پایان نامه بهره وری در word دارای 132 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پایان نامه بهره وری در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه پایان نامه بهره وری در word
پیشگفتار
1-1- بهره وری
1-1-1- تعریف بهره وری
1-1-2- مدلها و شاخصهای بهره وری
1-1-3 – عوامل موثر بر بهره وری :
1-2- مفهوم دستمزد
1-3 – فناوری اطلاعات
1-3-1- اهمیت فناوری اطلاعات
1-3-2- تعریف واژه فناوری اطلاعات ( تکنولوژی اطلاعات )
تکنولوژی چیست ؟
اطلاعات چیست ؟
1-3-3- تعریف فناوری اطلاعات
1-3-4- تاریخچه فناوری اطلاعات
1-3-5- کامپیوتر و اینترنت
1-3-5-1- تاریخچه رایانه ( کامپیوتر ) و نسلهای آن :
کامپیوتر های نسل اول :
کامپیوترهای نسل دوم :
کامپیوتر های نسل سوم :
کامپیوتر های نسل چهارم :
کامپیوترهای نسل پنجم :
1-3-5-2 ظهور اینترنت :
1-4-تصویری از وضعیت فناوری اطلاعات در ایران و جهان
تعداد کاربران اینترانت به ازاء
هر 10 هزار نفر جمعیت 2002
نام کشور نام قاره
2-1- پیشرفت تکنولوژی
2-2 – حسابداری رشد
2-2-1- پیشرفت فنی بی طرفی هیکس ( پیشرفت فنی نامشخص و بی طرف )
2-2-3- پیشرفت فنی مشخص در سرمایه
2-3 نظریه های دستمزد
دستمزد واقعی
2-3-6- نظریه مارشال :
2-3-6-1 تقاضا برای عوامل تولید :
ب – تقاضا برای عوامل تولید با بیش از یک عامل تولیدی متغیر
الف ) حالت اول – عوامل تولید ، مستقل از یکدیگر باشند .
2-3-6-2- بازار عرضه کار
منحنی عرضه نیروی کار برای یک نفر:
نمودار (2-7 ) : منحنی عرضه نیروی کار
منحنی عرضه بازار نیروی کار
دلایل متفاوت بودن دستمزدها
نمودار (2-8) : منحنی عرضه بازار نیروی کار
3ـ1ـ مطالعه استروستیک و نگوین
3ـ2ـ مطالعه نیکولاکریستی
3ـ3ـ مطالعه گرینن و میرز
3-4 – مطالعه کروگر
3-5-مطالعه پریدخت وحیدی
3-6- مطالعه کوین جی استروب
3-7 – مطالعه استرالیا
3-8- مطالعه لی وکیم
4-1- روش نمونه گیری
4 – 2 – برآورد موجودی سرمایه
4 – 2 – 1 – مروری بر روشهای برآورد موجودی سرمایه
روش شهشهانی :
روش حسن خوانساری :
روش روند نمایی :
روش هژبر کیانی و بغزیان
روش PIM
روش دادخواه و زاهدی
4 – 2 – 2 – محاسبه موجودی سرمایه
5-1- توابع تولید
5-1-1- تابع تولید کاب – داگلاس
5-1-2- تابع تولید (CES )
5-1-3- توابع تولید انعطاف پذیر
5-2- متغیر های مجازی
5-3- مدل نظری جهت بررسی های تجربی
5-3-1- مدل نظری جهت بررسی تأثیر فناوری اطلاعا ت بر روی بهره وری نیروی کار
5 ـ 3ـ 2 ـ مدل نظری جهت بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر روی دستمزد
5-4- برآورد مدلها
5-4-1- نتایج برآورد مدلها
5-5- نتیجه گیری و پیشنهادات
منابع فارسی
منابع انگلیسی
بخشی از منابع و مراجع پروژه پایان نامه بهره وری در word
1) اسلوین، جیمز؛ اینترنت و جامعه، ترجمه عباس گیلوری و علی رادباوره، تهران: نشر کتابدار،
2) کلانتری، باقر و عرب مازار، عباس؛ برآورد موجودی سرمایه کشور (1338ـ1367)، مجله اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی، سال اول، شماره یک، تابستان
3) بالازاده، مسعود؛ بررسی و برآورد تابع تولید صنایع نساجی در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، بهمن
4) برانسون، ویلیام، اچ؛ تئوری و سیاستهای اقتصاد کلان، ترجمه عباس شاکری، تهران: نشر نی، چاپ چهارم،
5) تفضلی، فریدون؛ تاریخ عقاید اقتصادی،تهران: نشر نی، چاپ دوم،
6) توکلی، اکبر؛ آذربایجانی، کریم و شهریار، علی؛ اندازهگیری و تجزیه و تحلیل بهرهوری عوامل تولید در گروههای صنایع ایران (1351ـ1372)، مجله برنامه و بودجه ـ سال پنجم، شماره 52 و 52، مرداد و شهریور
7) عبادی، جعفر؛ مباحثی در اقتصاد خرد (بازارها، تعامل عمومی و اقتصاد رفاه)، انتشارات سمت، چاپ چهارم، تابستان
8) حسین زاده، علی؛ اندازهگیری شاخصهای بهرهوری و تعیین عوامل موثر بر بهرهوری در شرکت بافت آزادی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری، دانشگاه شهید بهشتی،
9) حسن خوانساری، زهرا؛ برآورد موجودی سرمایه در اقتصاد کشور در سالهای 60ـ1338 و تفکیک آن بین سالهای 60ـ1338 و تفکیک آن بین بخشهای مختلف اقتصادی طی سالهای 60ـ1343، سازمان برنامه و بودجه،
10)داودی، پرویز؛ اقتصادخرد، نشر مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس،
11)رضائیان، علی؛ سیستم اطلاعات مدیریت (مدلسازی اطلاعات)، انتشارات سمت، چاپ اول،
12)سیلاودن، کنت و پی لاودن، جین؛ فناوری اطلاعات، ترجمه حمید محسنی، تهران: نشر کتابدار، چاپ اول، زمستان
13)شهشهانی، احمد؛ الگوی اقتصاد سنجی ایران و کاربرد آن، دانشگاه تهران،
14)شیرانی، پرویز؛ نظریه نمونهگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول،
15)عابدین در کوش، سعید؛ جزوه اقتصاد کلان پشرفته کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی
16)عبدالعزیز، آبتین؛ بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر ارتباطات بین سازمانی (استانداری و فرمانداریهای استان سیستان و بلوچستان)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری، دانشگاه شهید بهشتی،
17)قارون، معصومه؛ برآورد ذخیره موجودی سرمایه بخشهای اقتصادی ایران (1370 ـ 1352)، مجله روند،
18)کیت بهان و ناهولز؛ آشنایی با تکنولوژی اطلاعات، ترجمه مجید آذرخش و دیگران، تهران: انتشارات سمت،
19)لوین یانگ، مارگارت؛ راهنمای جامع اینترنت، ترجمه محمدحسین، مهدوری، تهران: خانه نشرهزاره،
20)لیارد، پی.آر.جی و والتر، ا.ا؛ تئوری اقتصادخرد، ترجمه عباس شاکری، نشر نی، چاپ اول،
21)مهدوی ، محمدنقی؛ تکنولوژی اطلاعات و فناوری اطلاعات، تهران: نشر چاپار، چاپ اول، تابستان
22)وحید، پریدخت؛ تأثیر علم و فناوری بر مزدهای واقعی ایران، مجله برنامه و بودجه، شماره 52 و 53،
23)هژبر کیانی، کامبیز، بغزیان، آلبرت؛ روشی برای برآورد موجودی سرمایه بخشهای عمده اقتصاد ایران، مجله اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 6، بهار
24)هژبر کیانی، کامبیز؛ اقتصاد سنجی و کاربرد آن، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ دوم
بخشی از منابع و مراجع پروژه پایان نامه بهره وری در word
1) Atrostic, B.K and Nguyen, Sang, Computer Networks and U.S. Manufacturing Plant Productivity: New Evidence from the CNUS Data, Center For Economic Studies U.S. Census Bureau, January
2) Barro, Robert.J and Sala.i.Martin, Xavier, Economic Growth, New York: Mc Graw – Hill, Inc,
3) Cristea, Nicola, An Econometrics Analysis of the Effects of Internet Use at work on Hourly wages, April,
4) Greenan, Nathalic and Mairesse, Jacques, Computers and Productivity In France: Some Evidence, Working paper, 5836, November,
5) Krueger, Alan.B, How Computers Have Change The Wage Structure: Evidence From Micro Data (1984-89), NBER, Working paper, No,
6) Lee, Sang. Hyop and Kim, Jangh yuk, Have Internet Changed The Wage Structure too, Department of Economics, June
7) Poon, S.k, Econometrics and Exploratory Approaches to Analysis The Information Technology Productivity Paradox, International conference on Information System, Seattle, December,
8) Stirob, Keving.J, Reassesing The impact of IT in The Production Function: A Meta-Analysis, Federal Reserve Bank of New York, November, 19,
پیشگفتار
نیازهای بشر چیزی نیست که بتوان به راحتی از آن صرفنظر کرد . امروز با توجه به منابع کمیاب و نیازهای نامحدودی که وجود دارد ، استفاده درست و مناسب از منابع کمیاب و بر طرف کردن نیازهای نامحدود امری واجب و ضروری به شمار می رود وهمچنین با توجه به جهانی شدن اقتصاد و شکستن مرزهای جغرافیایی چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ فرهنگی ، اجتماعی و . . . . و افزایش رقابت ، دولتها و شرکتها را بر آن داشته تا برای از دست ندادن بازارهای داخلی و خارجی و خارج نشدن از گوی رقابت داخلی وجهانی ، کالاهایی با کیفیت بهتر و کمیت بیشتر و قیمت پائین تر به بازارهای داخلی و خارجی شان عرضه نمایند که این می تواند با استفاده بهتر و مناسب از منابع موجود صورت گیرد. بنابراین ، این چیزی جزء بهره وری و کارایی بیشتر عوامل تولید نمی تواند باشد
بهره وری باعث صرفه جویی در استفاده ازمنابع کمیاب و افزایش قدرت رقابت و در مورد افراد ، مزایای بهره وری همچنین به صورت دستمزدهای بالا و کیفیت بهتر زندگی شغلی ظاهر می شود
بهره وری به عنوان یک ضرورت ، جهت ارتقاء سطح زندگی ، رفاه بیشتر و آرامش و آسایش انسانها می باشد ، که هدف اساسی برای همه کشورهای جهان محسوب میشود
وقتی که ، مسئله بهره وری و بحث استفاه بهینه از منابع به میان می آید ، نمیتوان از مهمترین بخش آن یعنی بهره وری نیروی انسانی به سادگی گذشت. استفاده منطقی از منابع فکری و فیزیکی نیروی انسانی کمک شایانی به بهره وری کرده و خواهد کرد و بکارگیری افراد ماهر و متخصص و دارای مهارت های مختلف در زمینه های متعدد ، می توان به کیفیت بهتر و کمیت بیشتر تولیدات بیانجامد . بدون اغراق می توان گفت که این ذهن و فکر و قدرت بدنی نیروی انسانی بوده است که چنین تحولات عظیمی در بکارگیری ماشین آلات ، مواد ، انرژی و... ایجاد کرده است
بشر برای افزایش بهره وری از تمام توان خود استفاده کرده است ، به طوریکه جمیع اختراعات و ابداعات بشری از ابتدائی ترین ابزار کار دراعصار گذشته گرفته تا پیچیده ترین تجهیزات مکانیکی و الکترونیکی در زمان حاضر ، متأثر از همین تمایل و اشتیاق به بهره وری افزون تر بوده است و خواهد بود. می توان گفت یکی از مهمترین دستاوردهای انسانی امروز ، دستیابی به تکنولوژی الکترونیک و به دنبال آن دستیابی به ابزارهای محاسباتی قوی مانند کامپیوتر و وسائل ارتباطاتی که از مهمترین آنها اینترنت می باشد، بوده است که این هم خود در سایه استفاده صحیح و منطقی ازمنابع و امکانات موجود وجود محدودیتها تحقق یافته است
امروزه استفاده از کامپیوتر و اینترنت در تمام کارها وارد شده است و در اکثر کارها از این دو ابزار و فناوری استفاده می شود . که در کشور ما نیز استفاده از کامپیوتر به طور گسترده و استفاده از اینترنت به طور محدودتر در زندگی افراد راه پیدا کرده است
بدیهی است که تغییرات تکنولوژیکی علاوه بر اینکه روی بهره وری تأثیر می گذارد، باعث تغییر نوع شغلها ، مهارتها ، مسئولیتها و وظایف کارگران می شود و نیروی کار در بازار کار دارای مزیت خواهد بود . بنابراین ، جذب نیروی کار ماهر و متخصص در فعالیتهای مبتنی بر فنآوری اطلاعات ضروری است که این خود روی دستمزد نیروی کار تأثیر می گذارد
گسترش سریع این دو وسیله ، دولتها ، شرکتها ، صنعتگران و مدیران و . . . را بر آن داشته است که برای بهبود کیفیت و کمیت تولیدات خود و افزایش بهره وری از فناوری اطلاعات به طور مطلوب استفاده کنند
قطعاً هر تکنولوژی و ابزار جدید که وارد زندگی بشر می شود پیامدها و نتایج مثبت و منفی را با خود به همراه خواهد داشت و سوء ظن ها مختلفی را ایجاد خواهد کرد که فناوری اطلاعات و استفاده از آن نیز از این سوء ظن های به دور نبوده است . تحقیقات گسترده ای در زمینه تأثیر فناوری اطلاعات بر روی متغیرهای اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی و ورزشی صورت گرفته است
بنابراین ، با توجه به اهمیت فراوان این فناوری ها ، سوالی که مطرح می شود این است که آیا این فناوری ها روی بهره وری نیروی انسانی در صنایع ما موثر بوده اند ؟ آیا فناوری اطلاعات می تواند دستمزدها را تغییر دهد که این خودبه طور غیر مستقیم روی سطح زندگی شغلی و رفاه و آسایش مردم تأُثیر دارد . آیا کامپیوتر و اینترنت روی اشتغال تأثیر دارد؟ و سوال های مختلف دیگری که در مباحث اقتصادی می توان مطرح کرده هر کدام از این سوالات بحث جداگانه و گسترده ای را می طلبند ولی ما در این پایان نامه قصد بررسی دو سوال راداریم
1- استفاده از فناوری اطلاعات ( کامپیوتر و اینترنت ) چه تأثیری روی بهره وری نیروی کار در صنایع تولیدی دارد ؟
2- استفاده از کامپیوتر و اینترنت چه تأثیری روی دستمزد نیروی کار دارد؟
کاربرد فناوری اطلاعات را می توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد
1- تولید فناوری اطلاعات 2- استفاده از فناوری اطلاعات
تولید فناوری اطلاعات مربوط به صنایعی می شود که فناوری اطلاعات را تولید می کنند و به عنوان یک کالای نهایی در این صنایع به شمار می رود و استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان کالای واسطه ای در صنایع دیگر کاربرد دارد که ما در تحقیق خود به مورد دوم می پردازیم
از سه منظر بنگاهها و صنایع استفاده کننده از کامپیوتر و اینترنت ، می توانند افزایش بهره وری را انتظار داشته باشند
1- کاهش سریع در قیمت کامپیوتر ، محرکی برای سرمایه گذاری گسترده در فناوری اطلاعات است . این سرمایه گذاری مانند هر شکل دیگر از هزینه سرمایه ، توانایی بهره وری را افزایش می دهد
2- فناوری اطلاعات به طور بالقوه به بنگاهها اجازه می دهد که در راه تجارت به تغییرات کارا و افزایشی دست زنند که این دو اثر در معادله حسابداری رشد به عنوان یک شدت سرمایه[1] در ا ستفاده بنگاهها از فناوری اطلاعات وارد شود و روی بهره وری تأثیر بگذارد
3- حالت سومی نیز قابل تصور است که بنگاهها استفاده کنند از فناوری اطلاعات از نیروی کار ماهر و متخصص در این زمینه استفاده می کنند که این حالت نیز به صورت نیروی کار مؤثر وارد تابع تولیدو معادله رشد میشود و یک افزایش در رشد بهره وری کل عوامل و نیروی کار را موجب می شود
با توجه به مباحث گفته شده در این پایان نامه به دنبال آزمون دو فرضیه زیر هستیم
1- استفاده از کامپیوتر و اینترنت روی بهره وری نیروی کار تأثیر مثبت دارد
2- استفاده از کامپیوتر و اینترنت روی دستمزد درمحل کار تأثیر مثبت دارد
این دو فرضیه در مورد صنایع استان تهران در سال 1381 مورد بررسی قرار می گیرد و جمع آوری آمار و اطلاعات به صورت میدانی صورت گرفته است
در فصل اول به ادبیات موضوعی می پردازیم که شامل تعاریف بهره وری و دستمزد و بررسی فناوری اطلاعات و تاریخچه کامپیوتر و اینترنت می باشد. در فصل دوم به بررسی مبانی تئوریک می پردازیم که فناوری اطلاعات چگونه میتواند روی بهره وری نیروی کار و دستمزد تأثیر بگذارد . در فصل سوم به مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است را تجزیه و تحلیل می کنیم و فصل چهارم به بحث روش نمونه گیری و برآورد موجودی سرمایه اختصاص یافته است و در نهایت ، در فصل آخر ضمن برآورد مدل به نتیجه گیری و پیشنهادات می پردازیم
در فصل اول ادبیات موضوعی مورد بررسی قرار می گیرد که تعریف بهره وری و معرفی شاخصهای بهره وری در بخش (1-1) مورد بحث قرار گرفته است. در بخش (1-2) مفهوم دستمزد مورد بررسی قرار گرفته است. بخش (1-3 ) به اهمیت و مفاهیم فناوری اطلاعات و مسیر تحولات کامپیوتر و اینترنت اختصاص داده شده است و در انتها و بخش (1-4 ) به خلاصه ای از وضعیت فناوری اطلاعات در ایران وجهان پرداخته شده است
1-1- بهره وری
امروزه وجود رقابتهای جهانی و سیر پر شتاب تکنولوژی برای تسخیر بازار یک سو و محدودیت منابع طبیعی از سوی دیگر ، ضرورت توجه به بهره وری را برای همگان روشن ساخته است . اینک سیاستگذاران و مدیران « بهبود بهرهوری » را گاه به عنوان ابزار و گاه به عنوان هدف مورد توجه قرار میدهند
جمیع اختراعات و ابداعات بشر ابتدائی ترین ابزار کار در اعصار بدوی گرفته تا پیچیده ترین تجهیزات مکانیکی و الکتریکی زمان حاضر، متأثر از همین تمایل و اشتیاق به بهره وری افزونتر بوده است.[2]
یکی از مهمترین اهداف بهر وری ، افزایش مطلوبیت زندگی ، رفاه بیشتر ،آرامش و آسایش انسانهاست که امروزه یکی از اهداف کشورها می باشد . همانطور که گفته شد ، امروزه در اقتصاد کلیه کشورها ، چه توسعه یافته و چه توسعه نیافته ، توجه به افزایش بهره وری امری ضروری تلقی می شود ، زیرا کشورها می توانند با استفاده بهینه از منابع کمیاب ، کالاهایی با کیفیت بالا و قدرت رقابتی بیشتر تولید کنند و این خود باعث رفاه و آسایش افراد جامعه میشود ، زیرا کشورها می توانند با استفاده بهنیه از منابع کمیاب ، کالاهایی با کیفیت بالا و قدرت رقابتی بیشتر تولید کنند و این خود باعث رفاه و آسایش افراد جامعه می شود. به همین دلیل برخی از کشورها ، سرمایه گذاری های عظیم و گسترده ای را برای ارتقاء و گسترش آن در تمام سطوح جامعه انجام داده و از این طریق به درجات بالایی از رشد و توسعه دست یافتهاند
1-1-1- تعریف بهره وری
کلمه « بهره وری » معادل فارسی انتخاب شده برای لغت «productivity » میباشد. تعاریف متعددی برای بهره وری صورت گرفته است که به مرور زمان دستخوش تغییرات شده است
اولین بار این واژه در آثار قدما ، بخصوص در اثری از آگریکولا (Agricola ) به نام (De-Re-Metadlical ) عنوان شده است . اما در قرن هیجدهم فیزیوکراتهایی همچون کوئیزنی (Quesnay ) در سال 1766 و لنیزه (Li-Littre ) در سال 1883 به این واژه مفهوم قدرت تولید کردن اطلاق کردند. [3]
در مباحث اقتصادی ، بخصوص بهره وری نیروی کار ، در نظریات « تقسیم کار » آدام اسمیت ، برای اولین به چشم می خورد . که اسمیت معتقد بود که با تقسیم کار می توان تولید نهایی نیروی کار را را افزایش داد
- تعریف قدرت تقلید کردن در فرهنگ لاروس تاسال 1949 مشاهده شده است . اما از اوایل قرن بیستم اقتصاد دانان به این واژه مفهوم جدیدی را بخشیدند که عبارت است از « رابطه قابل سنجش بین تولید و عوامل تولید»[4]
- منوچهر فرهنگ ، در فرهنگ لغت اقتصادی ، این کلمه را به قدرت تولید ، قابلیت تولید و مولویت و بهره وری ترجمه کرده است . و همچنین مرتضی قره باغیان در فرهنگ اقتصاد و بازرگانی ، بهره وری را « رابطه میان تولید کالا و خدمات با عوامل تولید مورد استفاده در تولید آن کالا و خدمات تعریف می کند» و می گوید که ، بهره وری هر عامل تولید معمولاً برابر است به نسبت تغییر در عامل تولید به تغییر در تولید با استفاده از شاخص عددی
در ساده ترین تعریفی که از بهره وری صورت گرفته است ، بهره وری را نسبت داده به ستانده تعریف کرده اند
این تعریف در اکثر کتابهایی که در مورد بهره وری صحبت می کنند به کار گرفته شده است. تعاریف دیگری نیز از بهره وری صورت گرفته که به صورت زیر می توان بیان کرد:[5]
- در سال 1950 سازمان همکاری اقتصادی اروپایی[6] (OECD ) :« بهره وری را خارج قسمت بازده به یکی از عوامل تولید تعریف می کند. بدین ترتیب می توان از بهره وری سرمایه، بهرهوری سرمایهگذاری، بهره وری مواد خام ، بسته به اینکه بازده در ارتباط با سرمایه و سرمایه گذاری ، یا مواد خام ، و غیره مورد بررسی قرار گیرد، نام برد »
- اشتانیز (P.O.Stenier ) : «بهره وری را معیار عملکرد و یا قدرت و توان موجود در تولید کالا و خدمات تعریف می کند»
- سیگل (Sigle ) : « مجموعه نسبتهای بازده به داده »
- ماندن (Mundel ) : «بهره وری به مفهوم نسبت بین بازده تولید به واحد منابع مصرف شده است که با یک نسبت مشابه به دوره پایه مقایسه می شود و به کار می رود. بهره وری برابر است با خارج قسمت خروجی ( میزان تولید) بریکی ( یا همه ) از عوامل تولید »
- دیویس (Davis ):«تغییر بدست آمده در شکل محصول درازاء منابع مصرف شده »
- فابریکانت (Fabricant ) : « یک نسبت همیشگی بین خروجی به ورودی »
- سومانت( Sumanth ): « یک نسبت بین خروجی ملموس و ورودی ملموس»
- ایسترفیلد (T.E.Eeasterfield) :« بهره وری را نسبت بازده سیستم تولیدی به مقداری که از یک یا چند عامل تولیدی به کار گرفته شد است را بیان می کند »
- ژان فورایسته ( Fourastie) : او به مقوله انسانی واجتماعی بهره وری اهمیت می دهدو هدف اصلی از بالاتر بودن بهره وری را کم کردن قیمت فروش ، افزایش قدرت خرید مزد بگیران ، ارتقاء سطح زندگی و تسریع و پیشرفت اجتماعی می داند نه فقط بهبود موقعیت اقتصادی فنی بنگاههای تجاری و افزایش فاصله بین قیمت فروش و هزینه تولید و مالاً منافع بیشتر
- تعریف سازمان بین المللی کار[7](ILO) : سازمان بین المللی کار بهره وری را این طور بیان می کند که « معیار برای بخش بهره وری ، نسبت ترکیب عوامل اصلی تولید یعنی : زمین سرمایه ، نیروی کار و سازماندهی بر محصولات است»
- مرکز بهره وری ژاپن [8] (JPC) : این مرکز بهره وری را به صورت زیر تعریف می کند : « به حداکثر رساندن استفاده از منابع ، نیروی انسانی ،تسهیلات و غیره به طریق علمی . کاهش هزینه های تولید ، گسترش بازارها ، افزایش اشتغال و کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی و بهبود معیارهای زندگی ،آنگونه که به سود کارگر ، مدیریت و عموم مصرف کنندگان باشد.»
- سازمان بهره وری آسیایی [9](APO) : « بهرهوری یک رابطه با یک مقایسه ارزشی میان مقدار کالا و خدمات تولید شده و مقدار منابع به کاررفته جهت تولید کالاها می باشد که به صورت یک نسبت توضیح داده می شود.»
- آژانس بهرهوری اروپا[10](EPA): این آژانس معتقد است که بهره وری عبارت است از
الف : بهره وری ، درجه استفاده مؤثر از هر یک از عوامل تولید است
ب : بهره وری دردرجه اول یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد ، آنچه را که در حال حاضر موجود است بهبود بخشد. بهره وری مبتنی بر این ایده و نظر است که انسان می تواند فعالیتهایش را هر روز بهتر از پیش به انجام رساند. علاوه بر آن بهره وری مستلزم آن است که به طور پیوسته تلاشهایی در راه انطباق فعالیتهای اقتصادی با شرایط دائماً در حال تغییر و همچنین تلاشهایی برای به کار گیری نظریه و روشهای جدید انجام گیرد»
سازمان بهره وری ملی ایران [11](NIPO) :« بهره وری یک فرهنگ ، یک نگرش عقلانی به کار و زندگی است که هدف آن هوشمندانه تر کردن فعالیتها برای دستیابی به زندگی بهتر و متعالی است.»
1-1-2- مدلها و شاخصهای بهره وری
لازمه تدوین یک استراتژی موفق برای بهبود بهره وری ، تنظیم روشی سیستماتیک برای اندازه گیری بهره وری هم در سطح کلان و هم در سطح خرد است . در این بخشها به مدلهای مختلف اندازه گیری اشاره می شود
بهره وری جزئی : بهره وری جزئی به صورت نسبت تولید به نهاده مورد نظر تعریف می شود
الف – بهره وری نیروی کار : [12]بهره وری نیروی کار یکی از شاخصهای مهم در استفاده بهینه از منابع است . بنابراین ، بهره وری نیروی کار مشخص کننده میزان تولیدی است که هر واحد نیروی کار در جریان تولید ایجاد می کند. در محاسبه بهرهوری نیروی کار به دو پارامتر یعنی ارزش افزوده و متوسط ساعات کار صرف شده نیازمندیم و رشد بهره وری نیروی کار را می توان به صورت زیر محاسبه کرد
که در آن
GLp : شاخص بهره وری نیروی کار LP0 : بهره وری نیروی کار در سال پایه
LPt: بهره وری نیروی کار در زمان t Vt : ارزش افزوده به قیمت ثابت
L : تعداد نیروی کار
ب – بهره وری سرمایه : بهره وری سرمایه یکی دیگر از شاخصهای بهره وری جزئی است که متوسط ارزش افزوده حاصل از هر واحد سرمایه را بیان می کند که به صورت زیر محاسبه می شود
که در آن
Gcp : شاخص بهره وری سرمایه
CPt : بهره وری سرمایه در زمان t Vt: ارزش افزوده به قیمت ثابت
CPo: بهره وری سرمایه در سال پایه Kt: موجودی سرمایه به قیمت ثابت
بهره وری کل : بهره وری کل نسبت کل ستاده به کل داده تعریف می شود. که شاخصها و روشهای متفاوتی برای اندازه گیری بهره وری کل وجود دارد که در زیر به مواردی از آنها اشاره خواهد شد
الف : شاخص ابتدائی : فرض را بر این می گذاریم که تنها دو عامل سرمایه و نیروی کار در فعالیتهای تولیدی به کار گرفته می شوند. بنابراین بهره وری کل [13] (TFP) نسبت ارزش تولید به مجموع وزنی از ارزش عوامل تولید است که به صورت زیر محاسبه می شود
TFPt: شاخص ابتدائی بهره وری کل
: ارزش تولید Wt.Lt: ارزش نیروی کار به کار رفته در تولید
rt.kt: ارزش سرمایه به کار رفته در تولید
: به ترتیب سهم نسبی (وزن ) عامل نیروی کار و عامل سرمایه از تولید می باشند
ب – شاخص سولو : شاخص سولویکی از شاخصهای معروفی است که بیشتر در مباحث اقتصادی اندازه گیری بهره وری کاربرد دارد. تابع تولید از نوع کاب داگلاس را کهQ ارزش تولید ، k سرمایه ، L نیروی کار و و B به ترتیب کشش تولیدی نسبت به عامل سرمایه و نیروی کار را نشان می دهد و A ضریب تکنولوژی است ، در نظر بگیرید. با انجام ریاضی بر روی تابع تولید به رابطه زیر دست مییابیم که
که در این رابطه نرخ رشد بهره وری کل عوامل تولید را نشان می دهد. و نرخ رشد نیروی کار و نرخ رشد سرمایه و نرخ رشد تولید را نشان می دهند
ج – شاخص مقدار دیویژیا : در این روش شاخص بهره وری کل از نسبت شاخص تولید به شاخص نهاده ها به دست می آید. شاخص نهاده ها به وسیله شاخص دیویژیا که است ، اندازه گیری می شود. در این رابطه و B به ترتیب کشش تولید نسبت به سرمایه نیروی کار است که توسط تابع تولید کاب داگلاس تخمین زده می شوند. بدین ترتیب شاخص بهره وری کل عوامل تولید از رابطه زیر به دست می آید که در آن V ارزش افزوده به قیمت ثابت و D شاخص نهاده ها می باشد
د – شاخص کندریک : تابعی که کندریک برای تخمین تغییرات بهره وری کل در ایالت متحده امریکا مورد استفاده قرار داده است، از نوع تابع تولید ضمنی است . شاخص بهره وری کل در این روش ، بر اساس نسبت محصول واقعی به میانگین وزنی عوامل تولید کار و سرمایه ، به صورت زیر محاسبه می شود
که در آن ، w,r به ترتیب سهم سرمایه و نیروی کار درآمد ایجاد شده ، نیروی کار ، Vtارزش افزوده ، و K ارزش موجودی سرمایه بر اساس قیمتها ثابت می باشند
رشد بهره وری بر اساس شاخص کندریک ، به صورت زیر محاسبه می شود
اگر نتیجه مثبت باشد ، نشان دهنده رشد بهره وری در صنعت مورد نظر خواهد بود.[14]
هـ – مدل فوراسیته[15]: فوراسیته برای محاسبه بهره وری کل فرمول زیر ارائه میدهد
که در آن
P : بهره وری کل DL: کار مستقیم
Q : حجم فیزیکی محصولIL : کار غیر مستقیم
O : هزینه های سربار یا بالاسری
M : مواد و مصالح مصروفه E : انرژی صرف شده
و- مدل گریگ –هریس (Craig –Harris)
این مدل به صورت زیر تعریف می شود
که در آن
Pt: بهره وری کل R : نهاده مواد خام و قطعات و کالاهای نیمه ساخته
L : نهاده نیروی کار O : سایر نهاده های مربوط به کالاو خدمات (هزینه های سرباز )
C : نهاده سرمایه Qt: ستاده کل
ستاده کل در این مدل از جمع کلیه کالاهای تولید شده به قیمت فروش به اضافه سود سهام و بهره اوراق قرضه یا دیگر منابع شبیه به آن بدست میآید و داده ها در این مدل بصورت زیر تعریف می شوند
×]نفر/ساعت کار انجام شده در هر گروه [= داده نیروی انسانی در سال جاری به قیمت سال پایه
]نرخ دستمزد سال پایه با میزان حقوق برای ان گروه خاص[
]قیمت مواد در سال پایه [×]کلیه واحدهای خریداری شده و میزان تغییر درموجودی انبار[ = داده مواد خام و قطعات خریداری شد به قیمت سال پایه
داده های (هزینه های ) متفرقه شامل کلیه هزینه های انجام شده بجز داده های مربوطه به نیروی انسانی ، مواد و سرمایه می گردد
داده سرمایه شامل تجهیزات ، موجودی نقد ، اسناد دریافتی و حسابهای دریافتی ، موجودی
انبار و سایر دارائی های جاری می گردد که تمامی اینها به قیمت سال پایه محاسبه می شوند
ز- مدل ماندل : (Mundel Medel)
ماندل در سال 1976 شاخص بهره وری را به شکل زیر ارائه داده است
که در آن
PI : شاخص بهره وری
OMP : مجموع ستاده ها در دوره اندازه گیری شده
OBP: مجموع ستاده ها در دوره پایه
IMP: داده در دوره اندازه گیری شده
IBP: داده ها در سال پایه
ماندل معین نمی کند که دقیقاً چگونه داده ها و ستاده ها تجزیه و اندازه گیری میشوند
ح-مدل تیلور – دیویس : (TyLor-Davis Model)
تیلورو دیویس معیار بهره وری کل عوامل برای یک بنگاه را به صورت زیر پیشنهاد می کنند
که در آن
S : فروش خالص تعدیل شده (فروش خالص که با استفاده از شاخص قیمت، اثر تورم از آن حذف شده است )
C : مجموع تغییرات موجودی انبار برای مواد خام و کالاهای تمام شده
MP : اقلام و خدماتی که از منابع خارجی قابل خرید هستند اما در داخل تولید می شوند برای مثال : تعمیر و نگهداری داخلی، ماشین آلات و تجهیزات که در داخل کارخانه تولید شده اند و تحقیق و توسعه و …
E : مواد خدماتی که از خارج بنگاه خریداری می شوند بعلاوه اجاره بها و استهلاک ماشین آلات ، ساختمانها و تجهیزات
W: حقوق و دستمزد
B :سهم سود، تعطیلات بیماری ، تمامی مزایا از قبیل اضافه کاری ، پاداش، مالیات بازنشستگی ، تامین اجتماعی
:سرمایه در گردش که معادل با هزینه های پیش پرداخت بعلاوه موجودی های انبار ، اسکناسها ، و حسابهای دریافتی وجه نقد است
Fb : کمک سرمایه گذار که به صورت درصد بیان می شود
df : شاخص تعدیل کننده قیمت
1-1-3 - عوامل موثر بر بهره وری
عوامل متعددی روی بهره وری تاثیر می گذارند. ولی بطور کلی می توان گفت که مجموعه عواملی که روی مقدار تولید و نیروی کار و داده های دیگر تاثیر می گذارند روی بهره وری کل و بهره وری نیروی کار مؤثر واقع می شوند و در این قیمت به مهمترین آنها به صورت خلاصه اشاره می شود
1ـ روشهای مدیریتی : مدیریت وظیفه استفاده درست و منطقی از منابع موجود بر بنگاه یا سازمان را بر عهده دارد و به کارگیری روشهای منطقی و نوین در مدیریت می تواند در کمیت و کیفیت تولید تاثیر بسزایی بگذارد و بهره وری را دستخوش تغییر کند
2ـ ماشین آلات و تجهیزات : ماشین آلات و تجهیزات جدید ، تعمیرات خوب و به موقع آنها ، افزایش ظرفیت ماشین آلات ، بهره برداری مناسب و بجا با توجه به شرایط از این تجهیزات و … عوامل مهم بهره وری به شمار می رود
3ـ تکنولوژی : پیشرفت تکنولوژی یک عامل مهم در بهبود بهره وری می باشد ابداع شیوه های جدید در تولید کالا و خدمات و بهبود کیفیت از طریق اتوماسیون و تکنولوژی اطلاعات تولید کالا افزایش می یابد و زمان مورد نیاز برای تولید آنها کاهش می یابد و اینها باعث افزایش در بهره وری می شوند
4ـ مواد و انرژی : هر گونه صرفه جویی در مواد انرژی باعث می شود که هزینه پرداختی به آنها کاهش یابد که این کار به معنی این است که ارزش داده یا مقدار داده کاهش می یابد که این باعث افزایش بهره وری می شود
5ـ افراد (انسانها ) : افراد یا انسانها بصورت کارگر ، کارفرما، مهندس و … منبع اصلی بهبود بهره وری هستند زیرا به کارگیری افراد متخصص و دارای تجارب و انگیزه های بالا باعث کاهش در هزینه های پرداختی می شود که این خود باعث افزایش بهره وری می شود
6ـ روشهای کار : منظور از روشهای کاری ، جابه جایی و جانشینی نیروی انسانی ، ابزارهایی که به کارگرفته میشود، محیطهایی که تولید در آن صورت می گیرد ، ایمنی کار ، نوع ماشینها ، و. . . است که روی بهره وری تأثیر دارند
وهمچنین بسیاری از عوامل برونزا مانند تغییرات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و تغییرات ساختاری که درخارج بنگاه اتفاق می افتد، می تواند روی بهره وری کل و نیروی کار تأثیر بگذارد
1-2- مفهوم دستمزد
بررسی وضعیت دستمزد و پرداختن به این مسئله چه در سطح کلان و چه در سطح خرد از جایگاه والایی برخوردار است . حقوق و دستمزد مناسب یکی از مهمترین مقوله های مورد بحث درهر دوره بوده است و خواهد بود . توجه به وضعیت حقوق و دستمزد از طرف دولتمردان ، سیاستمداران ، کارفرمایان و .. امری ضروری به حساب می آید ، زیرا حقوق و دستمزد در رفتار و سطح زندگی ، قدرت خرید و سلامت روحی – روانی افراد یک جامعه تأثیر فراوان دارد و نهایتاً باعث افزایش تولید و کارایی در جامعه می گردد ؛ حقوق و دستمزد غیر منصفانه باعث بحران اقتصادی ، کاهش کارایی ، رفتارهای ناهنجار و مفاسد اجتماعی می گردد . از این رو بدان توجه کافی مبذول میشود
با توجه به تعاریف متعدد از دستمزد در اینجا به یک تعریف که اکثر کتابها به آن اشاره می کنند اکتفا می کنیم
حقوق و دستمزد عبارت است از « وجه نقد و یا هرگونه مزایای نقدی که کارکنان در مقابل انجام کار ، از کارفرما دریافت می دارند »[16]
دستمزد را می توان از سه بعد اقتصادی ؛ حقوقی و اجتماعی مورد بررسی قرار داد که ما در این پایان نامه به بررسی بعد اقتصادی آن می پردازیم . همچنین ، نظریات اقتصادی در مورد چگونه تعیین سطح دستمزد و تغییرات آن در فصلهای بعدی ارائه شده است
1-3 – فناوری اطلاعات
1-3-1- اهمیت فناوری اطلاعات
سوالی که اینجا مطرح می شود این است که لزوم توجه به فناوری اطلاعات چیست ؟ همانگونه که همگان می دانند انقلاب تکنولوژیک دانش اطلاعات ، پی آمدهای زیادی در زمینه فرهنگی، اجتماعی ، اقتصادی و حتی سیاسی جامعه بشری به همراه داشته است و خواهد داشت . اصولاً گسترش و استفاده از فناوری اطلاعات از سه جهت می تواند مهم باشد
اول اینکه تکنولوژی اطلاعات ، خود یک صنعت استرتژیک است و یکی از سود آورترین صنایع به شمار می رود و دوم اینکه ، تکنولوژی اطلاعات ، یک تکنولوژی کلیدی است و در همه صنایع جهان و خدمات کاربرد دارد . و سوم اینکه ، تکنولوژی اطلاعات یک زیر بنای اساسی است که همه شرکتها و مؤسسات و واحدهای اقتصادی را قادر می سازد که در استفاده از دانش بشری و همچنین انتقال آن سهیم شوند.[17]
فناوری اطلاعات به عنوان یک تغییر تکنولوژی ، کلید رقابتهای صنعتی و رشد اقتصادی به شمار می رود و تاثیر زیادی در تغییرات اقتصادی جهان داشته است
واحدهای اقتصادی با به کارگیری فناوری اطلاعات و با قرار گرفتن در فضای اطلاعاتی مناسب، می توانند هزینه های خود را کاهش داده و بهره وری و کیفیت محصول خود را افزایش دهند. و کارایی خود را بهبود ببخشند. که این از طریق خودکارکردن فرآیندها و پروسه های تولید، ذخیره و ارزیابی دقیق اطلاعات ، طراحی و تولید به کمک کامپیوتر ، توانایی های سریع در ارتباطات صورت می گیرد. تکنولوژی اطلاعات در عین حال که از لحاظ زیست محیطی کم خطر است ، پتانسیلهای زیادی هم برای ایجاد اشتغال دارد . تکنولوژی اطلاعات در مقایسه باسایر صنایع خیلی سرمایه بر نیست و بیشتر به مهارتهای فنی نیروی انسانی متکی است و در صورت اجرای سیاستهای صحیح توسعه منابع انسانی اختلاف درآمدها را نیز کاهش خواهدداد
1-3-2- تعریف واژه فناوری اطلاعات ( تکنولوژی اطلاعات )
قبل از اینکه به تعریف فناوری اطلاعات ( تکنولوژی اطلاعات ) بپردازیم . به بررسی مختصر واژگان تکنولوژی و اطلاعات می پردازیم
تکنولوژی چیست ؟
مرکز انتقال تکنولوژی آسیا و اقیانوسیه ، تکنولوژی را متشکل از چهار عنصر یا چهار جزء می داند. (1986 )
1ـ تکنولوژی افزار (Techno war ) : تکنولوژی افزار یا به عبارتی همان سخت افزار ، در حقیقت همان تکنولوژی متجسم در اشیاء است و شامل ماشین ، تجهیزات و ابزار آنها و . . .غیره می شود که در اصل تسهیلات فیزیکی و تجهیزاتند
2ـ انسان افزار (Human ware ) : به معنی تکنولوژی متجسم در انسان است و شامل مهارتهای تولید ، نوآوری و خلاقیت می گردد که در حقیقت توانائیهای انسان ، مهارت ، تجربه و استعداد و هوش او را در بر می گیرد
3ـ اطلاعات افزار : (InFo war ) : این جزء از تکنولوژی به صورت دانشی است که در قالب تئوریها ، طرحها، دستنامه ها ، پایگاه داده های کامپیوتری و غیره تجلی می یابد
4ـ سازمان افزار (orga ware ) : عبارت است از تکنولوژی متجسم در سازمان مدیریت عامل ارتباط دهنده و هدایت کننده سایر اجزاء تکنولوژی است و عملیات تولید یا ارائه خدمت را رهبری و هماهنگ می کند.[18]
در نشریات وپیو 1977 و 1988 تکنولوژی چنین تعریف شده است : « تکنولوژی دانش سیستماتیک ( نظام یافته ) برای ساخت یک تولید یا ارائه خدمات صنعتی ، کشاورزی ، تجاری است و یا اینکه دانش انعکاس یافته در یک اختراع ، یک ابتکار ، یک طرح صنعتی یا اطلاعات فنی در قالب اسناد و یا در مهارت و تجربه کارشناسان برای طراحی ، استقرار و عملیات و نگهداری کارخانه و یا تجهیزات و یا برای مدیریت شرکت صنعتی ، تجاری و فعالیت آنهاست »[19]
اطلاعات چیست ؟
اطلاعات مرکب از داده هایی است که شکل و ساختار دارد . واژه «inFormation» به معنی اطلاع از فعل لاتین «informare » و«informo» به معنی شکل دادن به چیزی است . واژه
«inFormation» از نظر علم معانی، ساخت بخشیدن به توده یا ماده نامنظم را تداعی می کند . یا به گونه دیگر ، واژه « اطلاع » به معنی « داده های » ارزشیابی در ارتباط با مسأله ای معین ، برای تصمیم گیرنده مشخص در زمان تصمیم گیری و به منظور کسب هدف تعیین شده به کار می رود
حال این سوال مطرح می شود که « داده » چیست واژه «data » به معنی « داده ها » از فعل لاتین « do» و« dave» به معنی « دادن » گرفته شده است . مناسبترین واژه ای است که به واقعیتهای شکل نیافته و بدون ساختار فراوان تولید شده از طریق رایانه اطلاق می شود .[20]
برای تولید اطلاعات مبتنی بر رایانه ، پنج عنصر « افراد » ، « رویه ها (حاصل اندیشه افراد ، روشها ) ، « داده ها » ، « نرم افزار » و « سخت افزار» لازم میباشد. افراد و سخت افزار رایانه منشأ فعالیت بوده ، و نرم افزار و رویه ها مجموعه ای از دستورالعملها را تشکیل می دهند . و نرم افزار ها چگونگی تبدیل داده به اطلاعات را به سخت افزار دیکته می کند ورویه ها چگونگی تبدیل داده به اطلاعات را به افراد نشان می دهند.[21]
1-3-3- تعریف فناوری اطلاعات
1 – Capital Deepening
[2] – ابطحی ، حسن و کاظمی ، بابک ، (1376 ) ، ص
[3] – حسین زاده ، علی ، (1380) ، ص
[4] – همان ، ص
[5] -این مدلها و شاخصها از پایان نامه علی حسین زاده اقتباس شده است . صص16-
[6] – Organization for European Coopreation
1 - International Labor Organization
2 - Japan Productivity Center
3 – Asion Productivity Organization
4 – European Productivity Agency.
1- National Iran Productivity Organization
[12] – توکلی، اکبر؛ آذربایجانی، کریم و شهریار، علی، (1379)، ص
1 -Total Foctor Productivity
[14]- مجله برنامه و بودجه ، شماره 4 و 5 ، مرداد و شهریور 1379، صص 95-
[15] – از این قسمت مدلهای بهره وری از پایان نامه کارشناسی ارشد حسین علی زاده صفحات 32-13 اقتباس شده است
[16] – ابطحی ، حسین ، 1377 ، ص
[17] مهدوی ، محمد نقی ،( 1379) ، ص
[18] -همان ، ص
[19] -همان ، ص
[20] – رضائیان ، علی ، (1381) ، صص 44-
[21] – همان ، ص