تحقیق بررسی وضعیت پرندگان باغ وحش تهران در word دارای 81 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد تحقیق بررسی وضعیت پرندگان باغ وحش تهران در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق بررسی وضعیت پرندگان باغ وحش تهران در word
چکیده
مقدمه
فصل اول : کلیات
1-1- هدف
1-2- پیشینه تحقیق
1-3- روش کار و تحقیق
فصل دوم : معرفی باغ وحشها و اهداف آنها
2-1- باغ وحش و سابقه تاریخی آن
2-2- اهداف ایجاد باغ وحش ها
2-3- لزوم ایجاد باغ وحش در شهرهای بزرگ
2-4- ضوابط ایجاد باغ وحش
2-5- حیوانات باغ وحش
2-6- مراقبتهای پزشکی
2-7- باغ وحش ویژه کودکان
2-8- نحوه طراحی باغ وحش ها
فصل سوم : مقدمه ای بر پرنده شناسی
3-1- رده بندی پرندگان
3-2- عادات و رفتار
3-2-1- عادات غذایی
3-3- نقش پرندگان در جوامع انسانی
3-3-1- جنبه های اقتصادی _ اجتماعی پرندگان
3-4- نقش پرندگان و تاثیر آنها بر آفات و بیماریها
3-4-1- بیماریها و آفات مهم
3-4-2- بیماریهای پرندگان در اسارت
3-4-2-1- عوارض تغذیه ای
3-4-2-2- انگلها
3-4-2-3- بیماریهای دستگاه حرکت
3-4-2-4- بیماریهای پوست و پر
فصل چهارم : معرفی پرندگان باغ وحش تهران و شرح وضعیت آنها
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
نتیجه گیری
پیشنهادات
منابع و ماخذ
فهرست منابع فارسی
فهرست منابع غیرفارسی
بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق بررسی وضعیت پرندگان باغ وحش تهران در word
1- اسکات ، ادهمی، مروج همدانی ( 1362) “ پرندگان ایران” ، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست
2- ادهمی، ع. (بی تا )، “جزوه پرنده شناسی” ، شرکت متخصصین طبیعت گردی ( اکوتور ایران)،صفحات : 18-19-
3- افغان ،م. (1359 )، “بیماریهای پرندگان اهلی” ، انشارات شرکت سهامیچهره، صفحات : 223-
4- تاجبخش ، ه . ، جمالی ، س . (1374 ) ، “نخجیران از آغاز تا امروز درایران”، مجموعه انتشارات موزه آثار طبیعی و حیات وحش ایران ( دارآباد) .صفحات : 79-
5- دونالداف . ه ـ .، اعتماد الف . (1977 ) ، “حیوانات باغ وحش” ، انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی .صفحات : 2-
6- سازمان حفاظت محیط زیست ،( 1352)، “برنامه ایجاد موزه تاریخ طبیعی وباغ وحش بزرگ تهران دردوران برنامه عمرانی پنجم کشور”
7- ضیائی ، ه. (1375) ، “در ناها در ایران ( ازمجموعه حیوانات زیبای من)” ، انتشارات موزه آثار طبیعی و حیات وحش ایران
8- علی عسگری ، ف .، (1378) ، “بررسی وضعیت باغ وحشهای ایران از زمان پیدایش تاکنون”، دوره کارشناسی محیط زیست،دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران شمال
9- فیروز ، الف. (1378) ، “حیات وحش ایران ( مهره داران )” ، مرکز نشر دانشگاهی با همکاری انتشارات دایره سبز. صفحات : 229-
10- کاظم عرب ، م .، اسماعیلی ، ش . ( 1380 )، “مروری برنگهداری حیوانات خانگی” نشر سپهر، صفحات : 99-102
11- کریبیچ،الف .، مادیاس،ز (2000) ، “مدیریت پرورش شترمرغ” ، موسوی. م. (مترجم)، نشر سپهر
12- کالی ، گ .، سینکلایر ، الف. (2001) ، “بوم شناسی و مدیریت حیات وحش”، مصداقی، منصور (مترجم)، چاپ اول ، انتشارات آستان قدس رضوی ، مشهد، صفحات : 298-308
13- لطفعلیان، م .، 1370 ، “نقش باغ وحش در پرورش افکار عمومی”، روابط عمومیو آموزش اداره کل حفاظت زیست اصفهان
14- منصوری ، جمشید . (1379) ، “راهنمای صحرایی پرندگان” ، نشر ذهن آویز
15- منصوری ، جمشید.(1379) ، پرنده شناسی ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.صفحات : 35-
بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق بررسی وضعیت پرندگان باغ وحش تهران در word
1- Burnie , D. (2001) “Animal the Definitive Visual Guide To The Word’s wild Life”, Dk
2- Harrison , C.،Green smith , A.,(1997), “Birds of The Word” ،Dk
3- Wallach ، J.D.، Boever ،D. ، William, J. (1988), Diseases of Exotic Animal : Medical &
surgical Management . pub . Canada
مقدمه
پرندگان و حیوانات از دیر باز مورد توجه خاص و احترام ایرانیان بوده اند ، به نحوی که در روزگار هخامنشیان، برخی از آنان حتی جنبه تقدس یافته و هنرمندان تصویر آنها راروی دیوار کاخها و معابد نقش میکردند . علاوه بر آن، تصاویر این حیوانات و پرندگان به اصطلاح مقدس راگاه از سنگ ، نقره ، طلا ومفرغ میساختند ، یا تصویر آنها را بر آثار هندی خود نقش میکردند . عقاب و شاهین به خاطر بلند پروازی و تیز هوشی و تیز جنگی ، غالباّ به صورت تک تک و زمانی باهم ، در یک اثر هنری جلوه گری میکنند . با پیشرفت علوم و پی ریزی دانش اکولوژی و توسعه آن که نقش و اهمیت و جایگاه ویژه کلیه مجموعه حیاتی طبیعت و تاثیرات آنها را بر یکدیگر آشکارتر گرداند ، نقش پرندگان در زندگی انسان اهمیت بیشتری یافت . مطالعه در زمینه کنترل بیماریها و آفات کشاورزی توسط پرندگان ، اهمیت آنها رادو چندان کرده ، زیرا به طوری که آشکار شده ، پرندگان در زمره مهمترین عوامل کنترل کننده آفات نباتی قرار دارند . پرندگان علاوه بر دانه خواری و نتیجتاّ کنترل علفهای هرز ، ناقلین بیماریها و بسیاری از حشرات مضر را نیز کنترل میکنند . ذکر این مطلب ضروری است که بسیاری از پرندگان دانه خور ، خساراتی هم به مزارع وارد میکنند، ولی بر خلاف تصور عموم ، حتی اگر شواهد متعددی در مورد نقش زیانبار پرندگان برای محصولات زراعی بیش از آنچه موجود است در دست باشد، باز هم نمیتوان از ارزشهای بی شمار آنها چشم پوشید . اصولأّ در مقایسه با ارزشهای متعدد پرندگان در زمینه سالم سازی محیط زیست خسارات آنها جداّ قابل اغماض است . از طرف دیگر ، اهمیت اقتصادی پرندگان وحشی و اهلی برای انسان به عنوان منبع تامین پروتئین ، آنچنان روشن است که بی نیاز از توضیح است . تنها با توجه به نقش پرندگان در طبیعت است که میتوان به ارزش وجودی و اهمیت واقعی آنها پی برد
انسان شهر نشین امروز ، برای جبران دست کم برخی از زیانکاریها و لطمات هولناکی که به طبیعت وارد آورده است ، میبایست دست به تمهیدات برای حفظ تنوع زیستی زده و سعی در نگهداری بازمانده های طبیعت داشته باشد. ایجاد باغ وحش ها ، از جمله این تمهیدات است . متاسفانه ، شناخت و آگاهی مردم ایران از باغ وحش ها بسیار اندک است
در باغ وحش تهران ، حدود 30 گونه پرنده وجود دارد که در شرایطی که چندان هم مناسب نیست به حیات خود ادامه میدهند . امید است که با ارائه مطالبی در زمینه وضعیت پرندگان باغ وحش تهران ، باتوجه به اهداف حفاظتی ، تحقیقاتی ، آموزشی و تفریحی باغ وحش ها ، شرایط مساعدی برای نگهداری پرندگان فراهم گردد
1-1- هدف
پرندگان که گروه عظیمیاز جانوران مهره دار را تشکیل میدهند ، دارای نقش و اهمیت ویژه ای در طبیعت هستند . در حقیقت پرندگان باز گوکننده و نمایانگر وضعیت اکولوژی محیط زیستشان هستند . بنابراین یک پرنده شناس باید یک محیط شناس خوب نیز باشد و اینجاست که پیوستگی مسائل زیست محیطی روشن میگردد . وجود گونه هایی از پرندگان در باغ وحش تهران و شرایط زیستی آنها در اسارت ، نگارنده را بر آن داشت تا پژوهش خود را بر این اساس قرار دهد. با این امید که کارشناسان علاقه مندان و دست اندرکاران محیط زیست به باغ وحش ها، به عنوان مکانی مهم و حساس برای حفظ و بقای گونه های مختلف جانوری توجه داشته باشند
1-2- پیشینه تحقیق
در تابستان 1378 ، خانم مهندس علی عسگری ، وضعیت باغ وحشهای ایران را از زمان پیدایش تا کنون مورد بررسی قرار دادند ، غیر از این ، هیچگونه پیشینه تحقیقی در رابطه با این موضوع موجود نمیباشد
1-3- روش کار و تحقیق
بازدید چند مرحله ای از باغ وحش تهران و مراجعه به کتابخانه ها ، روش جمع آوری اطلاعات برای انجام این پروژه بوده است . کتابخانه ها و سازمانها و مراکز مراجعه شده ، شامل موارد زیر میباشد
- اداره کل منابع طبیعی استان تهران
- کتابخانه موزه آثار طبیعی و حیات وحش دارآباد
- کتابخانه سازمان حفاظت محیط زیست
- کتابخانه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
- باغ وحش تهران
2-1- باغ وحش و سابقه تاریخی آن
نخستین باغ وحشی که تاریخ به آن اشاره میکند ، باغ شعور است که 1100 سال قبل از میلاد به وسیله نخستین پادشاه سلسه چو در چین ایجاد شد . در قرن های بعد نیز باغ وحش هایی به عناوین و اشکال گوناگون از جمله پارکهای پادشاهان و رجال ، کارناوال و سیرک به وجود آمده است ، ظهور باغ باغ وحش به شکل عمومیو عام المنفعه آن از زمانی آغاز شد که محققین مبتکر ، جانوران عجیب و غریبی را از کشورها و مناطق ناشناخته به همراه میآورند و مردم برای ارضای حس کنجکاوی به تماشای آنها میشتافتند . البته این سیستم به یک موزه زنده شبیه تر بود تا به باغ وحش به معنای امروزی آن ، در این باغ وحشها حیوانات را در قفس هایی که فقط به اندازه جثه آنها گنجایش داشت نگهداری مینمودند . امروزه اینگونه قفس ها تقریباّ از میان رفته است و تمایل عمومیبر آن است برای کلیه جانوران محیطی فراهم شود ، که به زادگاه و زیستگاه طبیعی آنها شباهت داشته باشد ولی این منظور هنوز در اکثر باغ وحش ها بیشتر به وسیله تزئینات مصنوعی و اشکال معماری و بعضاّ با گیاهان گوناگون تامین میشود و در نتیجه گرچه بعضی از تماشاگران این محیط را طبیعی و مناسب تشخیص میدهند ولی برای حیوانات درون آن همچنان به منزله قفس است . برای نگهداری از حیوانات صرفاّ تغذیه مناسب و بهداشت کافی نیست بلکه باید پا به پای آن برای ارضای عادات بیولوژیکی حیوانات مثلاّ از لحاظ گروه بندی ، خوابیدن ، تمیز کردن و پاسداری قلمرو نیز وقت کافی مبذول گردد
به دلیل آگاهی از علاقه وافر ایرانیان به شکار و سر و کار داشتن آنها با حیوانات تا آن حد که بعضی از آنها را سمبل قرار داده اند ، میتوان یقین حاصل کرد که در ایران پیش از اسلام ، باغ وحش وجود داشته است و اعراب فن تاسیس و اداره آن را مانند فنون دیگر ، از ایرانیان آ موختند و بنا به ذوق و سلیقه و فرهنگ خود در آن تغییراتی دادند
دررستم التواریخ که نوشته ای است طنز گونه آمده است :« شاه سلطان حسین صفوی هم باغ وحشی داشت که در آن از انواع قوش ها ، تازی ها و سگان شیر گیر پلنگ فرسا ، فیلان مست منگلوسی ، اسب های برق رفتار ، تذروهای خوش رنگ ، بوقلمون ها و خروس های رنگارنگ و مرغ های نغمه سرا و شیر و موسوره و موش خرما وافعی و سنگ پشت نگهداری میشد.»
در خاطرات مخبراسلطنه هدایت آمده است
«در زمان ناصر الدین شاه در تهران دو باغ وحش بود ، یکی در انتهای خیابان لاله زار فعلی قرار داشت که بعد ها ناصرالدین شاه آن را به نودهزار تومان فروخت و التماس های پزشک معالجش را که نگاهدارد که سبب لطافت هوای تهران است ، نشیند . در این باغ وحش از شیر و پلنگ و خرس و گرگ و بعضی از طیور و حیوانات کوهی نگهداری میشد ;و دیگری دردوشان تپه (تپه خرگوش ) .در این باغ وحش ناصرالدین شاه از شیر میمون هایی که بین شیر و میمون یا در حقیقت میمونی بی آزار که از کمر به بالا به شکل شیر بوده اند ،
دو عدد شیر و یک عدد خرس و دو عدد ببر و تعدادی گوزن ، آهو و بز کوهی که کنار هم به آزادی مشغول گشت دادن بودند ، نگهداری میشد . مظفرالدین شاه هم بعد از مراجعت از فرنگ ، باغ وحشی به سبک آن جا تاسیس کرد که حیواناتش از گرسنگی مردند ، چون بودجه آن را متصدیان مربوطه بالا کشیدند . درباره باغ وحش دوشان تپه گفته میشود که : ((پس از ساخته شدن قصر سلطنتی دوشان تپه در عهد ناصرالدین شاه در سنه 1269 هجری در جنب جنوبی دریاچه عظیمیکه با قایق و کرجی روی آن سیر و تفریح مینمودند ، آب از میان آنها جاری بود و درندگانی از قبیل شیر و ببر و پلنگ و سایر وحوش را در آن جای دادند و هر روز به آنها طعمه میدادند ، و از جانب دیگر بروج و ابنیه مخصوصه برای طیور ساختند . پیش ترها ، باغ وحش در خود شهر ، نزدیک دروازه شمیران بود و بعد از ساختن باغ وحش دوشان تپه وحوش و طیور به آنجا منتقل شدند . ))
((به طور کلی از سرگرمیهای خلفای اسلام ، نگاهداری پرندگان اهلی ، وحشی و آهو و امثال آن بوده ، الناصر خلیفه اموی ، در کاخ الزهر خود ، باغ وحش بزرگی ساخت و باغ وحش بزرگتری برای نگاهداری پرندگان احداث نمود و تمام اطراف و بالای این باغ سیم کشی مخصوصی داشت که پرندگان بیرون نروند . بعضی از آنها به نگاهداری ماهی علاقه داشتند و آن ها را در ظرف های بلورین بزرگ میپرورند ، حتی بعضی از خلفای اسلام علاوه بر درندگان، عقرب و رطیل هم نگه میداشتند و با آن سرگرم میشدند . ))
پس از انقراض قاجاریه ، اقدامیبرای تاسیس باغ وحش صورت نگرفت و تنها عملی که انجام شد ، دایر کردن باغ وحش خصوصی و حقیر در محوطه ای نا مناسب واقع در خیابان ولی عصر در سال 1332 بود . صاحب این باغ وحش آقای دولتشاهی و پزشک سرپرست این باغ وحش یوهانس آلمانی بود
در این باغ وحش گونه هایی از قبیل ، شیر ،ببر ، خرس ، کرگدن سیاه ، گورخر ، انواع میمونها ،فیل ،بوفالو ، قوچ و میش ، کل و بز ، زرافه ، پلنگ ، گرگ ، روباه ، مرال ،شترمرغ ، انواع پرندگان شکاری ، در محیطی نا مناسب که به اعتراض مردم انجامید نگه داری میشد . البته باید اذعان داشت که با توجه به نظر بسیاری از افرادی که سالیان عمر خود را در این راه گذارده اند ، پزشکان و مسئول این باغ وحش ، به خوبی به کار خود واقف بوده و دلسوز بوده اند . این باغ وحش بعد از انقلاب توسط بنیاد مستضعفان مصادره گردید وبیشتر حیوانات آن به سر نوشتی نا معلوم دچار شدند
در سال 1361 ، آقای وکیل و سپس آقای رزم آموز سرپرستی باغ وحش را به عهده گرفتند و باغ وحش را به محل فعلی آن در مجتمع فرهنگی ورزشی ارم انتقال دادند . که تا حال حاضر نیز باغ وحش در این مکان (بزرگراه کرج – تهران ) قرار دارد
شایان ذکر است که برنامه ایجاد موزه تاریخ طبیعی و باغ وحش بزرگ تهران با توجه به رشد و توسعه اقتصادی در ایران و همچنین نیازهای جامعه در سالهای آینده براساس مطالعات و گزارشات جناب آقای اسکندر فیروز در سال 1350 به سازمان حفاظت محیط زیست ارائه شد که متاسفانه این طرح به اجرا در نیامد در این طرح که طی چند برنامه قرار بود به اجرا درآید تمامیهزینه های عملیات برآورد گردیده بود. در گزارش ایشان چنین آمده است
)) باغ وحش بزرگ تهران شامل قسمتهای مختلف خواهد بود . مناطقی برای انواع حیوانات ایران در نظر گرفته میشود که در آن مناطق با توجه به محیط زیست طبیعی هر یک از گیاهان و در ختانی کاشته شده و پستی و بلندیهایی ایجاد میشود برای پرندگان آبزی ، دریاچه های مصنوعی ایجاد میگردد
برای حیوانات افریقایی مناطق به خصوص با گیاهان و درختان افریقایی آماده خواهد شد و همچنین برای حیوانات قطبی و غیره . به علاوه تأسیساتی برای رفاه بازدیدکنندگان ایجاد میشود.این تأسیسات شامل دربهای ورودی _ رستوران _ محل نمایش فیلم و مراکز اطلاعات و پخش نشریات خواهد بود . برای انجام عملیات مربوطه یکدوره ده ساله پیش بینی میشود . برای ایجاد موزه تاریخ طبیعی و باغ وحش بزرگ تهران ، زمینی به مساحت 300 هکتار در قسمت شرق تهران در نظر گرفته شده است . در مورد تهیه طرح باغ وحش از موسسه آرشیتکت باری ویز و آقای لوتارویتبورگ که دارای صلاحیت کافی میباشند دعوت به عمل آمده است که ماستر پلان باغ وحش را تهیه نمایند.))
در مشهد و شیراز و کرمان نیز در حال حاضر ، در محوطه ای به نام باغ وحش ، از چند گونه حیوان نگهداری میشود که چندان قابل ذکر و توجه نیست
امکانات فعلی و موجود در باغ وحش تهران ، عبارتند از
نمازخانه، قایقرانی ، سوارکاری ، غرفه فروش مواد غذایی ، غرفه فروش غذای حیوانات ، فضای بازی بچه ها ، کالسکه سواری ( در حال حاضر امکان استفاده نیست ) ، فروش حیوانات خانگی ، پانسیون حیوانات خانگی و سرویس های بهداشتی . در حال حاضر سه دامپزشک نیز به مراقبت از حیوانات میپردازند
2-2- اهداف ایجاد باغ وحش ها
به طور کلی هدف از ایجاد باغ وحش گردآوری انواع مختلف جانور زنده و قرار دادن آنها در محوطه ای نظیر محیط زیست طبیعی آنها به منظور باز دید علاقه مندان میباشد . با ایجاد باغ وحش سیستم تفریحات سالم برای مردم به خصوص کودکان و نوجوانان گسترش مییابد . در دورانی که تمدن ماشینی ،فاصله شهروندها را با طبیعت روز به روز زیادتر میکند وجود باغ وحش لااقل گوشه ای از طبیعت و موجودات زنده و محیط زیست و نحوه زندگی آنها را برای مردم مینمایاند
باغ وحش و فضای سبز آن اگر به طریق مناسب ایجاد گردیده باشد بلاشک گردشگاهی برای افراد به ویژه ساکنان شهرهای نزدیک آن خواهد بود . به علاوه باغ وحش های عظیم حتی باعث اشتهار شهرها گردیده و موجب جلب جهانگردان طبیعت و گردشگران میشود مانند باغ وحش سان دیگو . همچنین باغ وحش در برانگیختن افکار عمومینسبت به حفظ منابع طبیعی و ایجاد حس حیوان دوستی در مردم نقش به سزایی دارد . از طرف دیگر باغ وحش اصولاً لابراتوار وسیعی است که هم میتواند مورد استفاده دانش آموزان و دانشجویان و دانشمندان علوم طبیعی قرار گیرد و هم در مطالعات نخجیرداری و اکولوژی مفید واقع شود . ایجاد محوطه هایی برای نگهداری حیوانات با شرایطی نظیر محیط زیست طبیعی آنها موجب تکثیر نسل حیوانات به ویژه حیوانات نادر و در معرض خطر انقراض است و این موضوع از نقطه نظر آنکه امروزه به دست آوردن گونه های مختلف حیوانات بسیار مشکل بوده و هزینه گزافی دارد و نیز آنکه بیشتر ممالک جهان ، زنده گرفتن حیوانات وحشی را ممنوع کرده اند قابل اهمیت میباشد
2-3- لزوم ایجاد باغ وحش در شهرهای بزرگ
شهرهای بزرگ با وسعت و جمعیت روز افزون خود متأسفانه فاقد محل های مناسب برای تفریح ساکنین خود میباشد . ایجاد باغ وحش برای مردم و به خصوص خانواده ها، سالمترین تفریحگاه خواهد بود ، که در اوقات فراغت در آن به سیر و سیاحت بپردازند .همچنین گیاهان و درختان باغ وحش موجب سالم گردانیدن هوای شهرها شده و بر زیبایی آنها میافزاید . به علاوه وجود جانداران ایران و کشورهای جهان سبب برانگیختن حس کنجکاوی تماشاگران و آنها راوادار به مطالعه بیشتر در زندگانی حیوانات نموده و از این راه باعث بالارفتن سطح معلومات و آگاهی افراد خواهد شد . هجوم مردم به باغ وحش های ناقص و ابتدایی در شهر های تهران ، مشهد و اصفهان که دارای تعداد معدودی حیوانات در شرایط نه چندان مناسب هستند ، موید لزوم ایجاد باغ وحش بزرگ در شهرهای مختلف با آخرین اسلوب میباشد
2-4- ضوابط ایجاد باغ وحش
ابتدا باید ضوابط و سوابق موجود چه از لحاظ وضع جوی ومکانی و چه از لحاظ اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان باغ وحشی را که مطلوب نظر باشد به وجود آورد . انواع باغ وحش هایی که میتوان مورد مطالعه قرار داد به شرح زیر است
الف – باغ وحش اکولوژیکی : که عبارت است از باغ وحشی که حیوانات یک منطقه به خصوص مثلا ً کویری یا قطبی در آن نگهداری میشوند . مانند باغ وحش آلینزو در شهر اینسبورگ اتریش ب – باغ وحش تاکسونامیک : در این نوع باغ وحش گروههایی از انواع حیواناتی که از نظر زیست شناسی مشابهت دارند جمع آوری میشوند . اسلیم بریج انگلستان که انواع پرندگان مهاجر در آن نگهداری میشوند و یا مزرعه کت اسکیل ایالت نیویورک که مرکز انواع سم داران است از این نوع باغ وحش ها به شمار میروند
پ – باغ وحش منطقه ای : که زیستگاه مجموعه ای است از حیوانات یک محیط یا یک منطقه جغرافیایی خاص
ت – باغ وحش اونیورسال : در این نوع باغ وحش بر حسب امکانات سعی میشود که نمونه هایی از جانوران مهره دار تمام نقاط جهان گردآوری شود . اکثر باغ وحشهای جهان به ویژه در شهرهای بزرگ از این نوع هستند . مسئله مهم آن است که کدامیک از انواع باغ وحشهای مذکور برای شهرهای بزرگ ایران مناسب است . ولی موضوع به این سادگی نیست ، زیرا مقصود این نیست که به جمع آوری چندین هزار گونه از حیوانات مهره دار بپردازیم و از هر گونه یک جفت یا سه چهار رأس در محوطه های خاص در مجاورت یکدیگر قرار دهیم ، در چنین صورتی حتی با استفاده از بهترین متخصصان و آرشیتکتها و پس از صرف سالها وقت و هزینه ای سرسام آور صاحب باغ وحشی خواهیم بود نظیر باغ وحش فرانکفورت یا حداکثر سان دیگو که خود آنها بزودی کهنه و متروکه خواهند شد
هدف ایجاد باغ وحش مکانی است که انواع باغ وحش های اکولوژیکی و تاکسونومیک و منطقه ای را در محیطی مناسب با هم تلفیق دهد
2-5- حیوانات باغ وحش
حیوانات باغ وحش را از راههای مختلف گرد میآورند . در قرن پیش برای جمع آوری حیوانات به سرزمینهای دور دست سفر میکردند ولی امروزه حیوانات باغ وحش را بیشتر از صیادان حرفه ای میخرند یا با باغ وحشها و سازمانهای شکار کشورهای دیگر مبادله یا خریداری میکنند . سوداگران حرفه ای حیوانات ،در صید وحوش به طور سالم و نگهداری از آنها در قرنطینه قبل از حمل به جاهای دیگر مهارت کافی دارند و راه و رسم نگهداری و تغذیه آنها را به خوبی میدانند . از لحاظ حفظ سلامت حیوانات ، محل آنها اغلب با هواپیما صورت میگیرد . شکار حیوانات راههای گوناگون دارد . پرندگان و نهنگها را با تور میگیرند . با قرار دادن مواد چسبناک بر انتهای چوبی بلند برخی از پرندگان را صید میکنند . این مواد چسبنده که باعث گرفتاری پرنده میشود بعداً به وسیله ماده حلال از روی پرها پاک میگردد. برای گرفتن پستانداران از تله ، دام و محوطه مخصوص استفاده میشود . تفنگهای مخصوص که با آنها از راه دور مواد سست کننده یا فلج کننده به بدن حیوانات تزریق میگردد از موثرترین و انسانی ترین روشهایی است که امروزه به کار برده میشود . بسیاری از حیوانات باغ وحش در اسارت متولد شده اند . اینها نماینده نسلی هستند که هیچگاه به طور وحشی در طبیعت نزیسته اند
حیواناتی که در باغ وحش متولد میشوند، مورد مراقبت خاص قرار میگیرند . میزان رشد آنها مرتباً زیر نظر دامپزشک قرار دارد . خیلی از حیوانات در اسارت نمیزایند و بقیه فقط با شرایط و تغذیه تنظیم شده تولید مثل میکنند. برای زایش ماده های آبستن ، لانه های مخصوص تهیه میشود . اگر مادر از بچه مراقبت نکند یا آنها را از خود براند بچه ها را جدا میکنند . نوزادان بسیاری از حیوانات مثل گربه ها و برخی از حیوانات را مانند نوزاد انسان در دستگاه گرم کننده یا انکوباتورمیگذارند ، بقیه را در محل تولد با رطوبت و گرمای منظم نگهداری و مراقبت دقیق میکنند ، و به آنها غذای مخصوص میدهند . ترکیب غذای نوزادان در پرورشگاه باغ وحش شامل شیر غلیظ شده یا پودر شیر ، شربت قند ، ویتامینهای مختلف و آنتی بیوتیک است . به بچه ها باید در روز و شب در فواصل معین غذا داده شود . هر چه بچه ها بزرگتر شوند به تدریج فرمول غذایی آنها نیز تغییر میکند، تا وقتی که بتوانند از غذای حیوانات بالغ تغذیه کنند . پرندگان ممکن است در باغ وحش جفتگیری کنند و لانه بسازند و تخم بگذارند و از تخم بچه در آورند . اگر بعد از تخمگذاری پرندگان به تخم خود توجه نکنند ممکن است آنها را در ماشین جوجه کشی تبدیل به جوجه کرد . تخم مارها ولاکپشتهای دریایی و مارمولکها را نیز ممکن است در دستگاه جوجه کشی که دارای رطوبت زیاد باشد گذاشت . بعضی از حیوانات فقط بر اثر تولید دسته جمعی و حفاظتی که از آنهاشده است باقی مانده اند . همچنین باغ وحشها در صورتی که در تولید مثل حیوانات موفقیت داشته باشند میتوانند نسل آن دسته از حیوانات را که تقریباً در معرض خطر نابودی هستند نجات دهند . برای نجات زندگی آنها باغ وحشها محوطه هایی را به این حیوانات اختصاص داده اند که بتوانند در آنجا تولید مثل کنند و بچه دار شوند . بطور کلی حیوانات پیشرفته یا advanced ، اسارت را به خوبی میفهمند، مثل کوسه که بلافاصله متوجه میشود که در اسارت قرار دارد
زیستگاه جانوران را در باغ وحشهای جدید طوری میسازند که تا حد امکان به محیط زیستی طبیعی آنها ، نزدیک باشد . در بعضی قسمتها ظاهراً به نظر میرسد که یک دسته از حیوانات مختلف با هم زندگی میکنند ولی در حقیقت آنها به وسیله خندقها یا پرچینهای مخفی از هم جدا هستند . خیلی از حیوانات با هم سازگارند ، و میتوانند در یک محوطه زندگی کنند . این گونه حیوانات عبارتند از ، گورخرافریقایی ، و شترمرغ در افریقا و ایموها و کانگروها در استالیا ، لاماهای وحشی و خوکچه در امریکای جنوبی . برخی از میمونها مثل بابونها ، مکاکها و گاهی نخستینیهای دیگر در یک جزیره صخره ای نگهداری میشوند . این جزیره در میان استخر بزرگی قرار دارد که حیوانات نتوانند از آن فرار کنند . حیوانات نر اغلب با هم جدال میکنند بنابراین باید برای حفظ آرامش ،نرها را به استثناء یکی ، از محوطه خارج ساخت . قفسهای بزرگ پرواز برای پرندگان ممکن است در داخل یا خارج ساختمان قرار داشته باشد ولی باید در آنها وسعت کافی برای درختها و استخرها منظور گردد . در این گونه قفسها پرندگان میتوانند پرواز و جفتگیری کنند و لانه بسازند و جوجه های خود را بزرگ نمایند . حیوانات ظریف و کوچک معمولاً در ساختمانهای مخصوصی که از لحاظ درجه گرما و رطوبت و روشنایی تنظیم شده است ، نگاهداری میشوند . با این ترتیب میتوان حیوانات بیابانی را در سردترین هوا و پنگوئنها را در گرمترین هوا در معرض تماشا قرار داد
در بسیاری از باغ وحشها حیوانات و تماشاچیان به وسیله خندقهایی از هم جدا میشوند . عمق و پهنای این خندقها به قدرت جهش حیوان بستگی دارد . خندقها ممکن است خشک یا از آب پر باشند . بعضی از پرندگان تندبال و بسیاری از دوزیستان و خزندگان به جایگاهی که دارای تهویه مطبوع باشد ، نیاز دارند در بسیاری از باغ وحشها نیز برای به نمایش گذاردن حیوانات شب فعال ، از جایی که دارای نور قرمز تیره است استفاده میکنند
به طور کلی حیوانات باغ وحشها را به چهار روش تقسیم بندی میکنند و در کنار هم قرار میدهند
1) بر اساس رده بندی حیوانات
2) بر اساس تقسیمات جغرافیایی : در این روش حیوانات هر قاره در یک قسمت از باغ وحش قرار میگیرند
3) بر اساس زیستگاه : حیوانات بومیایران در زیستگاههای جنگلی خزر ، کوهستانی ، جنگلی زاگرس ، بیشه زارها و جنگلهای گرمسیری خوزستان ، بیابانی ، بلوچی واستپی قرار میگیرند
4) بر اساس روش مردم پسند : در این روش به نظرات مردم توجه میشود و حیوانات طوری کنار هم قرار میگیرند که برای بازدید مردم جالبتر و جذّابتر باشد
خوراک و نحوه تغذیه حیوانات باغ وحش به قدری مختلف است که وجود یک آشپزخانه با مواد زیاد و متنوع ضرورت است . این مواد عبارتند از : میوه تازه ، سبزی ، غلات ، علوفه ، لوبیا ، دانه های روغنی ، شیر وگوشت اسب و همچنین ویتامینها و مواد معدنی که تقریباً به همه خوراکها اضافه میشود
بدون تغذیه دقیق متعادل ( بعضی از غذاها باید باوزن حیوان متناسب باشد ) ، حیوانات باغ وحش خوب رشد نمیکنند و بچه نمیآورند و همچنین ممکن است برای ابتلا به بیماری مستعد گردند
رژیمهای غذایی مخصوص برای بسیاری از حیوانات باغ وحش لازم است . فکها و پنگوئنها ماهی میخورند . مارمولک ها و قورباغه ها از کرم ، جیرجیرک ، سوسک یا حشرات زنده دیگر تغذیه میکنند . فلامینگو و لک لک سفید و پرندگان دیگر که رنگهای شفاف دارند چنانچه با غذاهای رنگیزه دار از قبیل هویج ، چغندر و سایر غذاهایی که به مقدار زیاد موادرنگی قرمز و زرد دارند تغذیه کنند دارای پرهای خوشرنگ خواهند شد . به پرندگان تندبال شربتی از عسل یا شکر داده میشود . معمولاً برای پرندگان ، مجموعه ای از دانه ها و غلات ، گوشت و تخم مرغ پخته به همراه ویتامین ها و مواد معدنی فراهم میآورند
2-6- مراقبتهای پزشکی