تحقیق بررسی ضایعات هیستوپاتولوژیک اثرات آلوکسان بعد از تجویز سقز در دستگاه ادراری یک خرگوش دیابتی در word دارای 94 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد تحقیق بررسی ضایعات هیستوپاتولوژیک اثرات آلوکسان بعد از تجویز سقز در دستگاه ادراری یک خرگوش دیابتی در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق بررسی ضایعات هیستوپاتولوژیک اثرات آلوکسان بعد از تجویز سقز در دستگاه ادراری یک خرگوش دیابتی در word
چکیده فارسی
مقدمه
فصل اول
کلیه
وظایف کلیه‌ها
سه وظیفه اصلی کلیه‌ها:
علائم بیماری کلیوی
کلیه‌ها چگونه کار می‌کنند؟
چگونگی انجام کار کلیه‌ها
بیماری کلیه
ده عامل اصلی بیماری کلیه
نشانه‌های هشداردهنده بیماریهای کلیوی و دستگاه ادراری
ساختمان کلیه
چگونگی عمل کلیه‌ها
میزنای
مثانه
میزراه
تخلیه ادرار
کلیه و سیستم ادرار
آناتومی فیزیولوژیک کلیه‌ها
دفع ادرار
بازجذب و ترشح در توبولهای کلیه
کلیه آب اضافی را با تشکیل ادرار رقیق دفع میکند.
کلیه با دفع ادرار غلیظ آب را حفظ میکند.
کنترل کلیوی تعادل اسید و باز
بیماریهای کلیوی
نارسایی حاد کلیه
نارسایی مزمن کلیه
درمان نارسایی کلیه به وسیله دیالیز با کلیه مصنوعی
دستگاه ادراری
احساس دفع ادرار
نفرون
کپسول بومن
لوله پیچیده نزدیک
بخش پایین رونده لوله هنله
قسمت بالارونده و ضخیم لوله هنله
لوله پیچیده دور
مجرای جمع کننده
مراحل تشکیل ادرار
جذب مجدد لوله‌ای
بخش انتهایی لوله پیچیده دور و مجرای جمع کننده
ترشح مجرایی
مکانیسمهای تنظیم‌کننده کلیه
غدد فوق کلیوی
بخش قشری غدد فوق کلیوی
آلدوسترون
کورتیزول
بخش مرکزی غدد فوق کلیوی
آدرنالین
چگونگی عمل هورمونها
روش اول
روش دوم
اعمال کلیه در هموستازی
نگاه کلی
اعمال کلیه
تنظیم تعادل آب و الکترولیتها
دفع فرآورده‌های زاید متابولیک و مواد شیمیایی خارجی
تنظیم فشار شریانی
تنظیم تعادل اسید ـ بازی
ترشح هورمون
تنظیم اسمولالیته و غلظت الکترولیتهای مایعات بدن
نوسازی گلوکز
عفونت کلیه Pyelonephritis
راههای انتقال عفونت به کلیه
عفونت حاد کلیه
علایم
تشخیص
درمان
فرجام عفونت
عفونت مزمن کلیه
تشخیص
درمان
پیلونفریت آمفیزماتو
آبسه کلیوی
درمان
فصل دوم
دیابت ملیتوس
تعریف
طبقه‌بندی دیابت ملیتوس
علائم بالینی
علائم دیابت در انسان:
علائم دیابت در حیوانات
ضایعات ماکروسکوپیک
علائم
تشخیص
درمان دیابت
آزمایش‌های رایج بر روی فرد یا حیوان زنده
تعیین غلظت گلوکز خون
تست تحمل به گلوکز
علائم آزمایشگاهی
تأثیر استرس بر دیابت
درمان دیابت
درمان
انسولین
تثبیت
چاقی
Cirrhosis:
دیابت غیرقابل کنترل
کنترل مورد
فصل سوم
دیابت و کلیه‌ها
عملکرد کلیه‌ها
دیابت و عملکرد کلیه‌ها
پیشگیری از خرابی کلیه‌ها
درمانهای تخریب کلیه
بیماری کلیوی دیابت
دیابت و بیماری مزمن کلیوی
دیابت چیست؟
آیا انواع متفاوتی از دیابت وجود دارد؟
دیابت چگونه بدن را تحت تاثیر قرار میدهد؟
دیابت با کلیه‌ها چه میکند؟
چند نفر از بیماران دیابتی دچار بیماری شدید کلیوی خواهد شد؟
افراد دیابتی برای پیشگیری از بیماری کلیوی چه میتوانند بکنند؟
علائم اولیه بیماری مزمن کلیوی در افراد دیابتی چیست؟
علائم بیماری کلیوی در افراد دیابتی
اگر دیابت روی کلیه‌ها تاثیر بگذارد چه می‌توان کرد؟
اگر عملکرد کلیه‌ها کمتر از مقدار نرمال باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در مورد رژیم کم پروتئین چطور؟
خرابی کلیه در بیماران دیابتی چیست؟
چگونه خرابی کلیه در بیماران دیابتی به وجود میآید؟
آیا یک بیمار دیابتی میتواند پیوند کلیه داشته باشد؟
در مورد پیوند کلیه پانکراس چطور؟
دیالیز چه میکند؟
دیالیز بطنی چه میکند؟
نکات کلیدی برای یادآوری در مورد دیابت و کلیه‌ها
فصل چهارم
مواد و روش کار
مشخصات بالینی خرگوش
نحوه کالبدگشایی خرگوش
نمونه‌برداری
وسایل نمونه‌برداری
تثبیت بافتی (Tissue Fixation)
محلول ثبوتی فرمالین در سرم فیزیولوژی
محلول ثبوتی 10% فرمالین بافری (خنثی)
شستشوی بافت (Washing)
کلسیم‌‌زدایی (Decalcification)
محلولهای کلسیم‌گیر
انتخاب بافت
پردازش‌کننده بافتی خودکار (هیستوکینت)
آب‌گیری (Dehydration)
علل آب‌گیری از بافتها
شفاف کردن (Clearing)
نفوذ دادن پارافین (Infiltration With Paraffin)
قالب‌گیری با پارافین (Embedding (Blocking) with paraffin)
مراحل قالب‌گیری
برش‌برداری قالب‌های پارافینی (Paraffin Sectioning)
چسباندن بافت روی لام
مراحل رنگ‌آمیزی (هماتوکسیلین ـ ائوزین)
چسباندن لامل (Mounting the Coner Glass)
فصل پنجم
نتایج
بحث و پیشنهادات
چکیده فارسی
دیابت ملیتوس یک بیماری است که باعث خراب شدن کلیه ها می شود وبیماری است که در ان بدن از تولید انسولین به مقدار کافی یا استفاده از انسولین به صورت مناسب ناتوان می شود انسولین هورمونی است که برای تبدیل شکر نشاسته وغذاهای دیگربه انرژی مورداستفاده برای زندگی روزانه موردنیازاست. اگر انسولین کافی موجودنباشدگلوکزیاقندخون می تواندبالابرود. سطح بالای گلوکزدرجریان خون برای مدت طولانی می تواندباعث آسیب شماری ازاعضاءوسیستم های بدن شامل کلیه ها می شود کلیه ها آب ومواد زائد را از خون تصفیه کرده وادرار را می سازند. ادرار از طریق دو باریکه به نام میزنای از کلیه ها گذشته و وارد مثانه می شود سپس از بدن خارج می گردد
دیابت دلیل رایج خرابی کلیه هاست سطح بالای قند خون در مدت زمان طولانی منجر به صدمه دائمی به کلیه میشود زمانی که کلیه ها مقدار زیادی از عملکردهای خود را از دست بدهند مقدار تولیدات زاید و مایعات در خون بالا می رود و اگردرمان نشود ودر نهایت باعث مرگ می شود
مقدمه
دیابت ملیتوس که از شایعترین بیماریهای غدد درون‌ریز بدن است یک بیماری مزمن پیچیده است که با اختلال در متابولیسم طبیعی کربوهیدرات، چربی، پروتئین مشخص میشود و به مرور زمان عوارض خود را ظاهر میکند. این بیماری بسیاری از مشکلات آناتومیک و شیمیایی را دربر می‌گیرد که در آنها کمبود نسبی یا مطلق انسولین و عملکرد آن به همراه عدم تحمل نسبت به گلوکز وجود دارد و بدون توجه به علت ایجاد کننده، بوسیله هیپرگلیسمی و گلیکوزوری مشخص میشود
انسولین هورمون ترشح شده به وسیله سلولهای بتای جزایر لانگرهانس پانکراس می‌باشد. بیوسنتز انسولین اساساً به وسیله میزان گلوکز خون که مقدار طبیعی آن یک گرم در هر لیتر خون است کنترل میشود ترشح این هورمون با افزایش قند خون شروع شده و با کاهش قند خون متوقف میگردد، حال با عدم ترشح انسولین میزان گلوکز خون بالا رفته و هیپرگلیسمی ایجاد میشود
در پانکراس انسان حدود 4 واحد برای هر گرم وزن و در مجومع 200 واحد انسولین ذخیره وجود دارد. بر این اساس پانکراس انسان روزانه در حدود 15 تا 25 درصد از کل هورمون ذخیره شده را ترشح میکند و لازم به ذکر است ترشح انسولین از سلولهای بتا یک فرآیند محتاج انرژی می‌باشد
بیماری دیابت از دسته اختلالات هتروژن است که با هیپرگلیسمی خودنمایی میکند ولی بطور کلی دیابت ملیتوس به دو دسته تقسیم میشود
1- دیابت وابسته به انسولین، 2- دیابت غیروابسته به انسولین
از علائم بالینی می‌توان به افسردگی، ضعف، استفراغ، تنفس سریع و نفس بوی شبیه بوی استوان اشاره کرد. افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتر صدمات وارده به چشمها، کلیه، اعصاب و رگهای خونی قرار دارند
در این پروژه به بررسی اثرات و عوارض دیابت روی سیستم قلبی عروقی و دستگاه تنفس، خرگوشهایی که دارای کمبود مطلق انسولین هستند خواهیم پرداخت
کلیه
دستگاه ادراری، شامل دو کلیه، دو میزنای (حالبها)، مثانه و میزراه می‌باشد، دستگاه ادراری وظایف مهمی از قبیل تشکیل و دفع ادرار، تعادل اسید و باز بدن، دفع مواد سمّی از بدن و ترشح بعضی از هورمونها را به عهده دارد
کلیه‌ها، مسئول ترشح ادرار می‌باشند. میزنایها، ادرار ترشح شده را به مثانه منتقل می‌کنند. مثانه محل تجمع ادرار است. میزراه، ادرار جمع شده در مثانه را به خارج از بدن هدایت میکند
کلیه، دارای دو لیه میانی و جانبی است. در وسط لبه میانی، فرورفتگی وجود دارد که به آن ناف کلیه گویند. ناف کلیه به فضایی منتهی میشود که به آن سینوس کلیوی گویند. رگها و اعصاب کلیه از راه ناف کلیه وارد و خارج میشوند. سینوس کلیوی شامل لگنچه کلیوی است. لگنچه کلیوی در واقع قسمت وسعت یافته میزنای می‌باشد
بطور معمول در هر فرد سالم دو کلیه وجود دارد که هر یک در یکطرف ستون مهره‌ها و زیر دنده‌های تحتانی واقع شدهاند. کلیه‌ها به رنگ قرمز متمایل به قهوه‌ای بوده و از نظر شکل شبیه لوبیا می‌باشند. هر کلیه به اندازه مشت بسته فرد است. اکثر اعضای بدن برای عملکرد مطلوب وابسته به کلیه‌ها هستند
وظایف کلیه‌ها
مهمترین وظیفه کلیه‌ها برداشت مواد زائد از خون و بازگرداندن خون تصفیه شده به بدن می‌باشد. هر دقیقه حدود یک لیتر خون (یک پنجم خونی که توسط قلب پمپ میشود) از طریق سرخرگ کلیوی وارد کلیه‌ها میشود. پس از اینکه خون تصفیه شد خون تصفیه شده از طریق سیاهرگهای کلیوی به بدن باز میگردد. داخل هر کلیه متجاوز از یک میلیون واحد بسیار ریز عملکردی بنام نفرون وجود دارد. هر نفرون از یک صافی بسیار کوچک بنام کلافه (گلومرول) که به یک لوله کوچک (توبول) متصل است تشکیل میشود. آب و مواد زائد توسط این صافی از خون جدا میشوند و به داخل لوله‌های کوچک (توبول‌ها) جریان پیدا می‌کنند. قسمت عمده این آب توسط لوله‌های کوچک بازجذب میشود و مواد زائد بصورت غلیظ وارد ادرار میشوند تا دفع گردند
ادرارهای جمع شده از لوله‌های کوچک وارد قسمت قیفی شکل بنام لگنچه کلیه شده و سپس از طریق لوله‌ای بنام حالب وارد مثانه میشود. مثانه ادرار را تا زمانی که ادرار کنید نگهداری میکند. پس از مثانه ادرار از طریق لوله‌ای بنام پیشابراه از بدن خارج میشود. کلیه سالم بطور معمول یک تا 2 لیتر ادرار در روز و براساس میزان مایعات دریافتی تولید میکند. کلیه سالم قابلیت افزایش فعالیت خود را دارد بطوریکه اگر کلیه از دست رود کلیه دیگر بزرگ شده و کار دو کلیه را انجام خواهد داد
سه وظیفه اصلی کلیه‌ها
1- کلیه‌ها آب بدن را تنظیم می‌کنند
برای اینکه بدن شما بدرستی و به نحو مطلوب فعالیت کند لازم است که دارای حجم مناسب آب باشد. یکی از مهمترین وظایف کلیه‌ها برداشت آب اضافی یا حفظ آب بدن در موارد ضرورت می‌باشد
2- کلیه‌ها مواد زائد را برداشت می‌کنند
بسیاری از مواد در خون و مایعات بدن باید در اندازه مناسب وجود داشته باشند تا بدن به درستی عملکرد داشته باشد. برای مثال: سدیم و پتاسیم مواد معدنی هستند که از مواد غذایی بدست می‌آیند. این مواد معدنی برای سلامتی لازم هستند اما باید در حد معینی نگهداشته شوند. زمانیکه کلیه‌ها بدرستی فعالیت کنند، مواد زائد از بدن داخل ادرار ترشح میشوند همچنین کلیه‌ها در تنظیم سایر مواد معدنی در بدن مانند: کلسیم و فسفر که برای تشکلی استخوان لازمند، کمک می‌کنند مواد زائد مانند: اوره و کراتی نیز باید از بدن خارج شوند. اوره و سایر مواد زائد زمانی که بدن پروتئینها مانند: گوشت را تجزیه میکند، تشکیل میشوند. کراتی نین یک محصول زائد عضلات است. اگر فعالیت کلیه‌ها کاسته شود، اوره و کراتی نیز در خون افزایش می‌یابند بسیاری از محصولات زائد اگر از مایعات بدن جدا نشوند برای بدن سمی هستند برای مثال، وقتی فردی دارویی مصرف میکند، مواد زائد شیمیایی که از مصرف این دارو در بدن بوجود می‌آیند، عمدتاً توسط کلیه‌ها از بدن خارج میشوند
3- کلیه‌ها هورمون می‌سازند
کلیه‌های سالم پیک (پیغام‌بر) های شیمیایی مهمی بنام هورمونها را نیز می‌سازند. این هورمونها در جریان خون گردش کرده و بعضی از عملکردهای بدن مانند: فشار خون، ساخت گویچه‌های قرمز و برداشت کلسیم از روده‌ها را تنظیم می‌کنند
علائم بیماری کلیوی
بیماری کلیوی معمولاً بی‌سر و صدا پیشرفت میکند و قبل از ایجاد هرگونه شکایت موجب تخریب قسمت عمده‌ای از فعالیت و عملکرد کلیه میگردد. بنابراین افراد در معرض خطر پیشرفت بیماری کلیوی باید بطور مرتب مورد ارزیابی قرار گیرند. این افراد کسانی هستند که مبتلا به بیماری قند ـ دیابت ـ پرفشاری خون، بیماری عروقی و وابستگاه نزدیک افراد مبتلا به بیماریهای ارثی کلیه می‌باشند
گاهی اوقات افراد با بیماری شدید کلیوی نیز بدون علامت می‌باشند. این موضوع اهمیت آزمایش خون یا ادرار را در بررسی مشکلات کلیوی روشن میکند. بهرحال شکایات و علائم زیر میتوانند نشانگر بیماری کلیوی باشند که در صورت وجود، انجام آزمایشات و بررسی‌های بیشتر توصیه میشود
بعضی از علائمی که میتواند نشانگر بیماری کلیوی باشند عبارتند از
خستگی
پرفشاری خون
ورم چشمها، دست یا پا
دفع ادرار خونی، تیره یا رنگ چای
شب ادراری (بیشتر از یک بار در موقع خواب)
کاهش اشتها (کاهش وزن)
خارش سراسری پایدار
زمانی که کلیه‌ها نارسا شوند مواد زائد و مایعات در بدن تجمع پیدا کرده و شما نیاز به درمان دیالیز (برای تصفیه خون یا به وسیله ماشین یا از راه شکم و بصورت دیالیز صفاقی) یا پیوند کلیه دارید چگونه می‌توانید در پیشگیری از بیماریهای کلیوی موثر باشید
فشار خون خود را بطور منظم چک کنید. فشار خون بالا و کنترل نشده سرعت طبیعی هرگونه بیماری کلیوی را افزایش میدهد. اگر شما مبتلا به بیماری قند، دیابت می‌باشید، باید بیماری شما تحت کنترل درآید. تعداد زیادی از بیماران کلیوی مبتلایان به بیماری قند می‌باشند به خصوص و حتی‌الامکان از مصرف داروهایی که توسط پزشک تجویز نشده‌اند مانند مسکن‌ها خودداری کنید. قبل از مصرف هر دارو حتماً با پزشک خود مشورت نمائید
سایر داروهای خاص مانند سموم، آفت‌کش‌ها و مواد مخدر و . . . نیز میتوانند موجب آسیب کلیه شوند. پزشک شما مشکلات و عوارض ناشی از مصرف طولانی مدت و بدون مجوز این داروها را بیان میکند
کلیه‌ها چگونه کار می‌کنند؟
هر فرد در بدن خود دو کلیه به اندازه مشت فرد بزرگسال دارد که در دو طرف ستون مهره‌ها و در قسمت زیرین قفسه سینه در پشت قرار دارند، اگرچه کلیه‌ها کوچکند ولی وظایفی پیچیده و حیاتی را انجام میدهند که کل بدن را متعادل نگه می‌دارند. برای مثال کلیه
- در دفع مواد زاید و مایعات اضافی کمک می‌کنند
- خون را تصفیه، برخی از مواد را حفظ و برخی را دفع می‌کنند
- تولید گلبولهای قرمز را تحت نظارت قرار میدهند
- ویتامین‌های موثر در رشد را می‌سازند
- هورمون‌های موثر در تنظیم فشار خون را تولید می‌کنند
- در تنظیم میزان مواد مغذی ویژه در بدن مانند کلسیم و پتاسیم کمک می‌کنند
چگونگی انجام کار کلیه‌ها
1- خون از طریق یک سرخرگ از قلب به کلیه وارد میشود
2- خون با گذشتن از میلیون‌ها صافی کوچک، تمیز میشود
3- مواد دفعی از طریق میزنای (حالب) عبور کرده و به عنوان ادرار در مثانه جمع میگردد
4- خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ‌ها به جریان خون برمی‌گردد
5- هنگامی که مثانه پر از ادرار میشود از طریق پیشابراه ادرار از بدن خارج میشود
کلیه‌ها هر 24 ساعت جمعاً حدود 200 لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون باز می‌گردانند حدود 2 لیتر مایع به صورت ادارار از بدن میشود در حالی که باقیمانده یعنی حدود 98 لیتر به بدن باز میگردد. ادراری که ما دفع میکنیم تقریباً ظرف مدت 1 تا 8 ساعت در مثانه ذخیره شده است
بیماری کلیه
اگرچه کلیه‌ها، عضوهای کوچکی هستند، ولی از وظایف حیاتی زیادی از جمله تصفیه نمودن مواد زاید و مایعات اضافی از خون را به عهده دارند که در حفظ سلامتی عمومی بدن موثر است. بیماری شدید کلیه، ممکن است منجر به نارسایی کامل آن شود، که نیازمند درمان با دیالیز یا پیوند کلیه برای جلوگیری از مرگ است. اگرچه درمانهای موثری برای بسیاری از بیماریهای کلیه وجود دارد ولی مردم هنوز نمی‌دانند که بیماریهای کلیه قابل پیشگیری‌اند
ده عامل اصلی بیماری کلیه
معمولاً دو علت مهم برای نارسایی کلیه‌ها (یا مرحله نهایی بیماری کلیه) دیابت (دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان) و فشار خون بالا وجود دارد. زمانی که این بیماری با درمان مراقبت شوند، بیماریهای کلیه مرتبط با آنها میتوانند پیشگیری شوند یا سرعت‌شان کاهش یابد. داروهای موثر زیادی برای درمان فشار خون بالا وجود دارند. علاوه بر این، تغییرات سلامت بخش در شیوه زندگی، مانند کم نمودن وزن و ورزش مرتب در مراقبت از فشار خون بالا و حتی پیشگیری از آن موثر است. نظارت دقیق بر قند خون در بیماران دیابتی از سایر مشکلات مانند بیماری کلیه، بیماری کرونر قلب و سکته پیشگیری میکند. زمانی که بیماران دیابتی، همزمان به فشار خون بالا مبتلا شوند، داروهای خاصی که بازدارنده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتنسین نامیده میشوند، برای حفظ عملکرد کلیه‌ها موثرند. سومین علت اصلی مرحله نهایی بیماری کلیه گلومرولونفریت (بیماریی که به واحدهای تصفیه کننده کلیه بنام گلومرول، آسیب می‌رساند) است. در بسیاری از حالات، علت این بیماری ناشناخته است، اما در برخی موارد ممکن است ارثی باشد یا در اثر عفونت به وجود آمده باشد
برخی از بیماریهای دیگری که ممکن است بر کلیه اثر بگذارند شامل عفونت‌ها، سنگهای کلیوی و بیماریهای ارثی، میشوند. استفاده بیش از اندازه قرص‌های ضد درد یا مصرف مواد مخدر مانند هروئین میتواند به کلیه‌ها صدمه بزند. برخی از این بیماریها قابل درمان هستند. برخی موارد، درمان میتواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش و طول عمر را افزایش دهد
مرحله نهایی بیماری کلیه زمانی رخ میدهد که حدود 90 درصد از عملکرد کلیه از بین برود. افراد مبتلا به نارسایی کلیه ممکن است دچار تهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، گیجی، مشکل در تمرکز و از دست دادن اشتها شوند، نارسایی کلیوی با آزمایش خون و ادرار قابل پیشگیری است
نشانه‌های هشداردهنده بیماریهای کلیوی و دستگاه ادراری
1- فشار خون بالا
2- پیدایش خون با پروتئین در ادرار
3- آزمایشس کراتینین خون، بالاتر از 2/1 میلی‌گرم در دسی لیتر در زنان و 4/1 میلی‌گرم در دسی لیتر در مردان (کراتینین ماده دفعی است که توسط کلیه‌های سالم از خون خارج میشود.) در بیماریهای کلیوی، سطوح کراتینی در خون ممکن است افزایش یابد
4- تکرار ادرار به ویژه در شب
5- مشکل در ادرار کردن یا ادرار دردآور
6- تورم در چشمها، تورم دست‌ها و پاها به ویژه در کودکان
ساختمان کلیه
کلیه، به وسیله غشای نازکی به نام «کپسول» پوشیده شده است. در برش طولی کلیه، دو ناحیه قشری و مرکزی قابل تشخیص است. ناحیه قشری، به لحاظ وجود جسمکهای کلیوی که هر یک دارای یک کلاف رگی به نام «گلومرول» است متمایز میشود. ناحیه مرکزی، دارای استحکام بیشتری است و همچنین دارای خطوط شعاعی می‌باشد. ناحیه مرکزی در وسط، رنگ پریده است و ناحیه اطراف آن به نام ناحیه «بینابینی» خوانده میشود که به رنگ قرمز تیره است. ناحیه مرکزی، به سمت ناحیه قشری کشیده شده، تشکیل هرمهای کلیوی را میدهد
قسمت داخلی ناحیه مرکزی به صورت معقّر به داخل لگنچه کلیه برآمدگی دارد که به آن «ستیغ کلیوی» گویند. در لبه آزاد ستیغ کلیوی، تعداد زیادی سوراخ ریز وجود دارد که مجاری ادراری از طریق آنها به لگنچه کلیه باز میشوند. لذا به این ناحیه، ناحیه مشبک گفته میشود. لگنچه کلیوی، قسمت وسعت یافته ابتدای میزنای است که داخل سینوس کلیوی قرار گرفته و به شکل قیف است. در ناحیه مرکزی مجاری قسمت میانی قرار دارند، در ستیغ کلیوی باز میشوند ولی مجاریی که در دو انتهای این ناحیه قرار گرفته‌اند، در دو حفره دراز و باریک که از لگنچه به دو انتهای کلیه کشیده شدهاند، وارد میشوند. به عبارت دیگر، مجاری ادارای موجود در دو انتهای کلیه، مستقیماً وارد لگنچه کلیه میشوند
نفرون: بافت کلیه، از تعداد زیادی نفرون تشکیل شده است. هر نفرون، یک واحد کار کلیه محسوب میشود و قادر است به تنهایی ادرار تولید کند. ساختمان هر نفرون، ابتدا از یک کلاف رگی به نام «گلومرول» آغاز میشود. این کلاف رگی، در دهانه مجرای ادراری که به صورت قیف گشاد شده و به کپسول بومن معروف است، جای دارد. دنباله کپسول بومن باریک شده، تشکیل لوله برنده ادراری را میدهد. از این به بعد، لوله برنده ادرار را به تناوب، مسیر پیچیده و یا مستقیمی را طی میکند. قسمت اول پیچیده آن، بلافاصله پس از کپسول بومن قرار دارد که مجاری پیچیده اولیه نامیده میشود. پس از آن، قسمت مستقیم لوله به پایین و سپس به طرف بالا رفته و به شکل حرف انگلیسی U درمی‌آید که به آن «قوس هنله» گویند. متعاقب این قسمت منطقه دوم مجاری پیچیده قرار دارد که به مجرای جمع کننده ادرار منتهی میشود
مجاری جمع کننده ادرار، از قسمت قشری و سپس از قسمت مرکزی کلیه عبور کرده، به رأس هرمها منتهی میشوند. سرخرگ کلیوی از آئورت سرچشمه می‌گیرد و وارد کلیه میشود. در داخل کلیه، به شاخه‌های بسیار کوچک تقسیم شده، هر یک از این شاخهها به دور خود می‌پیچند و گلومرولها را تشکیل میدهند
در مقابل هر کلاف مویرگی، کلاف سیاهرگی قرار دارد که از به هم پیوستن شاخه انتهایی آنها، سیاهرگهای کوچکتر و بالاخره سیاهرگ کلیوی به وجود میآید. سیاهرگ کلیوی، از ناف کلیه خارج میشود. صرف‌نظر از سرخرگهایی که به گلومرولها منتهی میشوند، در داخل کلیه، شبکه مویرگی دیگری وجود دارد که در پیرامون لوله‌های برنده ادرار پخش شدهاند. به طور کلّی، عمل کلیه‌ها بستگی به شبکههای مویرگی دارد
چگونگی عمل کلیه‌ها
گلومرولها، مانند یک صافی عمل می‌کنند. در انسان در هر دقیقه حدود 3/1 لیتر خون که حاوی 700 سانتیمتر مکعب پلاسما است، از تمام گلومرولها عبور میکند و در حدود 130 سانتیمتر مکعب خون (10 درصد)، به وسیله گلومرولها تصفیه میشود. پلاسما که حاوی املاح، گلوکز و سایر عناصر می‌باشد، از صافی می‌گذرد. امّا در گلبولهای خون و پروتئینها، قادر به عبور از صافی نمی‌باشند و در جریان خون باقی می‌مانند
مایع صاف شده، به درون لوله‌های برنده ادرار ترشح میشود. در درون لوله‌های برنده ادرار، عناصری که برای بدن ضروری هستند، بازجذب میشوند و بقیه که برای بدن لازم نیستند، باقی می‌مانند. بنابراین، به واسطه جذب یا عدم جذب دوباره، عناصر مختلف به وسیله سلولهای جدار مجاری برنده ادرار، ترکیب ادرار و ترکیب خون مشخص میشود. در موارد خاصی، در ناحیه لوله‌های برنده ادرار موادی به ادرار اضافه میشود
میزنای
قسمت باریک مجرای تخلیه ادرار است که از لگنچه کلیوی تا مثانه امتداد دارد. دو میزنای از دو کلیه، از سطح پشتی مثانه وارد آن میشوند. دیواره مثانه از سه لایه خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده است
مثانه
مثانه به منزله مخزن ادرار است. اندازه و شکل آن بسته به میزان ادرار جمع شده در آن، متغیر است
مثانه، به وسیله سه مجرا، با خارج ارتباط دارد. دو میزنای که از کلیه‌ها به مثانه وارد میشوند. انتهای دو میزنای و محل باز شدن آنها به داخل مثانه طوری قرار گرفته‌اند که در حالت طبیعی مانع از برگشت ادرار به داخل دو میزنای میشود
مجرای سوم، مجرای میزراه است که در پایین و جلوی مثانه قرار دارد و ادرار را به خارج هدایت میکند. ناحیه مثلثی شکل، که در کف مثانه بین این سه مجرا قرار دارد را «مثلث قاعده مثانه» گویند
مثانه از خارج به داخل، دارای چهار لایه است. لایه سروزی، لایه ماهیچه‌ای، لایه زیر مخاطی و لایه مخاطی
میزراه
مجرایی است که ادرار جمع شده در مثانه را، به خارج منتقل میکند. این مجرا، دارای مخاط ظریفی است که دنباله همان مخاط مثانه می‌باشد. در ابتدای میزراه، در محل اتّصال آن به مثانه ماهیچه حلقوی وجود دارد که اسفنگتر میزراه را می‌سازد. در هنگام بسته بودن این اسفنگتر، ادرار از مثانه خارج نمی‌شود
میزنای در حیوانات نر، طویل‌تر از میزنای در حیوانات ماده است. در جنس نر میزراه در سطح شکمی آلت تناسبی، در شیار عمقی قرار دارد. به این شیار «شیار میزراهی» گفته میشود
تخلیه ادرار
بتدریج که ادرار از کلیه‌ها ترشح میشود، از میزنایها گذشته، وارد مثانه میگردد. احساس ادرار کردن زمانی ایجاد میشود که به علت افرایش حجم ادرار موجود در مثانه، به جدار مثانه فشار وارد آید. تخلیه ادرار، یک عمل انعکاسی ـ عصبی است که به وسیله مغز، کنترل میشود. انعکاس مزبور با انقباض ماهیچه‌های مثانه و شل شدن اسفنگتر مثانه، انجام میشود. سپس به طور ارادی با انقباض ماهیچه‌های شکم که سبب افزایش فشار حفره شکمی میشود خروج ادرار صورت می‌گیرد
کنترل عصبی مثانه به وسیله اعصاب لگنی و رشته‌های عصبی سمپاتیک شبکه هیپوگاستریک صورت می‌گیرد
هر کلیه، دارای دو بخش مشخص قشری و مرکزی می‌باشد. حدّ فاصل بین این دو بخش، کاملاً مشخص نیست. کلیه دارای دو نوع نفرون می‌باشد
1) نفرونهای قشری
2) نفرونهای مرکزی
هر دو نوع نفرون، با جسم مالپیگی شروع میشوند که شامل کپسول گلومرولی (کپسول بومن)، گلومرول و شبکه‌ای از مویرگها است. جسم مالپیگی، در میان سیاهرگهای بین لوبولی و داخل لوبولی قرار دارد
نفرونهای قشری، نفرونهای ساده‌ای هستند که در ناحیه قشری کلیه قرار دارند و فاقد لوله هنله می‌باشند. لوله‌های پیچیده اولیه نفرونهای قشری، حدود نیمی از طول نفرون را تشکیل میدهند و به شکل حرف انگلیسی N می‌باشند. پس از آن، قسمت مجاری پیچیده واسط، وجود دارد که خیلی کوتاه است و در ادامه آنها، لوله‌های پیچیده انتهایی به صورت متراکم در نزدیکی سیاهرگ داخل لوبولی واقعند
ناحیه مرکزی، دارای نفرونهای واجد لوله هنله می‌باشد. نفرونهای مرکزی از لوله‌های پیچیده اولیه، واسط و انتهایی تشکیل شدهاند. لوله‌های پیچیده واسط، لوله هنله را تشکیل میدهند. مجاری جمع کننده ادرار در هر دو نفرون، در لایه‌ای از بافت پیوندی به موازات هم قرار دارند که به آن «مخروط مرکزی» گویند. نفرونها (لوله‌های جمع کننده ادرار) و میزنایها در امتداد هم قرار دارند
کلیه‌ها، آب و مقداری از مواد طبیعی مورد نیاز بدن را از مواد زاید حاصل از سوخت و ساز بدن، صاف کرده و سپس مواد زاید را از طریق ادرار دفع می‌کنند. عمل تصفیه در گلومرولها به وسیله عبور مواد زاید از دیواره مویرگها و وارد شدن آنها به کپسول بومن صورت می‌گیرد. در حالت طبیعی، پروتئینهای پلاسما که مولکولهای بزرگی هستند، از دیواره مویرگها قابل عبور نیستند. موادی که قابل تصفیه می‌باشند، عبارتند از: سدیم، پتاسیم، کلرید، فسفات غیرآلی، اوره، کراتینین و اسیداوریک. غلظت این مواد در مایع تصفیه شده، برابر با غلظت آنها در پلاسمای خون است. غلظت کمتر مواد در ادرار، نسبت به غلظت آنها در پلاسما، نشان‌دهنده بازجذب آنها به وسیله کلیه‌ها است. کلیه‌ها آب را بازجذب کرده، حجم خون را در حالت متعادل نگه می‌دارند. غلظت بعضی از مواد در ادرار ممکن است بالاتر از غلظت آنها در خون باشد. این حالت را می‌توان به علت عدم بازجذب آب و یا ترشح این مواد در ادرار دانست. فعالیّت ترشحی کلیه در پرندگان، دارای اهمیّت بیشتری نسبت به این عمل در پستانداران است. مهمترین مواد حاصل از سوخت و ساز بدن، که در ادرار ترشح میشوند، کراتینین و اسیداوریک می‌باشند
کلیه و سیستم ادرار
کلیه‌ها مهمترین وظایف خود را با فیلتراسیون پلاسما و برداشت مواد از فیلترا به میزان متغیر (بسته به نیازهای بدن) انجام میدهند. نهایتاً کلیه‌ها با دفع مواد ناخواسته از طریق ادرار فیلتر و در نتیجه بدن را از آنها پاک می‌کنند و همزمان مواد مورد نیار بدن را به خون باز می‌گردانند
کلیه‌ها چندین وظیفه دیگر نیز به عهده دارند که برخی از آنها از این قرارند
1 دفع محصولات زائد متابولیک و مواد شیمیایی خارجی
2 تنظیم تعادل آب و الکترونیک بدن
3 تنظیم اسمولالیته مایعات و غلظت الکترولیتهای بدن
4 تنظیم فشار شریانی
5 تنظیم تعادل اسید و باز
6 ترشح و متابولیسم و دفع هورمونها
7 گلوکونئوژنز
آناتومی فیزیولوژیک کلیه‌ها
سازمان کلی کلیه‌ها و دستگاه ادراری
دو کلیه بر روی جدار خلفی شکم و بیرون از حفره صفاق قرار دارند. وزن هر کلیه در بالغین حدود 150 گرم است و اندازه آن تقریباً با مشت بسته برابر است. سمت مدیال کلیه دارای یک ناحیه فرو رفته به نام ناف است که شریان و ورید کلیوی لنفاتیک اعصاب و حالب از میان آن می‌گذرند. حالب ادرار نهایی را از کلیه به مثانه می‌برد تا ذخیره و سپس دفع شود. کلیه از یک کپسول سفت و فیبری پوشیده شده که ساختمانهای ظریف داخلی را محافظت میکند
اگر مقطعی طولی و از بالا به پایین از کلیه تهیه کنیم دو ناحیه عمده میبینیم که عبارتند از قشر (کورتکس) که در بیرون است و مدولا (قسمت مرکزی) که ناحیه داخلی است. مدولای کلیه به چندین توده بافت مخروطی به نام هرمهای کلیه تقسیم میشوند قاعده هر هرم بر روی لبه بین قشر و قسمت مرکزی قرار دارد و راس آن در پاپیلا است که به درون فضای لگنچه کلیه برجسته میشود. لگنچه استطاله قیفی شکل انتهای بالایی حالب است: لبه خارجی لگنچه به دو حفره سرباز موسوم به کلیسهای بزرگ و کوچک تقسیم میشود. کالیسهای کوچک ادرار توبولهای هر پاپیلا را جمع‌آوری می‌کنند. دیواره‌های کالیسها لگنچه و حالب حاوی عناصر انقباضی هستند که ادرار را به سمت مثانه پیش می‌برند. ادرار تا زمان دفع در مثانه ذخیره میشود
واحد عملی کلیه نفرون است
هر کلیه انسان از حدود 1 میلیون نفرون تشکیل شده است که هر یک قادر به تشکیل ادرار هستند. کلیه قادر به ساخت نفرونهای جدید نیست. بنابراین آسیب یا بیماری کلیوی یا حتی کهولت سن سبب کاهش تدریجی تعداد نفرونها میشود. معمولاً پس از 40 سالگی تعداد نفرونهای فعال هر 10 سال حدود 10 درصد کم میشود. لذا تعداد نفرونهای فعال در بسیاری از افراد 80 ساله حدوداً 40 درصد کمتر از تعداد آنها در زمان 40 سالگی است. این کاهش تعداد حیات فرد را تهدید نمی‌کند زیرا نفرونهای باقیمانده دستخوش تغییرات سازشی میشوند که به آنها امکان دفع مقادیر مناسب آب الکترولیتها و محصولات زائد را میدهد
هر نفرون 2 جز اصلی دارد 1) کلافه‌ای از مویرگهای گلومرولی موسوم به گلومرول که مقدار زیادی مایع را از خون فیلتر می‌کنند. 2) یک توبول دراز که در آن مایع فیلتر شده طی حرکت به سمت لگنچه کلیه به ادرار تبدیل میشود
دفع ادرار
به روند تخلیه مثانه پر از ادرار دفع ادرار می‌گویند. این فرایند دارای 2 مرحله اصلی است: 1) مثانه به تدریج پر میشود تا زمانی که تانسیون درون جداره‌های آن به بالاتر از یک حد آستانه‌ای برسد و این تانسیون باعث شروع مرحله دوم میشود. 2) یک رفلکس عصبی به نام رفلکس دفع ادرار ایجاد میشود که مثانه را تخلیه میکند. یا در صورت عدم موفقیت در این کار حداقل باعث تمایل خودآگاه به دفع ادرار میشود. اگرچه رفلکس دفع ادرار یک رفلکس اتونوم نخاع به شمار می‌رود ولی مراکز واقع در قشر مغز یا ساقه مغز میتوانند آن را مهار یا تسهیل نمایند
رفلکس دفع ادرار شامل چرخه‌ای کامل از مراحل زیر است: 1) افزایش پیشرونده و سریع فشار 2) یک دوره حفظ فشار زیاد 3) بازگشت فشار به تونوس پایه‌‌ای مثانه
بازجذب و ترشح در توبولهای کلیه
