند. ضمناً مصارف انشعاباتی که با هیچ یک از بندهای این ماده مطابق نداشته باشد مشمول تعرفه تجاری است.
بهاری برق مصارف اشتراکی انشعابات تجارتی نیز با تعرفه تجاری محاسبه و دریافت می‌شوند.
ذ: انشعاب برق تولید کشاورزی:
به انشعاباتی اطلاق میشود که از نیروی برق جهت پمپاژ آبهای سطحی، زیرزمینی و یا پمپاژ مجدد آب برای تولید فرآورده‌های کشاورزی استفاده میشود و دارای پروانه معتبر بهرهبرداری از سازمانهای آب منطقه‌ای نیز هستند.
ر: انشعاب برق تولید (صنعت و معدن):
به انشعاباتی اطلاق میشود که برای بکار انداختن و بهرهبرداری از صنایع،کارخانه‌ها، استخراج معادن،صنایع کشاورزی برای تولید فرآورده‌های کشاورزی و دامی در کارگاهها (مانند تولید قارچ، پرورش کرم ابریشم،شیلات، تکثیر و پرورش آّبزیان در آبهای داخلی،مرغداریها و دامداریها) و صنایع کوچک و صنوف تولیدی استفاده میشود.
ز: انشعاب برق مصارف آزاد:
این انشعاب ویژه متقاضیانی است که تمایل به پرداخت هزینه‌های عمومی برقراری انشعاب برق را ندارند. برقهای غیر دائم، چراغانی‌ها و تابلوهای تبلیغاتی از جمله اینگونه انشعابها محسوب می‌گدند.
واگذاری انشعاب:
این واحد پاسخگوئی تقاضای مشترکین جدید در زمینه درخواست اشتراک برق تکفاز و یا سه فاز می‌باشد در این واحد برای متقاضیان اشتراک برق سه نوع فرم مخصوص تقاضای انشعاب برق در نظر گرفته شده است.
فرم شماره یک : مخصوص منازل مسکونی شمالی.
فرم شماره دو: مخصوص منازل مسکونی جنوبی و یا تجاری یک طبقه
فرم شماره سه : مخصوص منازل مسکونی دو طبقه
درابتا شخص متقاضی انشعاب جدید برق با مراجعه به متصدی قبول تقاضای انشعاب برق در یکی از امور برق نواحی 8 گانه و (برقهای سرخس، فریمان،چناران) برحسب مورد یکی از فرمهای یاد شده (1، 2، 3) را تکمیل نموده و تحویل مینماید، که دراین فرم شخصی تقاضای نام و آدرس محل نصب انشعاب را به همراه کروکی محل قید مینماید. متصدی قبول تقاضا فرم شماهر (2108) را در دو نسخه جهت متقاضی تکمیل مینماید. در گوشه سمت بالای این فرم شماره‌ای زده شده که این شماره 4 ردیف می‌باشند که شماره مذکور موقتی می‌با
شد. در پایان وقت اداری فرمها در دفتری وارد شده که حاوی اطلاعات ذیل می‌باشد:
1- متراژ زیر بنای ساختمان
2- مقدار کابل مورد مصرف
3- آمپراژ مورد نیاز
4- فاصله ساختمان تا نزدیکترین ستون برق یا ترانس
5- توجه به میزان بازدهی ترنس موجود در صورت واگذاری انشعاب
6- تهیه کروکی مسیر حفاری در صورت نیاز به آسفالت شکافی.
در صورت دادن انشعاب به صفاضی از kw 30 برق درخواستی اعم از15A ویا A 25 تکفاز یا سه فاز، مسکونی یا تجاری برای متقاضی فیشهای 4 /چهار برگی پرنموده و پس از پرداخت وجه به بانک ملی و نگهداری دو نسخه از فیشها توسط بانک دو نسخه دیگر به انضمام پرونده به متصدی خدمات مشترکین ارجاع داده میشود.
لازم به یادآوریست که مبلغ این فیشها با توجه به موارد 6 گانه فوق محاسبه و اختصاص می‌یابد و مامور طرح و نظارت به واحد خدمات مشترکین گزارش نموده و هزینه‌های آن توسط رئیس خدمات و مشترکین با توجه به جدول هزینه‌های عمومی برقراری انشعاب برق محاسبه و برای دریافت این گونه هزینه‌ها فیش بانکی صادر میگردد.
پس از فیش بانکی مزبور توسط مشترک مسئول مربوطه به پرونده متقاضی شماره اشتراک داده و این شماره را روی قبوض و فرمهای شماره3108 و پوشه پرونده متقاضی ثبت مینماید و اطلاعات پرونده را در دفتر مشترکین ثبت نموده و فرم 3108 را به امضاء متقاضی میرساند و نسخه مربوط به مشترک از قبوض پرداختی را به وی داده و نسخه مربوط به شرکت را ضمیمه پرونده مینماید.
سپس دستور کار نصب انشعاب صادر و پس از تائید آن توسط مسئول اداری و مالی و رئیس اداره خدمات مشترکین و یا مسئول مربوطه اشتراک داده میشود و در نوبت نصب قرار میگیرد پس از نصب انشعاب پرونده مجددا به متصدی خدمات مشترکین ارجاع میشود تا در دفتر مشترکین در ردیف خود شماره تند کنتور و کیلووات اولیه کنتور و تاریخ نصب آن از روی فرم شماره 3108 وارد میشود و اطلاعات آن شامل اشتراک نام
شرائط درخواست برقراری و هرگونه تغییر در برقرار انشعاب برق:
هر شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند برای هر واحد مسکونی تجاری، عمومی، صنعتی، کشاورزی و غیره درخواست برقراری یا هر گونه تغییر در انشعاب برق را بنماید.
قبول درخواست برقراری (یا تغییر در ) انشعاب برق منوط به حصول شرایط زیر است:
الف: شرکت امکانات لازم جهت برقراری یا تغییر درانشعاب برق مورد نیاز متقاضی را داشته باشد.
ب: متقاضی هیچگونه بدهی بابت بهای برق یا هزینه‌های تأمین برق در محل مورد نظر یا هر محل دیگری به شرکت یا سایر شرکتهای برق تابعه وزارت نیرو نداشته باشد.
ضوابط برخورداری از نرخ برق مصارف تولید (صنعت و معدن):
منوط به ارائه یکی از مدارک زیر از وزارتخانه‌های صنایع،معادن و فلزات، جهاد سازندگی، کشاورزی یا واحدهای تابعه آنها می‌باشد.
ـ موافقت اصولی ـ پروانه تأسیس
ـ پروانه بهرهبرداری ـ کارت شناسائی
ـ گواهی فعالیت صنعتی
کلیه مدارک نامبرده برای مدت قید شده در آن معتبر بوده و چنانچه پس از انقضاء مدت فوق مشترک نسبت به تمدید اعتبار آنها یا ارائه یکی از مج وزهای دیگر اقدام ننماید، مشمو تعرفه تجاری خواهد شد.
ضوابط برخورداری از نرخ برق مصارف تولید کشاورزی:
ضوابط برخورداری از نرخ برق مصارف تولید کشاورزی منوط به ارائه پروانه معتبر بهرهبرداری از سازمانهای آب و رعایت قدرت مجاز الکترو پمپ قید شده در پروانه مذکور می‌باشد.
صدور قبض المثنی در صورت قصور مشترک در نگهداری آن
شرح خدمات فشار ضعیف 25A سه فاز و کمتر 30KW و بیشتر
تکفاز I سه فاز III فشار ضعیف فشار قوی
تغییر مکان داخل وسایل اندازه‌گیری 36300 ریال 90750 ریال 242000 ریال طبق برآورد شرکت
آزمایش وسایل اندازه‌گیری 12100 ریال 24200 ریال 242000 ریال 60500 ریال
خدمات قطع و وصل 12100 ریال 24200 ریال 42350 ریال 60500 ریال
صدور قبض المثنی در صورت قصور مشترک در نگهداری آن 1210ریال 1210 ریال 42350 ریال 2420 ریال
تغییر نام 12100 ریال 24200 ریال 42350 ریال 60500 ریال
برآورد هزینه‌های خدماتی و لوزم مصرفی که در جدول فوق الذکر ذکر نگردیده‌اند بعهده شرکت می‌باشد.
قطع موقت انشعاب برق:
شرکت در موارد مشروحه زیر انشعاب برق مشترک یا استفاده کننده را موقتاً قطع خواهند نمود.
الف: در صورتیکه تنها مشترک یا مصرف کننده برق پس از تسویه حساب تقاضای قطع موقت انشعاب برق را بنماید.
ب: اگر مشترک یا استفاده کننده در اجرای مفاد مقررات مندرج در این آئی
ن نامه و یا در انجام تعهدات خود در مورد انشعاب برق قصور نماید.
پ: اگر صورتحسابهای برق مصرفی و یا سایر بدهیها در سر رسید مقرر پرداخت نشود.
ث: در صورتیکه امکان قرائت کنتور در سه دوره متوالی بدلیل بسته بودن درب میسر نگردد.
ج: هر گاه حکم یا قرار داد لازم الاجرا از سوی مقامات قضائی در زمینه قطع برق صادر گردد.
چ: در مورد مشترکین کشاورزی در صورتیکه سازمان آب منطقه‌ای در خواست قطع نماید.
ح: هر گاه وزارت نیرو قطع برق استفاده کننده از برق را به شرکت اعلام نماید.
فصل دوم
حسابداری دولتی
تعریف حسابداری دولتی
حسابداری دولتی نظامی است که اطلاعات مالی مربوط به فعالیتهای وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی را به منظور تصمیم گیری صحیح مالی و کنترل برنامه‌های مصوب بودجه سالانه و منابع مالی مورد استفاده دولت با جمع آوری طبقه بندی و تلخیص و گزارش مینماید. صورتهای مالی سازمانهای دولتی اصولاً به منظور رفع نیازهای اساسی زیر تهیه و تدوین می‌شوند:
1-نیاز قانونی 2-نیاز نظارتی 3-نیاز اطلاعاتی
تفاوتهای سیستم حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی
همانطور که در ابتدا گفتیم سیستم حسابداری اداره برق یک سیستم حسابداری بازرگانی می‌باشد لذا تفاوتهای این سیستم را با حسابداری دولتی بیان می‌نمائیم:
1-صورتهای مالی 2-نحوه ثبت اموال، ماشین آلات و تجهیزات
3-حسابهای مستقل 4-الزام به رعایت قوانین و مقررات مالی و محاسباتی
5-کنترل بودجه‌ای 6-مبنای حسابداری دولتی با بازرگانی
تعریف مبنای حسابداری
انتخاب زمان شناسنایی و ثبت درآمدها و هزینه‌ها در دفاتر حسابداری را مبنای حسابداری می‌گویند.
به بیان ساده‌تر مبنای حسابداری یعنی اینکه در آمدها و هزینه‌ها را چه زمانی شناسنایی و در دفاتر ثبت نماییم.
انواع مبانی حسابداری
1-مبنای نقدی 2-مبنای تعهدی 3-مبنای نیمه تعهدی
4-مبنای تعهدی تعدیل شده 5-مبنای نقدی تعدیل شده
مبنای حسابداری مورد استفاده در سیستم حسابداری دولتی ایران
با توجه به تعریف هزینه در ماده 23 قانون محاسبات عمومی کشور، مبنای حسابداری نقدی تعدیل شده در مورد شناسایی و ثبت هزینه‌ها در حسابداری دولتی ایران اعمال میشود و در مورد درآمدها مبنای نقدی مورد استفاده است.
و اما حسابداری اداره برق که یک حسابداری بازرگانی است، برای ثبت فعالیتهای مالی معمولاً
مبنای حسابداری تعهدی که یکی از اصول و مفروضات بنیادی حسابداری است بکار برده میشود. در حسابداری تعهدی، در آمدها هنگام تحقق یا قطعی شدن و هزینه‌ها هنگام وقوع یا تحمل (بدون توجه به دوره‌ای که در آن دریافت یا پرداخت انجام شده است) شناسنایی و در حسابهای دوره مالی مربوط ثبت می‌گردند استفاده از این مبنا مستلزم ثبت حسابهای دریافتنی مربوط به کالاها و خدمات ارائه شده قبل از دریافت وجه آنها، و نیز ثبت حسابهای پرداختنی مربوط به خدمات و
کالاهای دریافت شده قبل از پرداخت وجه آنهاست. در حسابداری دولتی، معمولاً بجای استفاده از حسابداری تعهدی کامل، از حسابداری نقدی و سایر مبناهای حسابداری متناسب با نوع فعالیتهای مالی هر سازمان دولتی یا حساب مستقل استفاده میشود. در حسابداری نقدی، فقط فعالیتهای مالی مربوط به درآمدهایی که عملاً وصول شده و هزینه‌هایی که عملاً پرداخت شده است در حسابها منعکس میگردد. بنابراین در این مبنا، صورت حسابهای ارسالی که وجوه آنها هنوز دریافت نشده یا صورت حسابهای دریافتی که وجوه آنها هنوز پرداخت نشده است در حسابهای دریافتنی و پرداختنی ثبت نمی‌شود.
سازمان مالی دستگاههای دولتی
سازمان مالی دستگاههای دولتی، که وجوه و اموال و منابع مالی آنها متعلق به دولت است با مؤسسات خصوصی که در آنها سرمایه و حقوق و مالکیتهای فردی وجود دارد، دارای تفاوتهای اساسی است. در اغلب کشورها، سازمانهای دولتی در دو شکل کلی انتفاعی و غیر انتفاعی ایجاد و اداره میشود. سازمانهای دولتی انتفاعی هزینه‌ها را معمولاً از محل درآمدهای خود که با فروش کالا و خدمات تحصیل مینمایند، تأمین میکنند. بنابراین، سیستم حسابداری این نوع سازمانها باید امکان شناسایی درآمدها وهزینه‌های واقعی هر سال مالی و مقایسه آنها با یکد
یگر و تعیین میزان داراییها، بدهیها و ارزش ویژه را در پایان سال مالی فراهم نماید. سازمانهای دولتی غیر انتفاعی هزینه‌های خود را از محل مالیاتها، عوارض و سایر وجوه دریافتنی از محل اعتبارات مصوب تأمین میکنند. این نوع سازمانها باید در پایان هر دوره مالی، صورت درآمدها، هزینه ها، داراییها، بدهیها و مازاد خود را تهیه نمایند.
مقاصد و اهداف سازمان مالی دستگاههای دولتی
1- ایجاد مکانیسم و روشهای مناسب برای کنترل درآمد و سایر دریافتها.
2- برقراری روشهای مناسب جهت کنترل وجوه نقد، اسناد و اوراق بهادار.
3- اعمال کنترلهای متمرکز بر هزینه‌های جاری و هزینه‌های سرمایه ای.
4- ایجاد روشهای مناسب جهت کنترل اموال، ماشین آلات و تجهیزات.
5- فراهم نمودن امکان کنترل نحوه اجرای برنامه‌ها و طرحها و فعالیتها.
6- کنترل عملیات و فعالیتهای کارکنان سازمانهای دولتی در انجام وظایف مالی.
7- حقایق مربوط به وضع درآمدها و هزینه ها، دریافتها، پرداختها برای اطلاع همگان.
کنترل و ارزیابی برنامه‌های مصوب
به منظور ایجاد امکانات و اطلاعات لازم برای تنظیم برنامه‌ها و سیاستهای اقتصادی و مالی آینده سازمان حسابداری دولتی باید تسهیلات لازم را برای ارزیابی نحوه اجرای برنامه‌ها و عملیات مصوب فراهم آورد.
کنترلهای مالی در سازمانهای دولتی
ارزیابی عملکرد سازمانهای دولتی به مراتب مشکلتر از مؤسسات بازرگانی است.
زیرا میزان کارآیی سازمانهای دولتی فقط با ارزیابی خدمات و حاصل نهایی برنامه‌ها و فعالیتهای اجرا شده که اثر مستقیم بر رفاه، امنیت، بهداشت، آموزش و بطور کلی سطح زندگی مردم دارد، امکان پذیر است. برای ارزیابی خدمات ارائه شده توسط سازمانهای دولتی، هزینه‌های انجام شده برای برنامه، طرحها و فعالیتهای مصوب با نتایج حاصل از اجرای آنها ارتباط داده میشود.
خصوصیات سیستم کنترلهای مالی
به منظور نیل به اهداف و مقاصد مذکور، سیستم کنترلهای مالی سازمانهای دولتی باید دارای خصوصیات زیر باشد:
1- تشکیلات سازمانی مناسب که وظایف و مسئولیتهای سازمان و واحدهای تابع آن و نیزپستهای سازمانی و شرح وظایف، اختیارات و مسئولیتهای هر یک از آنها را به نحو روشن و قابل درک نشان دهد.
2- وجود تشریفات، مراحل و روشهای مربوط به پیشنهاد با تصویب، انجام ثبت طبقه‌بندی و تلخیص فعالیتهای مالی و نگاهداری و حفظ وجوه و اموال سازمان.
3- وجود سیستمی که در آن، برای برنامه ریزیها و تصمیم گیریهای مالی، از دفاتر حسابها و صورتهای مالی استفاده صحیح و کامل به عمل آید و تدوین و ارائه
استانداردها، موازین و معیارهایی که نتایج واقعی حاصل از اجرای برنامه‌ها و
فعالیتها با آنها تطبیق و مقایسه گردد.
اصول و موازین حسابداری
اصول و ضوابط مهم حسابداری بازرگانی عبارت است از:
1- اصل تفکیک شخصیت حقوقی مؤسسات از شخصیت حقیقی صاحب یا صاحبان آنها.
2- اصل واحد پول در حسابداری.
3- اصل لزوم قبول دوره مالی.
4- اصل دوام فعالیتهای مالی مؤسسات.
5- اصل تعیین ارزش اقلام دارائی بر اساس قیمت تمام شده
6- اصل واقعیت
7- اصل تساوی دارائی، با بدهی و سرمایه
8- اصل همانندی (همانندی اصطلاحات حسابداری و مالی و طبقه بندی متحد الشکل حسابها)
9- اصل ثبات رویه
10- اصل افشاء حقایق.
11- اصل احتیاط
12- اصل وضع هزینه‌های یک دوره از درآمدهای همان دوره.
13- اصل قابلیت اغماض از نکات غیر قابل توجه.
14- گزارش نوینی
15- حسابرسی (ممیزی حساب)
16- اصل سازمان.
رعایت و پیروی از این اصول و ضوابط در حسابداری دولتی نیز لازم و ضروری است.
اصول و موازین مخصوص حسابداری دولتی
علاوه بر ضوابط و قواعد ذکر شده برخی اصول و موازین خاص نیز باید در سیستم حسابداری دولتی پیروی و اجرا شود، اهم اصول مخصوص حسابداری دولتی ذیلاً مورد مطالعه قرار میگیرد:
حسابهای مستقل برای وجوه دولتی:
یکی از خصوصیات حسابداری دولتی نگاهداری حسابهای جداگانه برای انواع مختلف وجوه دولتی است. بطور کلی یکی از هدفهای اساسی ایجاد حسابهای مستقل برقراری سیستم بهتری برای کنترل فعالیتهای دولت و تطبیق انها با مقررات موضوعه می‌باشد و تعداد این حسابها نباید بیش از حد لزوم باشد.
حسابداری بودجه ای
بودجه عبارت است از برنامه کامل عملیات یک سازمان که بصورت ارقام و اعداد نمایش داده شده است و مربوط به یک مدت معین از زمان می‌باشد. بودجه سندی است که حاکی از اراده قانونگذار راجع به حدود فعالیتهای مالی و دخل و خرج موسسات عمومی می‌باشد، و بهترین وسیله برای کنترل عملیات بشمار می‌آید. به منظور برقراری این کنترل و پیروزی از پیش بینی آن بودجه (اصل کنترل بودجه) سازمانهای دولتی ناچار از ایجاد سیستم حسابداری بودجه‌ای می‌باشند.
تقدم روش حسابداری تعهدی در ثبت اقلام هزینه
سیستم حسابداری تعهدی و مزایای آن در صفحات قبل مورد بحث قرار گرفت. در حسابداری دولتی استفاده از روش حسابداری تعهدی در مورد ثبت اقلام هزینه مهم‌تر از بکار بردن این شیوه در مورد ثبت درآمدها تلقی میشود.
تامین اعتبار و ایجاد تعهد
در نتیجه لزوم ایجاد حسابهای مستقل برای وجوه دولتی و استفاده از سیستم حسابداری و بودجه‌ای از موسسات عمومی، پرداخت کلیه مخارج این موسسات باید قبلاً تعهد شود. انجام شدن این تعهد در عرف اداری ایران تامین اعتبار نامیده میشود.
نبودن حسابداری سود و زیان
سازمانهای عمومی به منظور کسب سود تاسیس نمی‌شوند. بنابراین حسابداری سودو زیان نیز در این قبیل موسسات وجود ندارد مگر در برخی سازمانهای عام المنفعه از قبیل تاسیسات برق، آب گاز و تلفن. بطور کلی در سازمانهای دولتی حسابداری درامد وهزینه به جای حسابداری سود و زیان مورد عمل می‌باشد.
نبودن حسابهای سرمایه
درحسابداری دولتی حسابهایی که حاکی از علاقه مالکیت افراد نسبت به اموال دولتی باشد وجود ندارد، در این سیستم حسابهای نظیر حساب سرمایه شرکاء و سهام سرمایه و نظایر آن را که در حسابداری موسسات بازرگانی وجود دارد، نمی‌توان یافت.
تقدم مقررات و قوانین
در کلیه مراحل ثبت، طبقه بندی، تلخیص حسابها، و تفسیر نتایج حاصل تبعیت از اصول و موازین فن حسابداری و مقررات و قوانین ضروری است. اما در حسابداری دولتی چنانچه نظر قانونگذار یا مقررات اجرائی سازمانها با اصول و موازین و روشهای قبول شده حسابداری تناقص و مغایرت داشته باشد. قوانین و مقررات مرجح و لازم الرعایه است.
اصل تفکیک اقلام ثابت
در حسابداری دولتی باید اقلام ثابت، مانند دارائی ثابت و بدهی بلند مدت در حسابهای مستقل و جدا از اقلام جاری (دارائی جاری و بدهی جاری) نگاهداری شود. علت اساسی این امر این است که اقلام دارائی ثابت معمولاً قابل مصرف برای هزینه‌های جاری نیست. و همچنین قروض بلند مدت از محل درآمدهای جاری پرداخت نمی‌شود.
لزوم پروی از اصول و موازین حسابداری بازرگانی در سازمانهایی که از طریق موسسات انتفاعی خصوصی اداره می‌شوند
تعدادی از سامازنهای وابسته به دولت و شهرداریها به شکل موسسات بازرگانی خصوصی اداره می‌وش د. این سازمانها مشمول همه محدودیتهای سیاسی، خصوصیات و طرز اداره و کنترل مالی که در ادارات دولتی وجود دارد نمی‌باشد. سرمایه این موسسات کلاً یا بعضاً متعلق به دولت است یا اینکه دولت بزرگترین سهامدار آن بشمار می‌آید. هدفهای این قبیل سازمانها غالباً توسط مقامات دولتی تعیین میشود. و فعالیت اکثر آنها عبارت است از انجام دادن خدمات عام المنفعه یا تولید و فروش کالاهای مورد نیاز مردم.
در این گونه سازمانها باید سیستم حسابداری و طرز نگاهداری و طبقه بندی حسابها، تا جائی که قوانین و مقررات اجازه میدهد، تابع اصول و موازین حسابداری بازرگانی و صنعتی باشد.
از جمله سازمان یا دستگاه دولتی که می‌توان نام برد و سیستم حسابداری و طرز نگاهداری و طبقه بندی حسابهای ان باید تابع این اصول باشد؛ اداره برق است که بیشتر یا نوع حسابداری آن اشنا می‌شویم.
طبقه بندی حسابهای موسسات دولتی
تعیین تشخیص حسابهائی که باید در سازمانهای دولتی نگاهداری شود. و طبقه بندی صحیح این حسابها، ضروری و دارای اهمیت خاص است. مهمترین مقاصد طبقه‌بندی حسابهای موسسات دولتی عبارت است از :
1- برقراری سیستم واحد حسابداری در موسسات وابسته به دولت و اجرای اصل ثبات رویه در حسابداری ادارت دولتی
2- کمک به تهیه و اجرای بودجه
3- کمک به تعیین قیمت تمام شده در سازمانهایی که سیستم حسابداری بهای تمام شده دارند.
4- تسهیل تهیه گزارشها و صورت حسابها و نمایش نتیجه فعالیتهای مالی
5- تهیه و تنظیم امارهای مالی و اقتصادی
6- اقدام به مطالعات و بررسی‌های مقایسه‌ای در عملکرد موسسات دولتی
طبقه بندی حسابها در هر سازمان باید به دقت و با توجه به وضع خاص آن سازمان بعمل آید و دارای شرایط زیر باشد:
الف- با حجم فعالیتهای سازمان تطبیق کند و شامل کلیه حسابهای مورد لزوم باشد
ب-وضع هر رشته از فعالیتهای را که در موسسه مورد نظر انجام میشود بوضوح نشان دهد.
ت- انجام شدن مراحل مختلف حسابداری و بخصوص تنظیم حسابها را در دفتر کل به نحو ساده و آسان ممکن سازد.
ث- تا حدودی دارای قابلیت انعطاف باشد.
انواع حساب را می‌توان به انحاء مختلف طبقه بندی کرد، روشی که در این جا برای طبقه بندی حسابهای دولتی بکار خواهد رفت عبارت است از طبقه بندی حسابهای درامد و حسابهای هزینه، و همچنین معرفی حسابهای مهمی که در ترازنامه یک موسسه دولتی ممکن است وجود داشته باشد.
طبقه بندی حسابهای ترازنامه سازمانهای دولتی
ترازنامه‌ای که ملاحظه میشود نمونه‌ای از انواع و طبقه بندی حسابهای مهم مربوط به ترازنامه را در موسسات دولتی نشان میدهد. باید توجه داشت که ترازنامه ذیل فقط به عنوان یک نمونه می‌باشد. بدیهی است، حسابهای مذکور در این ترازنامه شامل کلیه حسابهایی که ممکن است در یک موسسه دولتی وجود داشته باشد نیست. همچنین ممکن است برخی از موسسات دولتی بعضی از این حسابها را که در ترازنامه ذکر شده است دارا نباشند.
طبقه بندی حسابهای ترازنامه مبلغ
عنوان حسابهای مستقل برای وجوه دولتی
الف- دارائی و سایر اقلام بدهکار
1- دارائی
دارائی – بغیر از دارائی ثابت
صندوق – (وجه نقد – موجودی در بانکها)
تنخواه گردان
بدهکاران (مطالبات)
کسر میشود : اندوخته برای ماطلبات مشکوک الوصول اسناد کسر میشود: اندوخته برای اسناد مشکوک الوصول مالیات دریافنتی ـ جاری (سفته‌های وصولی)
کسر میشود : مالیات جاری مشکوک الوصول مالیات دریافتی – معوقه
کسر میشود : مالیات معوقه مشکوک الوصول حقوق دولت برای اموال مودیان مالیاتی
کسر میشود : اقلام مشکوک الوصول
طبقه بندی حسابهای ترازنامه مبلغ
عنوان حسابهای مستقل برای وجوه دولتی
بدهی سایر حسابهای دولتی
بدهی سایر سازمانهای دولتی
وجوه دریافتی بابت خدمات خاص با افراد و موسسات
موجودیها:
موجودی کالا (شامل کالای خریداری شده ساخته شده و در جریان ساخت)
موجودی ملزومات
پیش پرداختنها(پیش پرداخت بهره، پیش پرداخت بیمه و;)
سرمایه گذاریها
سود و بهره دریافتنی از محل سرمایه گذاریها
دارائی ثابت:
زمین
ساختمان
کسر میشود : ذخیره استهلاک برای ساختمان اعیانی غیر از ساختمان
کسر میشود : ذخیره استهلاک
ماشین آلات
کسر میشود : ذخیره استهلاک برای ماشین آلات
اثاثیه
کسر میشود : ذخیره استهلاک برای اثاثه
2- سایر اقلام بدهکار
پیش بینی درآمد (درآمد پیش بینی شده در بودجه)
کسر میشود : درامد ( وصول شده – تمته بستانکار)
ذخیره پیش بینی شده برای استهلاک اوراق قرضه
کسر میشود : اندوخته استهلاک اوراق قرضه (تمته بستانکار)
طبقه بندی حسابهای ترازنامه مبلغ
عنوان حسابهای مستقل برای وجوه دولتی
اوراق قرضه مجاز (صادر نشده)
ب- بدهی (دیون) و سایر اقلام بستانکار
1- بدهی
بدهیها – بغیر از بدهیهای طویل المدت
اسناد هزینه پدراختنی
سایر اسناد پرداختنی (سفته‌های بانکی پرداختنی)
بستانکاران
وجوه پرداختنی در اجرای آراء محاکم صالحه
وجوه پرداختنی بابت قراردادها (طلب پیمانکاران)
وجوه پرداختنی به پیمانکاران بابت تضمین حسن انجام کار
بدهی سایر حسابهای دولتی
بدهی به سایر سازمانهای دولتی
وجوه پرداختنی بابت حقوق بازنشستگان
اوراق قرضه پرداختنی که موعد پرداخت آنها رسیده است
بهره پرداختنی – جاری
پیش دریافت مالیات
حقوق پرداختنی (دیون بابت مقرری کارمندان)
بدهیهای طویل المدت
اوراق قرضه پرداختنی
سایر قروض پرداختنی طویل المدت
بهره پرداختنی – طویل المدت
2- سایر اقلام بستانکار
اعتبارات پیش بینی شده در بودجه
کسر میشود : هزینه‌ها (اعتبارات مصرف شده تمتمه بدهکار)
طبقه بندی حسابهای ترازنامه مبلغ
عنوان حسابهای مستقل برای وجوه دولتی
تعهدات تمته بدهکار
اندوخته برای پرداخت تعهدات
اندوخته برای استهلاک اوراق قرضه
اندوخته برای پرداخت حقوق بازنشستگی
موجود حسابهای وجوه امانی
پ-مازاد
مازاد تخصیص نیافته
در مقابل هر کدام از عناوین مذکور در ترازنامه اعداد مربوط به هر یک از حسابهای مستقل در ستون مخصوص همان حساب نوشته میشود.
در مطالعه ترازنامه فوق باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:
1- هر یک از ستونهایی که در سمت چپ این ترازنامه قرار دارد به ثبت ارقام مربوط به یکی از حسابهای مستقل برای وجوه دولتی اختصاص دارد.
2- بعضی از عناوین مذکور در این ترازنامه فقط مربوط به یکی از حسابهای مستقل دولتی می‌باشد. ولی برخی دیگر از عناوین مربوط به بیش از یک حساب است و در مقابل آن ارقامی در دو یا چند ستون نوشته میشود.
3- می توان ترازنامه موسسات دولتی را به نحو دیگری نیز طبقه بندی و حسابها را بر حسب اینکه حسابهای تخمینی (بودجه‌ای ) یا حسابهای تحقیقی(سرمایه ای) باشند تقسیم بندی کرد.
4- در این ترازنامه حسابها به 3 گروه اصلی تقسیم شده‌اند : دارائی – بدهی – مازاد
حسابداری بودجه ای
عبارت است از حسابهائی است که وضع اجرای بودجه را در هر زمان نشان میدهد. مثلاً: پیش بینی یا درمآند پیش بینی شده در بودجه یکی از حسباهای بودجه‌ای است که در حقیقت معرف دارائی نمی‌باشد بلکه حاکی از اقلامی است که انتاظ می‌رود در آینده نزدیک در شمار دارائی‌های موسسه قرار میگیرد.
حسابهای سرمایه‌ای
برخلاف حسباهای بودجه ای، حاکی از دارائی و دیون و دیون واقعی موسسه می‌باشد. مانند: حساب صندوق، حساب بدهکاران، حساب بستانکاران و حساب اوراق قرضه پرداختنی.
دارائی جاری
دارائی جاری عبارت است از وجه نقد و سایر اقلام دارائی که قابلیت تبدیل آنها به نقد زیاد است. و انتظار می‌رود در آینده نزدیک و در جریان عادی فعالیتهای مالی یک موسسه (معمولاً در دوره مالی یا سال مالی آینده) به نقد تبدیل شود. مانند: صندوق (وجه نقد)، موجود در بانکها، اسناد دریافتنی انواع و طبقه بندی حسابهای دارائی در سازمانهای مختلف ممکن است با توجه به نوع فعالیتهای مالی سازمانها تغییر کند. در این ترازنامه بجای عنوان دارائی جاری که معمولاً در ستون دارائی
ترازنامه موسسات بازرگانی دیده میشود عنوان دارائی – بغیر از دارائی ثابت انتخاب شده است. زیرا حسابهائی که تحت این عنوان آمده است علاوه بر انواع دارائی جاری شامل برخی اقلام دیگر از قبیل سرمایه گذاریها نیز می‌باشد. بعضی از حسابهای دارائی جاری نیز به چند حساب تفکیک شده مانند حساب بدهکاران، مالیات دریافتنی، جاری مالیات دریافتنی – معوق – بدهی سایر حسابهای و سازمانهای دولتی و … تقسیم شده است.
دارائی – بغیر از دارائی ثابت
1- صندوق (موجودی نقدی)
2- موجودی در بانکها
3- تنخواه گردان
4- بدهکاران
5- اسناد دریافتنی
6- مالیات دریافتنی – جاری
7- مالیات دریافتنی – معوق
8- حقوق دولت نسبت به اموال مودیان مالیاتی
9- بدهی سایر حسابهای دولتی
10- بدهی سایر حسابهای دولتی
11- وجوه دریافتنی بابت خدمات خاص به اشخاص و موسسات
12- موجودیها
13- پیش پرداختها
14- سرمایه گذاریها
15- سود، و بهره دریافتنی از محل سرمایه گذاری ها.
ذیلاً برخی از حسابهای دارائی – بغیر از دارائی ثابت به اختصار تعریف و مطالعه میشود.
مالیات دریافتنی – جاری و معوق
معمولاً، سازمانهای دولتی هنگام تنظیم ترازنامه مبالغی از مودیان مالیاتی بابت مالیات قطعی شده آنان طلبکار است. این نوع طلب موسسات دولتی را می‌توان بدو گروه تقسیم کرد:
یکی مالیات سال جاریکه هنوز به حبطه وصول در نیامده دیگری مالیات معوق سالهای قبل که وصول آن بعهده تعویق افتاده است.
بدهیهای سایر حسابهای دولتی
یکی از خصوصیات حسابداری دولتی وجود حسابهای مستقل برای وجوه دولتی است و هر یک از این حسابها یک واحد کامل حسابداری و دارای دارائی، بدهی، درآمد، هزینه، و مازاد مخصوص به خود می‌باشد.
بنابراین ممکن است یکی از این حسابها از یک یا چند حساب دیگر مطالباتی داشته باشد. این مطالبات تحت عنوان (بدهی سایر حسابهای دولتی) در شمار اقلام دارئی در تراز نامه آن حساب ذکر میشود.
بدهیهای سایر سازمانهای دولتی
موجودی این حساب معرف مطالباتی است که یک موسسه دولتی از سایر سازمانهای دولتی دارد.
وجوه دریافتنی بابت انجام دادن خدمات خاص به نفع اشخاص و موسسات.
سرمایه گذاریها
هر موسسه دولتی ممکن است به موجب برخی قوانین و مقررات و تحت شرایط خاص مقداری از وجوه نقد خود را به مصرف سرمایه گذاریهایی در موسسات خصوصی یا عمومی یا تحصیل تعدادی اوراق بهادار و خرید تمام یا قسمتی از تاسیسات انتفاعی، برساند، سرمایه گذاریهای موسسات دولتی غالباً به منظور معینی بعمل می‌آید.
دارائی ثابت
دارائی ثابت عبارت است از اقلامی از دارائی است که طبیعتاً غیر منقول و ثابت می‌باشد، مانند زمین و ساختمان و یا به جهت تخصیص آنها به امر معین و به سبب اینکه در جریان مادی فعالیتهای مالی یک موسسه دچار تغییرات عمده نمی‌شود و مورد خرید و فروش و نقل و انتقال قرار نمی‌گیرد به این اسم نامیده میشود، ماشین آلات، وسائط نقلیه، اثاثه و امثال آنها را می‌توان نام برد.
روشهای مهم تحصیل دارایی ثابت
1- قسمت اعظم دارائی ثابت موسسات دولتی عبارت از ساختمان و تاسیساتی است که توسط این موسسات ساخته شده است، و هر روز نیز بر تعداد این قبیل دارائی ثابت افزوده میشود.
2- دومین طریق تحصیل دارائی ثابت در موسسات دولتی عبارت است از خرید انواع
این دارائی زمین و بیشتر اقسام دارائی ثابت منقول مانند اثاثه و ماشین آلات و در برخی از موارد ساختمان به این ترتیب به ملکیت سازمانهای دولتی در می‌آید.
3- قسمت از دارائی ثابت سازمانهای دولتی ممکن است بصورت وقف یا هبه توسط اشخاص و موسسات خصوصی به دولت واگذار شده باشد.
4- گاهی نیز بعضی ا زموسسات دولتی قسمتی از دارائی ثابت خود را از سازمان دولتی دیگر دریافت می‌دارند. همچنین ممکن است یک واحد دولتی قسمتی از دارائی ثابت خود را که احتیاج ندارد به سازمان دیگر بدهد.
5- در برخی موارد استثنایی ممکن است یک موسسه دولتی به جای فروش و حراج تمام یا قسمتی از اموال مودیان مالیاتی، که به منظور وصول مالیات دولت توقیف شده است شخصاً آنها را تصاحب کند.
حسابهائی را که می‌توان تحت عنوان دارائی ثابت در ترازنامه آورد عبارتند از:
1- زمین 2-ساختمان 3-اعیانی غیر از ساختمان
4- ماشین آلات 5- اثاثه
اعیانی غیر از ساختمان
باید توجه داشت که اعیانی یا اعیان عبارت از اموال مادی است که در خارج موجود
می باشد و بوسیله حس لامسه می‌توان آنها را لمس نمود مانند: خانه، باغ و امثال آن. عنوان اعیان غیر از ساختمان در ترازنامه شامل همه نوع اعیانی غیر از ساختمان می‌باشد.
سایر اقلام بدهکار
حسابهائی که در ترازنامه موسسات دولتی تحت عنوان (سایر اقلام بدهکار) قرار میگیرد اکثر مبالغی را که احتمالاً در آینده نزدیک به دارائی سازمان افزود. خواهد‌شد نشان میدهد. این حسابها در دفاتر دارائی تتمه بدهکار می‌باشد.
پیش بینی درآمد
حساب پیش بینی درآمد یا درآمد پیش بینی شده در بودجه در آغاز دوره مالی در دفاتر حساب افتتاح و معادل درآمدی که در سند بودجه برای دوره مالی پیش بینی شده است بدهکار میشود و طرز ثبت آن در دفتر روزنامه عمومی شرح زیر می‌باشد: (پیش بینی درآمد بیشتر از اعتبارات باشد)
درآمد پیش بینی شده ***
اعتبارات پیش بینی شده ***
مازاد تخصیص نیافته ***
(پیش بینی درآمد کمتر از اعتبارات باشد)
درآمد پیش بینی شده ***
مازاد تخصیص نیافته ***
اعتبارات پیش بینی شده ***
ذخیره پیش بینی شده برای استهلاک اوراق قرضه
موجودی این حساب اندوخته‌ای است که به تدریج و در سالهای بین تاریخ دریافت وام و سررسید پرداخت آن به حساب مذکور منظور میشود.
اوراق قرضه مجاز (صادر نشده)
هنگامی که در یک موسسه دولتی به صدور فروش اوراق قرضه احساس احتیاج شود و مراتب مورد تایید و تصویب قانونگذار نیز قرار گیرد، در صورتی که از اجازه و تصویب تماماً استفاده شود و اوراق قرضه برای انتشار آماده گردد، معادل مبلغ اوراق قرضه‌ای که صدور آن تجویز شده است حساب اوراق قرضه پرداختنی در دفاتر بستانکار و حساب اوراق قرضه مجاز صادر نشده بدهکار میشود.
اوراق قرضه مجاز صادر نشده ***
اوراق قرضه پرداختنی ***
به تدریج که این اوراق قرضه به فروش می‌رسد، حساب اخیر معادل مبلغ اوراق فروخته شده بستانکر میشود. به عبارت دیگر، باقی مانده این حساب در تاریخ تنظیم ترازنامه، اوراق قرضه مجاز حاضر برای فروش را که احتمالاً بعد از تاریخ ترازنامه به فروش می‌رسد نشان میدهد.
بدهیهای جاری
بدهیهای جاری عبارت از دیونی است که باید در عرض مدتی کوتاه و غالباً از محل دارائی جاری یک موسسه پرداخت شود. انواع مهم بدهی جاری عبارت است از حساب بستانکاران، اسناد پرداختنی و پیش دریافت درآمد.
در ترازنامه نمونه هر یک از اقسام بدهی جاری به چند حساب تقسیم و تحت چند عنوان طبقه بندی شده است. مثلاً در ترازنامه مذکور حساب بستانکاران به حسابهای بستانکاران وجوه پرداختنی به منظور اجرای آزاد محاکم صلاحیتدار، طلب پیمانکاران، بدهی به سایر حسابهای دولتی، بدهی به سایر سازمانهای دولتی، مطالبات جاری بازنشستگان، بهره پرداختنی و دیون بابت مقرری کارمندان تقسیم شده است. همچنین، حساب اسناد پرداختنی شامل حسابهای (اسناد هزینه پرداختنی)، (سایر اسناد پرداختنی ) و (اوراق قرضه پرداختنی که موعد پرداخت آنها رسیده است) می‌باشد.
حسابهائی که تحت عنوان ( بدهیها – بغیر از بدهیهای طویل المدت) باید در آینده نسبتاً دور پرداخت شود بدهیهای ثابت، یا طویل المدت نامیده میشود.
بدهیها – بغیر از بدهیهای طویل المدت
1- اسناد هزینه پرداختنی
2- سایر اسناد پرداختنی
3- بستانکاران
4- وجوه پرداختنی در اجرای آراء محاکم صلاحیتدار
5- وجوه پرداختنی بابت قراردادها (طلب پیمانکاران)
6- وجوه پرداختنی به پیمانکاران بابت تضمین حسن انجام کار
7- بدهی به سایر حسابهای دولتی
8- بدهی به سایر سازمانهای دولتی
9- وجوه پرداختنی بابت حقوق بازنشستگان (مطالبات جاری)
10- اوراق قرضه پرداختنی که موعد آنها رسیده است.
11- بهره پرداختنی – جاری
12- پیش دریافت مالیات
13- حقوق پرداختنی (دیون بابت مقررری کارمندان)
ذیلاً درباره حسابهای مذکور در فوق به اختصار توضیحاتی داده میشود :
اسناد هزینه پرداختنی
یکی از روشهای برقراری کنترل پرداختها در موسسات دولتی کسب مجوز کتبی و موافقت مقامات صلاحیتدار (معمولاً بیش حسابداری و متصدیان حسابرسی قبلی) برای پرداخت هر یک از اقلام هزینه و خرید می‌باشد. این مجوز در فرم خاصی به نام سند هزینه تحصیل میشود.
سایر اسناد پرداختنی
سازمانهای دولتی نیز ممکن است مانند موسسات خصوصی دارای حساب اسناد یا سفته‌های پرداختنی باشند. این قبیل اسناد معمولاً توسط موسسات دولتی برای تهیه پول به منظور انجام دادن مخارج جاری صادر میشود. صدور این قبیل اسناد منوط به تحصیل مجوز از مقامات قانونی می‌باشند.
